1. آب و معماری

    

   در همه دوران تاریخی معماران ما آب را در مجموعه های خود وارد می کردند و گنجینه ای از خصوصیات فیزیکی ، مذهبی و اسطوره ای را به خدمت می گرفتند تا معماری آنان از غنای بیشتری برخوردار باشد .

   چنان که می دانیم نزد ایرانیان از روز گاران بسیار کهن آب مانند آتش مقدس بوده به گواهی اوستا و همه نامه های دینی پهلوی و بسیاری از نویسندگان یونان و روم و خود همین هردوت ایرانیان آب و آتش را بزرگ می پنداشتند و می ستودند و آلودن آنها ازگناهان بزرگ به شمار می رفت آب خواه شیرین و خواه شور چه رود و چه دریا در خور ستایش و نیایش است .

   آب و آتش لازم و ملزوم یکدیگر برای ادامه حیات می باشند .هر دو هم هستی بخش و هم ویرانگر هستند .

   پرستشگاهان بسیار باشکوه آناهیتا (ناهید) ،ایزد نگهبان آب، در سراسر ایران زمین و خاکهای همسایه برپا بود . آبان یشت و آبان نیایش که در اوستا به جای مانده در ستایش همین ایزد است از این گذشته بسا دریای شور و رود های شیرین درنامه کهن سال یاد گردیده و ستوده شده از آنهاست وئوروکش Vouru Kaska (دریای گرگان ،خزر ) چئچست Caecasta ( دریاچه ارومیه ) کاسائویه Kasaoya (در پهلوی ، کیانسیه =دریاچه هامون = زره سیستان )، دائیتیا Daitya (در پهلوی ، روت داتیک یا وه روت =آمویه ، جیحون) و جز اینها ستایش آب نزد ایرانیان بیش از این است .

    

   احترام به آب

   احترام ایرانیان به آب توسط اردوسیو آناهیتا فرشته آب و احترام به درختان و پرستیدن آنها در ایران قدیم وجود داشت (چنین چون بود مردم گز پرست – شاهنامه)بعدها در اروپا بصورت احترام به چاه (بویژه در انگلستان ) و گذاردن درختان کریسمس در کلیساها شد.

    

   مروری بر تاریخچه آب گرمابه و پاکیزگی در ایران

   هرودت مورخ یونانی چنین می نویسد « … ایرانیان … در آب تف نمی اندازند در آن دست نمی شویند و متحمل هم نمی شوند که دیگری آن را به کثافت آلوده کند و احترامات بسیاری برای آن منظور می دارند …».

   استرابون جغرافی دان می نویسد :« ایرانیان در آب جاری استحمام نمی کنند . در آن لاشه و مردار و آنچه ناپاک است نمی اندازند … به خصوص احتیاط می کنند که آب را به خون نیالایند …»

   آگاتریاس مورخ یونانی قرن ششم بعد از مسیح نیز نوشته های هرودت و استرابون را مبتنی بر اینکه ایرانیان آب جاری را به هیچ وجه به کثافات نمی آلایند و دست و روی در آن نمی شویند و به آن دست نمی زنند مگر برای آشامیدن و یا آب دادن به گیاه تایید می نماید .

    

   آئین شستشوی مهر پرستان

   سابقه مراسم شستشو در ایران زمین به پیش از زمان زرتشت می رسد و به نظر می آید که مهر پرستان برای انجام مراسم مذهبی می بایستی به مدت سه روزو سه شب در فواصل معین غسل کنند تا قادر گردند در برنامه های دینی شرکت جویند . اهمیت آب در مذهب مزبور به حدی بود که می بایستی مهرابه ها یعنی عبادتگاهشان در محلی قرار گیرد که آبی روان از کنارش بگذرد یا اینکه در کنار چشمه ساری قرار داشته باشد . با این ترتیب یکی از اعتقادات آئین مهر شستشو و حمام رفتن به عنوان یک فرضیه مذهبی بوده است .

    

   شستشوی در آئین مزدیسنا

   در آئین مزدیسنا نیز پاکی جسم و روان از اهمیت ویژه ای بر خوردار بوده است . بر اساس این تفکر و اندیشه وابستگی پاکی جسم و روان به یکدیگر از نعمات بزرگ شمرده می شده است .

   به همین جهت برای دور نمودن آلودگی و گناه همواره شستشو می کردند و معابدی برای فرشته و پاسدار آب آناهیتا ترتیب داده بودند که اگر چه از تشریفات در آن مکان اطلاع کاملی نداریم ولی به احتمال قوی در ارتباط آب مراسم تطهیر انجام می گرفته است .

    

   ناهید یا آناهیتا

   ناهید که مقام ایزدی در آئین زرتشت دارد و نگهبان آب می باشد در نزد ایرانیان خاصه دوران ساسان مقامی بس ارجمند داشته و مورد ستایش بوده است . ناهید و آناهیتا به معنی پاکی و بی عیبی است و منظور از اردوی « سور آناهیتا » بنا به متن آبان یشت هم نگهبان آب و هم رودی مینوی و تصوری است که مظهر تمام آبهای روی زمین است .

   ناهید یا آناهیتا اثری از خود در کتیبه های باقی مانده از دوران شاهان هخامنشی به جا نگذاشته است ولی پاره ای از مورخان وقایعی که از جهتی به ناهید مربوط می شود ذکر نموده اند . بنا به گفته مورخ کلدانی بروسوس که در قرن سوم قبل از میلاد مسیح می زیسته اردشیر دوم ستایش ناهید را در قلمرو حکومت خود معمول داشت .

    

   معبد آناهیتا در بیشاپور

   یکی از ساختمانهای مهم و شاخص دوره ساسانی بیشاپور موسوم به معبد آناهیتا دارای حجم مکعب شکلی است که نیمی از آن درون زمین قرار دارد وچرخش آب از مسیر های زیر زمینی به داخل مشهود است . آب پس از وارد شدن به حوضچه مربع شکل آن از مسیر دیگری خارج می شود اگر چه مراسم خاص مربوط به آن مشخص نیست ولی واضح است که آب در این بنا در درجه اول اهمیت قرار دارد .

   این بنا مهمترین مدرک تاریخی در استفاده از آب درون یک ساختمان در شهر بیشاپور با وجود اینکه رودخانه شاپور در کنار شهر است .

    

   آب انبار

   نیاز به آب در سراسر راههای ایران و در اکثر شهرهای این سرزمین باعث ایجاد معماری آب انبار شد که هم آب را مدتی ذخیره کنند و بعضی از آب انبار هایی که در شهرهای خشک کم آب ساخته شده خود اثری بسیار زیبا و از لحاظ معماری شایان توجه است . سابقه ساخت آب انبار در ایران بسیار طولانی بوده و هنوز آب انبارهایی از قرن ۶و۷ هجری به جا مانده است. برای اینکه آب داخل آب انبار نگندد چند بار آهک ونمک داخل آن می ریختند بدین ترتیب روی آن لایه بسته شده و اگر پرده روی آن پاره می شد آب آن می گندید وغیر قابل استفاده می شد.

   شیوه های مختلفی برای ساخت آب انبارها در نقاط مختلف ایران به کار می برند .

   خزانه بعضی آب انبارها مثل آب انبار حاج آقا علی در کرمان خیلی بزرگ است به طوری که زیر کاروانسرای آن تماما خالی است . در آب انبار وزیریا میرزا مقیم ۴ بادگیر دارد و آب آن در تابستان بسیار خنک است . تمامی ساختمانهای وابسته به راه با آب با طراوت می شوند مثل ساباط ، رباط ، کاربات وکاروانسرا . ساباط ، که خود به معنای آسایشگاه و رباط به ساختمانهای کنار راه و به ویژه بیرون از شهر اطلاق می شود.

    

   شیوه های آبرسانی در تمدن اورارتو

   آبداری آبیاری از مسائل بسیار مهم و توجه به آن در کشور اورارتو به حدی بوده که بعضی از محققین این تمدن را دارای جامعه هیدرولیک می دانند تامین آب آشامیدنی ساکنین قلعه ها و استحکامات نظامی که اغلب در ارتفاع نسبتا زیادی از محیط اطراف خود قرار داشتند . به خصوص در زمان حصار بندان دشمن ، به زیر کشت بردن زمینهای بایر و مرتفع تر از سطح منابع آبی موجود . هدفی بوده که در طول سه قرن و اندی حکومت این دولت دنبال شده است .

   بسیاری از متون نوشتاری اورارتویی به فعالیتهای عمرانی اختصاص دارند و در این میان تاکنون حدود سی کتیبه که به اهداف کانال ، دریاچه ذخیره آب ، سد ، آب انبار و سایر تاسیسات هیدرولیکی پرداخته اند به دست آمده است .

   برای تامین آب آشامیدنی در قلعه وان چشمه های موجود در داخل باروها که امروز نیز جریان دارند ، امکان برداشت آب در مواقع اضطراری را بدون مواجهه با دشمن فراهم می کرده است . در توپراخ قلعه جهت جمع آوری آب باران ، تمهیداتی در بخش های صخره ای قلعه به کار رفته بود. در دواتی بلور (آرگیشتی هینیلی)در ارمنستان و در چاووش تپه (ساردوری هینیلی) در ترکیه ،انبار های بزرگی جهت ذخیره آب در صخره ها تراشیده شده بود . در بیشتر قلعه های اورارتویی روش آخر جهت تامین آب در مواقع ضروری اعمال می شد.

   سدها ، دریاچه ها و کانالهای آبیاری متعدد ساخته شده توسط اورارتوها باعث رونق کشاورزی در کشور شده بود . این تاسیسات ساختاری داشتند که در مقابل زلزله های شدید معمول منطقه مقاوم بود و به همین دلیل بیش از موارد مشابه خود که در دورانهای بعدی ساخته شدند کاربرد داشتند.

    

   آب و هنر در باغ

   یکی از عناصر اصلی و حیاتی در باغ وجود آب است که قسمتی از آن منحصرا برای آبیاری حفاظت گیاهان و بخش دیگر به منظور ایجاد و خلق زیبایی در طراحی مورد استفاده قرار می گیرد. ولی آنچه که مورد توجه است وجود و تاثیر آب از دیدگاه خلق زیبایی و تنوع در محیط از قبیل تشکیل انواع نهرها ،به طور مصنوعی آب نما ها (حوض و حوضچه ) آبشارها چشمه های مصنوعی ،حلقه چاه ها استخر و آبشخور پرندگان است .

   از طرف دیگر وجود آب در باغ به هر یک از صور فوق ،خود به نحوی در متعادل کردن درجه حرارت هوا ، تامین رطوبت نسبی جهت گیاهان و ایجاد طراوت خاص موثر می باشد که نتیجتا مجموعه این عوامل از یکنواختی و خشکی محیط می کاهد . بنا براین لازم است در مورد صور مختلف کاربرد آب در باغ ، به طور جداگانه به اختصار توضیحی داده شود .

   فرق باغهای ایرانی و اروپایی در این است که اروپاییان به دلیل داشتن آب و هوای معتدل به پرورش گل و بوته اشتیاق دارند به خاطر اینکه بتوانند از آفتاب بیشتری برخوردار شوند ولی ایرانیان بدلیل اینکه هوای گرم و خشکی دارند بیشتر از بوته استفاده میکنند تا از سایه و خنکی سایه استفاده کنند و از آب نیز استفاده زیادی در باغ می کنند تا باغ را با طراوت کند .

   پناگاههای بین راه گاهی قهوه خانه هایی بودند دارای حوض آب و مقداری گلدان در گرداگرد حوض و بعضی از اوقات باغچه ای معطر که نهر آبی در آن جریان داشت .

   خشکی و بی درختی فلات ایران باعث شده است که باغ را نمونه ای از بهشت موعود بدانند . چهار باغ طرح نمونه باغهای ایران است که در آن ممکن است یک محور بلند تر از محور دیگر باشد .از زمان ساسانیان در اینگونه طرحها در شکار گاهها در محل تقاطع محور ها کوشکی بنا می کردند .آب وسیله اساسی ایجاد باغ در ایران است .

    

2. آب و معماری

   وسیله اصلی تهیه آب در ایران کاریز است . از دوره هخامنشیان قنات مرسوم بوده است . آب قنات تقریبا با یک میزان واحد در تمام سال از دهانه قنات خارج می شود .

   قالی در حومه اصفهان بافته شده است و بافنده در طرح آن از باغهای معاصر شاه عباس الهام گرفته است باغ مذبور به قدری بزرگ است که هر یک از قسمت های چهار گانه آن نیز به وسیله نهر های آب به چند قسمت دیگر تقسیم شده است در استخر بزرگ که در مرکز باغ واقع گردیده است تصویر یک کوشک در ارتفاع مستقیم به چشم می خورد و امکان دارد که این کوشک در پشت استخر واقع شده است .گنبد ظریف این کوشکها از کاشیهای به رنگ آبی پوشیده شده است .

   ایجاد باغ بدون آب مخصوص ایالت خراسان و شمال شرقی ایران است .حوضخانه به معنی حوضی که در داخل عمارت تعبیه می کنند . غالبا حوض یا استخر را در یکی از محور های اصلی فضای خانه یا باغ احداث می کنند به طوری که طول حوض یا استخر در امتداد طول فضای منزل یا باغ قرار بگیرد و برای آنکه هنگامیکه حوض یااستخر پر از آب می شود مقدار آب زیادی به طبق اصل جاذبه زمین به بیرون سرازیر شود، در ساختمان آن شیب مختصری می دهند . ایرانیان اطراف استخر را از سطح آن قدری بالاتر می برند و یک نوع آبرو برای آن تعبیه می کنند که مقدار آب اضافی را به خارج می برد واین روش خاص ایرانیان است هرگاه ذخیره آب به حد کافی باشد این حوض ها و استخرها همیشه لبریز ازآب می باشند به طوری که از یک فاصله کوتاه شخص پهنه ای از آب را مشاهده میکند که به نظر نا محدود می آید .

   از علائم مشخص و بر جسته دوران صفویه در اصفهان احداث حوضهای پاشویه دار است بعضی از آنها دارای چهار پاشویه بوده که هریک را زیر دیگری تعبیه می کردند .

   به طور کلی آب در استخرهای بزرگ به خاطر تیرگی و انعکاس آن مورد پسند ایرانیان قرار می گیرد کف جویهای رو باز را با کاشیهای آبی می پوشانیدند .

    

   استخر

   طبیعت گرایش موجودات به آب و آب تنی، سبب شده که انسان ها بالاخص به نحوی از انحناء از این موهبت حیاتی تا آنجایی که میسر است ، حداکثر بهره برداری را بکنند . از آنجایی که سیر تسلسل علمی و تاریخی می نمایاند ، انسان ها از آغاز تا تا به امروز ارتباط خاصه خود را با آب حفظ کرده اند . اقوام و مردمانی که در کنار دریا و دریاچه ها می زیستند حداکثر امکان را برای استفاده از آب داشته اند آن دسته که امکان کمتری در اختیارشان بوده از آب های معدنی ، برکه های طبیعی، رودخانه ها و … سود برده اند .

   سیر تاریخ وافزایش تجملات حیاتی ، تکنولوژی مدرن و امکانات مالی ،انسان را بر آن داشته که نیاز به آب تنی را با احداث حوض ،حوضچه یا استخر در منازل ، استخرهای محله ای و کوچه ای یا استخرهای عمومی در استادیوم ها بر آورده کنند .

   اگر به طرحهای مختلف استخرها توجه کنیم ، می بینیم که این گونه استخرها در اوایل قرن بیستم بیشتر به صورت مستطیل ، بیضی یا به اشکال هندسی منظم بوده است در طول قرن حاضر بخصوص بعد از جنگ جهانی دوم ، در طرح اینگونه استخرها تجدید نظرهایی گردیده و اشکال هندسی نا منظم با خصوصیات بهداشتی بیشتر ،تزئینات نوری و تولید امواج مصنوعی در آب ، تفنن خاصی را به همراه آورده است .

   در منازل بر حسب موقعیت ساختمان و امکان وجود فضای کافی ، استخرها در اندازه و اشکال مختلف ساخته می شوند.

    

   آب نماها

   یکی دیگر از عوامل تزئینی تلفیقی و ارتباطی با محیط که به نحوی در فضا و مکان باغ موثر می افتد انواع آب نماها می باشد . این نوع آب نماها را در زبان فارسی با توجه به روابط سنتی که سینه به سینه انتقال یافته حوض و حوضچه می گویند ولی در حقیقت این دو ( حوض و حوضچه ، آبنما ) با یکدیگر فرقهایی دارند در حالی که هر دو فضایی یا انباری از آب است .

   متخصصین فن این فرق را اینگونه توجیه و توصیف می کنند آب نما حوض و حوضچه هر کدام از نظر معماری تابع اصول معین و خاص خود می باشند . آب نماها دارای عمق کمتر از حوض و حوضچه ها است و با تزئینات مدرن از قبیل چراغهای رنگارنگ مخصوص داخل آب فواره های متنوع گاهی جایگاهی برای گیاهان آبی و باغچه های در کنار یا در وسط آن بوده و اشکال آنها کمتر از اصول هندسی منظم پیروی می کنند . در این آب نماها بیشتر از اشکال تغییرشکل یافته هندسی استفاده می شود.

   معمار فواره ” تروی ” می گوید : این فواره نشان دهنده حرکت کلی آب است که هرگز از عمل خود باز نمی ایستد و توقف آن حتی برای لحظه ای نا ممکن است.

   فواره ها به طور خطی بر روی محورهای اصلی با عث تشخّص مکان می شوند و مسیرهایی را بوجود می آورند که راهنمای انسان در فضا می شود . فواره ها در واقع موسیقی فضاها محسوب می شوند . می توانند کوتاه و زمزمه گر بوده و مثل موسیقی متن عمل کنند و می توانند با نشاط و پر هیاهو بوده و شادی بخش فضای اطراف شوند . بر خلاف فواره ها ، چشمه ها و رودخانه ها که ذاتا عناصری جنبشی هستند، دریاچه ها ، آبگیرها و حوض ها عناصری آرام هستند . آبهای راکد به طور طبیعی انعکاس دهنده تصاویر هستند و منعکس کننده آسمان هستند . آب نماها آینه محیط اطراف هستند .

   در معماری ما حوض به عنوان سمبل آب راکد استفاده می شود . حوضهای جلو بناها مکمل معماری می شوند و مانند آینه آنها را در خود منعکس می کنند . نمونه بارز آن چهلستون است .

   صدای که آب تولید می کند نیز مانند مفاهیم خالص بصری آن تنوع دارد . آب با برخورد با مانع و یا زمان عبور از روی سطوح نا هموار و یا ریزش بر روی خودش ایجاد صدا می کند . توجه به مفاهیم صوتی آب از اهمیت زیادی بر خوردار است . اکر صدا خیلی کم باشد می تواند حتی ناراحت کننده شود مثل چکه شیر آب . صدای زیاد در فضاهای محدود که بیش از تحمل فضاست ، مبتذل جلوه می کند .

    

   نهرها

   شرح و توضیح اختصاصی درباره نهرهایی که جنبه تزیینی داشته باشد، بستگی کامل به سلیقه و ذوق فردی دارد . بنا براین اگر ایجاد نهرها صرفآ به منظور آبیاری باشد و می توان از آن نیز برای خلق زیبایی به صور مختلف استفاده نماییم از شیب ها یا گردش های آب در زوایای مختلف و آبشار های کوچک و شره آب استفاده می شود تا صدای آرامش بخش آن روان خسته رهگذران را بیاساید .

    

   درکتاب آثار ایران

   در مورد چهار باغ اصفهان در عصر شاه عباس پیترودلاواله توضیحاتی بس زیبا داده است که قسمتی از آن بدین شرح است حوضهای بسیار متناسب و در اشکال مختلف دیده می شود که همگی بدون لبه هستند وآبی که در سطح سنگ فرش خیابان جاری است به آنها می ریزد البته برای عبور سواره و پیاده راهی در کنار وجود دارد و این حوض از جویبار بزرگ وسط خیابان تغذیه می کند .

   شاردن که حدود ۵۰ سال بعد در زمان شاه سلیمان سفرنامه خود را نوشته چنین می نویسد : همه جای این خیابان یک دست نیست و تراسهایی است که هر یک حدود ۲۰۰ قدم طول دارند این تراسها در این سوی رود خانه هر یک از تراس قبلی خود حدود ۳ پا پایین تر و در آن سوی رود به عکس به همین اندازه بلندتر است و این تفاوت ارتفاع به همراه فواره ها حوض ها و آبشار هایی که در حاشیه تراسها به نمایش می گذارد و سپس به توصیف هفت حوض که میان کوشک و رود خانه قرار گرفته می پردازد .

   اینک آنچه فلاندن و کوست در سال ۱۸۴۰ به هنگام سفر به ایران درباره چهار باغ نوشته اند «… چهار ردیف چنار غول آسا با تنه های عظیم الجثه و سر هایی که چون چتر به هم پیوسته اند پنج شعبه خیابان پهن و مستقیم را در مقابل چشم های ما گشوده اند که فقط طول زیاد آنها مانع می شود که قادر باشیم انتهای آنها را ببینیم . در شعبه وسطی کانالی که تمام عرض خیابان را گرفته وجود دارد که در آن آبی زلال جاری است . در هر ۲۰۰ قدم آب به داخل حوض هایی بزرگی می ریزد و با تشکیل چندین آبشار از یکی به دیگری می رود . از هر سوی این حوض ها کوشک هایی الوان و یا پوشیده از کاشی ساخته اند . در حد فاصل آنها باغهای وسیعی است که شاخ و برگ درختان آن ها از بالای دیوار هایی که به خیابان شکل داده اند سر زده اند و به سلسله ای از طاق نماها زیبایی بخشیده اند .

   در این زمان متاسفانه چهار باغ به صورت خیابانی تجارتی در آمده . دیگر نه حوضی بر جای مانده و نه آبشاری و نه کاخی با این همه هنوز هم به هنگام عصر تفرجگاه ساکنان اصفهان است .

    

   حوضخانه های کاشان

   نظر به اینکه کاشان در حاشیه کویر قرار گرفته و دارای آب و هوای کویری است و در بعضی از ماهها ، گرمای هوا طاقت فرسا می شود ، بخصوص که از نظر آب ، و مواهب طبیعی هم در مضیقه می باشد لذا معماران مبتکر و خوشفکر و چربدست این شهر با ابداع احداث خانه های گودال باغچه و ساختن یک یا دو طبقه ساختمان در اعماق زمین ،ساخنمانها را به صورتی طراحی کرده اند که علاوه بر استفاده از خواص نارسانایی مصالح سنتی ساختمانی ،نوع طرح و نقشه بنا نیز در عدم انتقال و جابجایی حرارت و یا مقاومت در مقابل گرما و سرما و سر و صدا ، محیط و شرایط راحتی برای سکنه فراهم آید و بعلاوه از نظر اختلاف سطح و شیب نیز به صورتی باشد که آب جاری قناتها هم به آنها مشرف باشد .

   بررسی نشان می دهد که داشتن عمارت حوضخانه ، یکی از علائم و نشانه های تشخّص و تعیّن هم بشمار می آمده است و لذا افرادی که از نظر مالی امکان ساخت چنین بنایی را می یافته اند ،از لحاظ اظهار وجود و پیدا کردن شخصیّت اجتماعی و سر شناس شدن در جامعه هم مبادرت به احداث حوضخانه می کرده اند تا علاوه بر برخورداری از فضای مطبوع آن در تابستان ، به عنوان طبقه ممتاز جامعه هم مطرح باشند .

   از عناصر و فضا های تاج محل به روایت پادشاه نامه (ملا عبدالحمید لاهوری)

   چهارخیابان ، نهر ها ، فواره ها ، چبوتره و حوض باغ

   در چار[چهار] خیابان وسط باغ که به عرض چهل ذراع است -نهری است به عرض شش گز-و درآن فواره ها از آب دریای جون جوشان -در ملتقای انهار چبوتره است به طول و عرض بیست و هشت گز که نهر مذکور اطراف آن گشته – و در وسط چبوتره حوضی است به طول و عرض شانزده گز و در آن پنج فواره نصب شده – فرش خیابان های این نمودار جنت از سنگ سرخ است که آن را به طراحی تمام گره بندی نموده اند.

   عبدی بیگ شیرازی در مثنوی دوحةالازهاراز شاهنامه می نویسد:

   یکـــی بـاغ پـیش اندر آمد فـــراخ بــــرآورده ازگوشــــه بـاغ کــــاخ

   بشـــد تازیـــــان با تنی چند شــاه همــی یود لشــکر بنـخجیــر گـــــاه

   چـو بهــرام گـور اندر آمد به بـاغ یکـی بـاغ دیـد از فراخی چــو راغ

   زمـیـنش زدیبـــــــا بیــــاراستـــه همـــه بــاغ پـــر بنـده و خواستـــه

   میــــــــــــان گلستــان یکی آبگیر بلــــــب بر نشستـــــه یکی مرد پیر

   ( شاهنامه فردوسی )

   در بیت آخر از متن فوق به وجود آبگیری در میان گلستان یا باغ اشاره شده است . البته در بسیاری از باغ ها ،عمارت کوشک را در وسط یا در مکانی در میان باغ طراحی و برپا می کردند که از لحاظ برخی از خصوصیات معماری از جمله منظر و نحوه دسترسی از بهترین مکان های باغ به شمار می رفت . عموما در این حالت ، یک حوض یا یک آبگیر در جلوی کوشک طراحی و ساخته می شد که بر کیفیت منظر و فضای مزبور افزوده می شد .

   طبس ، باغ گلشن

   این باغ دارای نوعی طرح است که آبگیر آن در وسط باغ قرار گرفته است و آن را می توان نمونه ای از نوعی باغ دانست که فردوسی در ابیات خود به طراحی آن اشاره کرده است .

   تنها در شمار اندکی از باغ ها ، حوض یا آبگیری بزرگ را در وسط باغ می ساختند و این در حالتی بود که به سبب برخی از عوامل و پدیده های طبیعی ، عمارت کوشک را در میان باغ نسازند ، در این حالت خاص ، حوضی در مکان مرکزی باغ و غالبا در محل تلاقی امتداد راه های اصلی طراحی و ساخته می شد . باغ گلشن در طبس را می توان از نمونه های خوبی به شمار آورد که حوض آن در مرکز محوطه مربع شکل کرت ها قرار داده شده بود. بنا براین اشاره شاهنامه به طراحی و ساخت آبگیری در وسط باغ ، موضوعی است که از لحاظ پیشینه طراحی باغ ها مصداق هایی از آن وجود داشته است .

   عرصه حرم در یک سوی باغ قرار داشت و چند عمارت بلند در آن ساخته شده بودو شماری حوض در محوطه آن بود که گویا همه یا بیشتر آنها شکل مربع بودند و باغچه هایی پیرامون برخی از حوضها وجئد داشت و گلهای زیبایی در آنها کاشته شده بود . یک یا چند فواره در هر حوض وجود داشت که موجب صفا و طراوت فضا می شد . آب حوض ها بسیار صاف و زلال بود به گونه ای که کف آنها به خوبی دیده می شد و به گفته شاعراگر سوزنی دریکی از حوض هامی افتاد،به خوبی قابل مشاهده بود.

   توصیف دقیق و گاه اغراق آمیز حوضها که تنها بخشهایی ازابیت مربوط به آنها در این متن آورده شده است ، اهمیت این عنصر را در معماری ابران نشان می دهد و به همین سبب است که همواره در باغهای طراحی شده یک حوض در جلوی عمارت اصلی یا به عبارت دیگر در جلوی ایوان اصلی عمارت طراحی و ساخته می شد .

    

   باغ واقع در کنار رودخانه

   بسیاری از شهرهای قدیمی ایران در کنار یا دو سوی رودخانه ای بزرگ یا متوسط شکل می گرفتند و توسعه می یافتند . در بعضی از موارد که باغی در این گونه از شهر ها در کنار رودخانه ساخته می شد،در صورت امکان ترجیح می دادند که عــــمارت کوشک آن را به جای آنکه در میان باغ بسازند ، در کنار رودخانه برپا کنند ، زیرا در این صورت از منظررودخانه به بهترین نحو ممکن می توانستند استفاده کنند . کـــــاخ آیینه را در اصفهان که در دوره صفویه در کنار زاینده رود ساخته شده بود ، از این گونه عـمارت ها به شمار می رود این کاخ در دوره قاجار ویران شد و اکنون اثری از آن و فــــضاهای سبز و ساخته شده پیرامون آن در دوره صفویه بر جای نمانده است ، بلکه تنها تصویری که از آن باقی مانده است نشان می دهد بسیاری از ویژگیهای معماری آن مانند عمارت کاخ چهل ستون در اصفهان بوده است ، این عمارت نیز دارای محوری با یک جهت بود که به سمت زاینده رود طراحی و تنظیم شده بود و منظر اصلی ایوان ستون دار واقع در جلوی عمارت به طرف رودخانه بود .

   در هند ، شماری رودخانه پرآب و بزرگ وجود داشت که در اطراف آن محیط هایی سر سبز و خرم پدید می آمد . به همین سبب در آن سرزمین در هنگام ساختن باغ در کنار این نوع از رودخانه ها ، غالبا عمارت کوشک را در کنار رود خانه طراحی و احداث می کردند . ساختن عمارت مزار تاج محل در کنار رودخانه جمنا را می توان در تداوم همین سنت طراحی به شمار آورد .

    

   باغ آبی

   منظور از باغ آبی گونه ای از باغ است که آبگیری بزرگ در قسمتی از عرصه آن به شکل مصنوعی یا با استفاده از عوارض طبیعی ساخته می شد و برای پدید آوردن منظره ای بدیع و خوشایند ،عمارت کوشک در روی سکویی که در میان آبگیر با مصالح مقاوم در برابر آب ساخته می شد ،بر پا می گردید و برای ایجاد دسترسی به کوشک غالبا معبر یا پلی بین کوشک و عرصه واقع در کنار آبگیر ساخته می شد کمبود آب در بیشتر نواحی ایران موجب می شد که شمار بسیار اندکی از این گونه باغها در کشور ساخته شود . باغ ائیل گلی در تبریز یکی از نمونه های باقی مانده از این گونه باغ ها به شمار می آید .

1. همه چیز در مورد سنگ ها

   دیاتومیت ها، سنگ های رسوبی متشكل از ذرات ریز و بی شكل سیلیسی می باشند كه در اثر مكانیزم تجمع پوسته یا اسكلت های فسیل شده جلبك ها و گیاهان و جانوران میكروسكوپی و تك سلولی به نام دیاتومه تشكیل شده است، اطلاق می شود از نظر واژه شناسی، الفاظ دیاتومیت یا خاكهای دیاتومیتی و كیزلور همگی كاربرد داشته و شناخته شده هستند. مولر نیز نوعی خاك دیاتومیتی است كه دارای رسهای پلاستیك می‌باشد. واژه تریپولی اغلب مترادف دیاتومیت به كار می‌رود ولی در واقع تریپولی نوعی رسوبات سیلیكاتی بسیار ریز دانه است كه به عنوان ساینده كاربرد دارد و منشا و بقایای گیاهی را ندارد. در مناطقی در لیبی و الجزایر (در نزدیكی بندر تریپولی) به اشتباه به دیاتومیت تریپولی گفته می‌شود. همچنین به ندرت واژه میرشام نیز برای توصیف دیاتومیت استفاده شده كه در حقیقت میر شام نوعی رس است كه منشا فسیلی دارد. از نقطه نظر زمین شناسی اقتصادی، واژه دیاتومیت به رسوبانی از تجمع اسكلت سیلیسی دیاتومه‌ها اطلاق می‌شود كه ضخامت كافی جهت استفاده داشته باشند و بیشتر در كمربندهای افیولیتی رخنمون دارند. واژه‌های دیگری كه به تجمع بقایای دیاتومه‌های دارای ناخالصی بیشتر هستند اطلاق می‌شود عبارتند از: دیاتومیت رس دار، رس دیاتومیت دار و یا خاك دیاتومیتی. از نظر زمین شناسی و یا تجاری، واژه دیاتومیت به تجمع رسوبات تجمعی تقریباً خالص از اسكلت موجودات ریزی به نام دیاتومه اطلاق می‌شود. دیاتومه ها موجودات تك سلولی بسیار ریزی هستند كه متعلق به خانواده جلبك‌های دریائی باسیلاریوفیس (طلائی- قهوه ای) هستند. سلولهای زنده دیاتومه ها با پوشش نازك و ژل مانندی كه اغلب رنگی قهوه‌ای دارد، پوشیده شده اند. تمركز بسیار زیاد دیاتومه‌ها در آبهای ساحلی به عنوان یك آلاینده آب عمل می‌كند و در بعضی موارد باعث تولید اسید دامیك می‌شود كه اسیدی سمی است و بر سیستم عصبی جانوران اثر سوء داشته و می‌تواند باعث مرگ آنها نیز بشود. رسوبات دیاتومیتی معمولاً ریزدانه بوده و عمدتاً از سیلیس بی شكل اپالی تشكیل شده است. همراه سیلیس معمولاً مقدار كمی مواد آلی، رس و ندرتاً رسوبات آتشفشانی نیز وجود دارد. دیاتومیت ممكن است علاوه بر ناخالصی ها دارای 15 تا 65 درصد آب به صورت آزاد، در ساختمان خود باشد. دیاتومیت خالص خرد شونده و از نظر خصوصیات ظاهری، شبیه به گچ است. دیاتومیت اغلب به همراه شیل، سیلت، سنگ آهك و سایر رس ها می باشد. معمولاً به رنگ سفید تا خاكستری دیده می شود. اندازه ذرات دیاتومیت از 5 تا 1000 میكرومتر تغییر می‌كند، ولی اندازه غالب بین 50 تا 100 میكرومتر است.

2.  

   مصالح ( سنگ تراورتن ۱)

   تراورتن از جمله سنگ های آهکی متبلور است که در اثر تبخیر آب بی کربنات کلسیم در چشمه های آب گرم تشکیل می شود. به طور کلی سنگ های آهكی داراي بافت متغيري بوده ولي اكثر آنها ريزدانه اند . آنهايي كه درشت دانه هستند متشكل از بلورهاي درشت يا قطعات فسيل اند . انواع ريزدانه قابليت پرداخت بهتري دارند و پايداري آنها در برابر هوازدگي بهتر است .
   سنگ هاي آهكي و دولوميتهاي متراكم و همين طور آنهايي كه فاقد ناخالصي اند داراي دوام خوبي هستند ولي دوام آنها از گرانيتها و ماسه سنگهاي متراكم كمتر است . سنگ آهك در ابتدا با فرآيند حل شدن هوازده مي شود . تاثير باران يا آب هاي سطحي ممكن است كند و تدريجي باشد ، اما احتمالا به شكل كاملا غير يكنواخت رخ مي دهد .انواع مختلف سنگ آهك متراكم و سخت داراي جذب آب پايين ( كمتر از دو درصد ) هستند ، اما در انواع ديگران با چگالي كمتر كه به عنوان سنگ ساختماني نيز قابل استفاده اند ، جذب آب بيشتري حدود چهار تا دوازده درصد نيز ديده می شود.
   سنگ تراورتن ؛ متخلخل ولی دارای مقاومت خوبی است و به رنگ های متفاوتی یافت می شود که برخی از آنها به دلیل کیفیت بالای رنگ ؛ منحصر به فرد بودن و سایر مشخصات فیزیکی و بصری ؛ طرفداران بسیاری در داخل و و نیز در خارج از کشور دارد.به طور حتم شناخت انواع این سنگ که به نوعی بومی کشور ما نیز محسوب می شود ؛می تواند بسیاری از ما را در انتخاب مصالح مناسب یاری رساند.
   برخی از سنگ های تراورتن موجود در بازار ایران
   
   

    

3. سنگ آنتيك

   با پيشرفت صنعت معدن و استخراج وفراوري وساخت مدرن ترين دستگاههاي برش سنگ درابعاد مختلف بشربه تكنولوژي جديدي دست يافت تا از استوك (سنگهاي ريز وباطله) كارخانه هاي سنگبري طرحي جديد در معماري سنگ فرش ساختمان ايجاد كند.
   اين نسل جديد سنگهاي تزييني ساختمان كه غالبا ابعادي كوچك دارند از استوك سنگهاي تراورتن وگاه شيست و لايمستون ساخته مي شوند و چون درمعادن ايران تنوع رنگي خوبي در سنگهاي تراورتن و معادني غني چون آتش كوه وآذرشهرو... وجوددارد مي توان هرچه بيشتر در پيشرفت اين هنر نوين درساختمان گام برداشت.
   سنگهاي تراورتن با تخلخلهاي طبيعي خود به تنهايي زيبايي خاصي دارد ولي اغلب براي ساخت آنتيك با فرچه ي الماسه تخلخلهاي آنرا بيشتر مي كنند و لبه هاي آنرا براش (مدور يا مقعر) مي كنند و از ساب نمد اسيدي براي براقي سطح آن استفاده مي شود كه با وجود تخلخلها و موجهاي ريزروي سطحش سنگ شكل طبيعي خويش را بيشتر حفظ مي كند و حالتي قديمي و كاركرده به خود مي گيرد. آنتيكهايي كه از شيست و لايمستون ساخته مي شوند غالبا فاقد تخلخلند.از سنگهاي آنتيك ريز بيشتر براي سنگفرش داخلي ساختمان بخصوص حمام وسرويس هاي بهداشتي وحتي آشپزخانه استفاده ميكنند.البته با آشنايي بيشتر معماران با اين سنگ كارايي زيادي
   در زيبا سازي محيط هاي داخلي و خارجي بناها بوسيله ي آن بوجود آمده.از آنجايي كه تخلخلها در سنگهاي آنتيك زياد است بعداز نصب با ريزين هاي مخصوص كه پوششي نامرئي بحساب مي آيد روي كل سنگفرش را عايق مي كنند تا آب با نفوذ در تخلخلها باعث فرسودگي سنگ نشود. براي نصب سنگهاي آنتيك ريز و طرح دار ابتدا آنرا روي تورهاي پلاستيكي مخصوص با چسب مي چسبانند و سپس در مكان مورد نظر نصب مي كنند.

   با سنگهاي آنتيك مي توان طرحهاي ظريف و زيبايي خلق كرد كه با نگاه اول به سختي مي توان باور نمود كه مصالح بكار رفته سنگ مي باشد و از آنجايي كه بشر ديگر از كاربرد مصالح مصنوعي چون كاشي و سراميك كه براق و بي روح اند وعمر مفيد پاييني دارند خسته شده از سنگ آنتيك كه حالت طبيعي بيشترو رنگهاي واقعي وعمرمفيد طولاني دارد استقبال خوبي خواهد كرد.
   
   
   انجمن علمی مهندسی معماری دانشگاه پيام نور واحد ساری
   

    

4. سنگ مصنوعی چیست؟

   سنگ مصنوعی چیست؟
   فرهود رشیدی
   با پیشرفت علوم شیمی و متالوژی به ویژه در گرایش‌های پلیمر و کامپوزیت، تحول شگرفی در صنایع و معادن حادث شده است. ساخت و سنتز مصنوعات شیمیایی و احیای مواد معدنی از طریق فعل و انفعالات شیمیایی، یکی از کارکردهای شیمی پلیمر در عصر حاضر است، شاید ترکیب عناصر و مواد معدنی با یکدیگر و تولید مواد جدید ترکیبی تحت عنوان کامپوزیت‌ها مهم‌ترین تحول علمی قرن بیستم باشد. از سوی دیگر ترکیب مواد طبیعی بازیافتی با بستری از مواد چسبنده منجر به تولید مصنوعاتی ویژه باکارکردهای متنوع شده است.
   روش نصب سنگ
   سنگ تزئيني ((سنگ ساختمانهاي طبيعي است آه (MIA) بر اساس استاندارد انستيتو مرمر آمريكاطبق مشخصات فني مورد نظر برش و پرداخت شده باشد.)
   مجموعه عواملي از دستورالعمل ها براي نصب سنگ تزئيني تهيه نموده است. هنگام انتخاب MIAASTM سنگ تزئيني براي فرش آردن آف مقاومت سايشي سنگ بر اساس شرايط آزمون استانداردباشد و in 75/ 241 تعيين گرديده و همچنين توصيه مي آند آه ضخامت سنگ براي فرش آف حداقل
   ميزان جذب رطوبت آن حتي المقدور آم باشد پس ازانتخاب سنگ در مرحله طرح ريزي براي نصب بايدآماده سازي زير آار و نوع پوشش ملات در نظر گرفته شود.
   اگر بخواهيم سطح وسيعي را فرش آنيم هر چه ابعاد سنگ بزرگتر باشد بايد سطح زير آار صافتري نيازاست.
   با استفاده از ملات نيمه سفت مي توانيد پستيها و بلنديها زير آار را برطرف نمود و سپس سنگرا خشك بطور موقت روي ملات قرارداد تا وضعيت پستي و بلندي آن مشخص گردد.
   __________________
   سنگ ساختماني
   تاريخچه سنگ يكي از ابتدايي ترين مصالح ساختماني است كه انسان براي ساختن ابزار و پناهگاهها و رفع نياز خود استفاده كرده است . دوره هاي كهن سنگي و پارينه سنگي نشان دهنده دوره هايي است كه در آن كاربرد سنگ بر فلز و ديگر مصالح مقدم مي باشد . آثار خانه هاي از سنگ چيده شده در شمال ايران متعلق به 7000 سال پيش موجود است . در ساختمانهاي سنگي از سنگ لاشه همراه با ملاتهاي گچ و آهك استفاده شده است چنانچه بايد اذعان كرد كه اگرچه سنگ به علت سنگيني و مشكلات حمل و نقل و استخراج تا حدي جاي خود را به مصالحي نظير آجر داده است اما همچنان اهميت خود را در .ساختمانهاي سنگين و سخت نظير پلها ، تونلها بهمن گيرها، ديوارهاي حائل و سنگ چين ها و كرسي چين ها و غير حفظ كرده است خواص عمومي و كاربري سنگها سنگها را به طور كلي از نظر منشاء تشكيل به سنگهاي آذرين ، رسوبي و دگرگون دسته بندي مي كنند . در بررسي خواص عمومي سنگها مواردي مانند مقاومت در برابر كشش ، تحمل فشار ، نفوذپذيري ، انتشار امواج ، پايداري و در نظر گرفتن امتداد لايه بندي و سطوح ضعيف در عمليات كه بايد در اين مورد گفت كه سنگها نوعا داراي سطوحي هستند كه در آنها نيروي چسبندگي و اتصال دانه ها نسبت به لايه هاي ديگر كمتر و يا حداقل است . و اين موارد مي تواند از اهميت زيادي در بررسي سنگها برخوردار باشد .
   نانو سنگ و بتون
   نانو تکنولوژی در بتون:
   توجه داشته باشيد كه به دليل خاصيت مهم نامرئي بودن پوشش هاي (نانو بتون) مي توان از آنها در محل هاي داخلي و خارجي استفاده نمود. زيرا زيبايي بنا حفظ شده و حتي سطوح بناهاي پوشش داده شده توسط اين مواد به راحتي و با آب يا آب باران تميز مي شوند. به ياد داشته باشيد كه پوشش های نانو تکنولوژی براي سطوح واكس زده شده، لعاب داده شده و رنگ زده شده نامناسب هستند.
   استفاده از مواد نانو سنگ و نانو بتون، بنا به دلايل زيادي براي مصرف كننده اقتصادي و به صرفه است. اگر مواد نانو سنگ در كارخانه ها بر روي سنگ هاي طبيعي و بتون ها بصورت پوششي بر روي سطح قرار گيرد هزينه ها را بسيار پايين خواهد آورد. كارخانه هايي كه از نانو تکنولوژی در بتون استفاده مي كنند به سادگي مي توانند رقباي خود را در بازار از نظر كيفيت و دوام محصولات و توليد محصولات مشتري پسند و اقتصادي كنار بزنند. استفاده از نانو تكنولوژي در سنگ ها كيفيت محصول را بالا برده و باعث افزايش رضايتمندی مشتري مي شود. همانطور که مشاهده می نمایید نانو تكنولوژي فروش را بالا برده و همچنين بازارهاي جديدي براي توليد كنندگان كالا ايجاد كرده است. شايد مواد نانو سنگ بزرگترين كمك را به شهرداري ها برسانند تا آرزوي داشتن شهري عاري از آلودگي به زودي محقق شود. سيمان هايي كه براي پوشش درز هاي استفاده مي شوند تنها با آب باران تميز مي شوند. تغييرات رنگي سنگ ها بر اثر عواملي همچون نور خورشيد به سادگي مرتفع خواهد شد.

    

5. مشخصات کلی انتخاب سنگ برای مصارف ساختمانی :

   سنگ‌های مورد استفاده در کارهای ساختمانی باید دارای مشخصات زیر باشند. ۱- بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد، یعنی بدون شیار، ترک و رگه‌های سست باشد (کرمو نباشد) ۲- بدون هرگونه خلل و فرج باشد ۳- پوسیدگی نداشته باشد ۴- یکدست، یکنواخت و همگن باشد ۵- سنگ ساختمانی نباید آب زیاد جذب کند، لذا نباید: الف- در آب متلاشی یا حل شود ب- تمام یا قسمتی از آن بیش از ۸ درصد وزن خود آب بمکد ۶- سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد ۷- سنگ باید شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمل کند، لذا باید: الف- در برابر باد، یخبندان، تغییرات دما و در صورت وجود جریان آب در مقابل آن و کلیه عوامل فرسایش مقاومت کند ب- در برابر محیط‌های شیمیایی اسیدی و قلیایی و همچنین عمل آبکافت و اکسیداسیون مقاومت کند ۸- مقاومت فشاری برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد ۹- در مقابل سایش مقاوم باشد

    

6. 

   تراورتن
   تراورتن (Travertine)، نوعی سنگ آهک متخلخل است که از دسته سنگ‌های تزیینی به شمار می‌رود. این سنگ بجا مانده از رسوبات آب‌های معدنی غارها یا چشمه‌های آب گرم یا از رسوب کف دریاها و رودخانه‌ها است که به صورت پهنه‌های نسبتا وسیع دیده می‌شوند. تراورتن سنگي با چگالي زياد و بلوري مي‌باشد استالاكتيت‌ها و استالاگميت‌ها از جنس تراورتن مي‌باشند. تراورتن نوعي سنگ زميني بوده و در مجسمه‌سازي و سنگ‌هاي تزئيني كاربرد دارد. تراورتن‌ها از رخساره‌هاي جديد زمين‌شناسي هستند كه در رخساره‌‌هاي دوران چهارم در عهد حاضر گسترش دارند.

   
   شکل ظاهری
   تراورتن دارای رنگ‌های متنوع و بافت نواری شکل است که در اثر حضور ترکیبات آهن، کلسیم و دیگر ناخالصی‌ها ایجاد شده‌است. این سنگ در رنگ‌های زرد، قهوه‌ای، قرمز، لیمویی، خاکستری، سیاه و سفید قابل تولید است. خواص

    

   تراورتن به علت داشتن حفرات، خاصیت عایق حرارتی و صوتی دارد. سنگ تراورتن از مقاومت قابل قبولی برخوردار می‌باشد. این سنگ را می‌توان به ۲ شکل موج دار و بدون موج برش داد. تراورتن دارای سوراخ‌ها و حفراتی است که بایستی در هنگام فراوری سطح آن پر شود. وجود حفره در تراورتن باعث می‌شود در هنگام نصب سنگ، ملات سیمانی داخل این حفرات نفوذ کرده و از سقوط سنگ جلوگیری کند.

   
   موارد استفاده
   تراورتن در نماهای روکار داخلی و بیرونی و همچنین برای سنگ فرش کردن قابل استفاده‌است.

    

   سنگ خارا یا گرانیت

   سنگ خارا یا گرانیت گونه‌ای سنگ آذرین درونی است بخاطر همین علت بافت آن دارای دانه‌های متوسط تا درشت بوده و بجز پاره‌ای کانی‌ها، دارای دُرّ کوهی (کوارتز) و فلدسپات می‌باشد. رنگ آن از صورتی تا خاکستری پررنگ و حتی سیاه بسته به کانی و شیمی سنگ متغیر می‌باشد. نکته جالب اینکه این سنگ از سنگین ترین سنگ‌ها با چگالی ۲٫۷۵ گرم بر سانتیمتر مکعب می‌باشد. گرانیت یکی از محکم‌ترین و سخت‌ترین سنگ‌ها می‌باشد به همین خاطر بعنوان مصالح ساختمانی بصورت گسترده‌ای استفاده می‌شود. مقاومت این سنگ در مقابل خوردگی باعث استفاده گسترده از آن در آزمایشگاه‌ها شده‌است. مقاومت و سختی بالای این سنگ این امکان را فراهم می‌کند که ورقه‌هایی به ضخامت تنها چند میلیمتر از این سنگ ساخت. لازم به ذکر است که واژه گرانیت دارای ریشه لاتین می‌باشد.

   فراوانترين و معمولي‌ترين سنگ پلوتونيك در نواحي قاره‌اي كه سازنده‌ي بزرگترين باتوليت‌هاي جهان محسوب ‌مي‌شوند.
   با توجه به گرانيتي بودن پوسته‌ي قاره‌ها مي‌توان نتيجه گرفت كه اغلب اين سنگ‌هاي اسيدي از ذوب پوسته تشكيل شده‌اند. گرانيت‌ها سنگ‌هايي به رنگ روشن با كوارتز فراوان ( حداقل 25% ) و دانه درشتند. طول بلور كاني‌هاي سازنده‌ي اين سنگ‌ها ممكن است به چندين سانتي‌متر نيز برسد وجود اين بلورهاي درشت تجزيه سنگ را تسهيل كرده و در اثر تجزيه فلدسپات، آنها به كائولن تبديل مي‌‌شود .

   
   مرمر Marble
   نوعي سنگ دگرگوني فاقد تبلور است كه تحت تأثير حرارت و فشار بر روي سنگهاي رسوبي مانند آهك‌هاي خالص يا ناخالص ايجاد مي‌شود.
   در اثر اين دگرگوني بلورهاي ريزكاني‌ها‌يي چون كلسيت رشد مي‌كنند، و هر چه شدت دگرگوني افزايش بيشتري يابد كانيهاي درشت‌تري در سنگ به وجود خواهد آمد. رگه هاي موجود در سنگ مرمر مربوط به ناخالصي‌هاي سنگ آهك اوليه است. سنگ‌هاي مرمر معمولا تنها از يك نوع كاني مانند كلسيت با دولوميت تشكيل شده و داراي دانه‌هاي موزائيكي و درشتند . اين سنگ‌ها معمولاً در دگرگوني مجاورتي تشكيل مي‌ِشوند ولي در دگرگوني ناحيه‌اي نيز يافت گشته‌اند .
   در بسياري از مناطق ايران مانند مغرب شهر اروميه - ساغند يزد - حاشيه شرقي گرانيت شيركوه يزد - گرانيت جنوب لاهيجان حاشیه‌ي گرانوديوريت قصر فيروزه (مشرق تهران) آهكها به وفور ديده مي‌شوند.
   
   كوارتزيت

   كوارتزيت(Quartzites): نوعي سنگ دگرگوني بسيار متراكم با درصد كوارتز بسيار زياد است كه بر اثر دگرگوني سنگهاي رسوبي پركوارتز مانند ماسه سنگها، كنگلومراهاي كوارتزدار، چرت و ... به وجود مي‌آيد. فشردگي زياد كاني‌هاي سازنده اين سنگ و وجود سيمان سيلسي بسيار محكم در بين ذرات سازنده‌ي سنگ موجب مي‌شود كه در هنگام شكستن دانه‌ها نيز بشكنند و لبه‌هاي تيزي درسنگ ايجاد شود به دليل همين خاصيت در گذشته‌هاي دور قطعات تيز كوارتزيت به عنوان ابزاري براي دفاع و شكار مورد استفاده بشراوليه قرار مي‌گرفته است.
   علاوه بر كوارتز كانيهاي ديگري چون ميكا، فلدسپات‌، گارنت و ... نيز مي‌توانند در اين نوع سنگ وجود داشته باشند كه البته بستگي به مواد ناخالص موجود در سنگ مادر دارد. مثلاً اگر جنس سيمان سنگ رسوبي كه كوارتزيت از دگرگوني آن ايجاد شده است آهك باشد پس از دگرگوني، كاني‌هاي كلسيت و يا دولوميت در سنگ خواهند شد.
   
   رنگ كوارتزيت به رنگ ماسه‌سنگ و يا سنگ مادر آن بستگي دارد و معمولا بين سفيد تا خاكستري متغير است. اين سنگ در دگرگوني مجاورتي و يا ناحيه‌اي بوجود آمده و گاه نيز ممكن است حاصل متاسوماتيت باشد. ( كوارتزيت‌هاي ناشي از دگرگوني ناحيه‌اي داراي تورق مي‌باشند) .
   
   در مجموعه‌هاي ‌دگرگوني واقع در شرق ماسوله - ساغند يزد - شاندر من - اسالم - مجموعه‌ي چابدوني و به شور در يزد سنگ‌هاي كوارتريتي قابل رؤيت هستند.
   

    

7. 

   بازالت ( سياه سنگ)
   يك سنگ سخت و سياه و دانه ريز ولكانيكي با كمتر ازپنجاه و دو درصدسيليس(SiO2) است. بافت سنگ‌هاي بازالت مي‌تواند حفره‌دار و يا متراكم باشد. ماگماهاي سازنده اين سنگها به دليل كم بودن ميزانSiO2 ،ويسكوزيته‌ كمي دارند. به همين دليل گدازه‌هاي بازالتي بر روي زمين مي‌توانند سطحي تا حدودبیست کیلومتر را بپوشاند
   بازالت بازالت‌ها كه معادل بيروني گابرو به شمار مي‌روند فراوانترين سنگ آذرين بيروني در پوسته اقيانوس‌ها هستند در صورتي كه ماگماي بازالتي در زير آب فوران نمايند اشكال ويژه‌اي را كه به گدازه‌هاي بالشتي(Pillow lava) معروفند ايجاد مي‌‌كند. وجود اين اشكال در توالي‌هاي سنگي قديمي در شناسايي محيط‌هاي دريايي و آبي قديمي به زمين‌شناسان كمك فراواني مي‌كند.
   گدازه های بالشتی فراوانترين كاني‌هاي سازنده‌ي اين عبارتند از، اليوين، پيروكسن و پلاژيوكلاز. رنگ بازالت بر اساس ميزان و نوع كاني‌هاي موجود در سنگ بخصوص اليوين مي‌تواند از خاكستري روشن تا خاكستري تيره و سياه تغيير نمايد.
   دماي گدازه‌هاي بازالتي معمولاً بين هزاروصد تا هزارودویست و پنجاه درجه‌ي سانتيگراد مي‌باشد.
   در صورتي كه گدازه‌هاي بازالتي به سرعت سرد شوند يك نوع شيشه‌ بازالتي سياهرنگ ناميده مي‌شوندtachyliteمي‌سازد كه تاكي‌ليت

   
   سنگ شناسی رسوبی سنگ هاي رسوبي بيش ازهفتادوپنج درصدسطح زمين را مي پوشانند. يك توده رسوبي شامل موادي است كه در سطح يا نزديك سطح زمين ودر محيطي كه داراي فشار و حرارت پايين مي باشد، انباشته مي‌گردد. معمولاً مواد رسوبي از مايعي كه آن ها را در بر مي گيرد، در محيط هاي مختلف رسوبي ته نشين مي گردند ، رسوبات به روش هاي مختلفي تشكيل مي شوند. رسوبات در برخي از مواقع از هوازدگي و فرسايش سنگ هاي قديمي تر تشكيل مي شوند كه در اين شرايط به رسوب تخريبي يا آواري مي گويند. گاهي اوقات رسوبات در اثر فرايند هاي بيولوژيكي ، شيميايي و يا بيو شيميايي ، نيز تشكيل مي شوند.
   
   بعنوان مثال تشكيل رسوبات تبخيري نظير نمك و گچ يك فرايند شيميايي محض و تشكيل بافيمانده صدف جانداران آب زي يك فرايند بيوشيميايي است. مواد رسوبي هرگاه تحت تاُثير فرايندهاي سنگ زدايي قرار گيرند تبديل به سنگ رسوبي مي شوند . مطالعه سنگ هاي رسوبي براي ما بسيار حائز اهميت است ، زيرا اطلاعات ما درباره‌ي چينه شناسي و بسياري از معلومات ما درباره تاريخ گذشته زمين در اين سنگ ها نهفته است. بخش مهمي از ذخاير معدني كه داراي ارزش قابل توجهي مي باشند از سنگ هاي رسوبي بدست مي آيند. بعنوان مثال همه يا قسمت عمده نفت ، گاز طبيعي ، زغال ، نمك ، گوگرد، املاح پتاسيم، سنگ گچ ، سنگ اهك ، فسفات، اورانيوم ، منگنز، و همچنين موادي مانند‌ : ماسه، سنگ هاي ساختماني، رس هاي سفال سازي، از سنگ هاي رسوبي بدست مي‌ آيند. بدليل ارزش اهميت مطالعه اين گونه سنگ ها در كشورهاي پيشرفته ،دين رشته هاي تخصصي بررسي اين سنگ ها در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري داير شده است، در كشور ما نيز بعد از انقلاب پرشكوه اسلامي توجه خاصي بر زمين شناسي خصوصاً رسوب شناسي و سنگ شناسي رسوبي شده است و اين رشته تخصصي در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري تدريس شده است.
   
   سنگ هاي رسوبي سه جزء اصلي بافتي سنگ هاي رسوبي تخريبي عبارتند از:
   
   1- دانه ها كه در حد گراول ، ماسه ، و سيلت مي‌باشند
   2- ماتريكس يا ماده زمينه كه از ذرات دانه ريز در حد سيلت و رس تشكيل شده و دانه هاي رسوبي را در بر مي‌گيرد.
   3- سيمان كه به صورت شيميايي تشكيل شده وعمدتاً از جنس سيليس و يا كربنات كلسيم مي باشد، البته برخي از اوقات سيمان از جنس اكسيد آهن نيز دربين دانه ها تشكيل مي شود. سيمان دانه‌ها را به يكديگر مي چسباند. در بسياري از مواقع بين دانه ها فضاهاي خالي باقي مي ماند كه بعداً ممكن است توسط آب هاي زيرزميني و يا نفت و گاز اشغال شود كه برخي از رشته هاي تخصصي زمين شناسي نظير آب شناسي و زمين شناسي نفت وظيفه بررسي اين فضاهاي خالي را كه اصطلاحاً تخلخل ناميده مي‌شوند را دارند.
   1_ اندازه دانه‌ها يكي از مهمترين شاخصه هاي بافتي رسوبات و سنگ هاي رسوبي اندازه دانه هاي تشكيل دهنده آن مي باشد. زيرا توسط بررسي اندازه دانه ها مي‌توان انرژي عامل حمل ونقل و دوري و نزديكي رسوب نسبت به ناحيه فشار را تعيين نمود و به واسطه اندازه دانه ها تقسيم بندي رسوبات و سنگ هاي رسوبي مطابق جدول زير انجام مي شود. طبقه بندي دانه ها از روي بلندترين قطر آنها صورت مي گيرد كه براي اولين بار توسط ونثورث واودرن ارايه شد. اين مقياس لگاريتمي بوده و در آن ، هر درجه اي برابر بزرگتر از درجه قبلي است. امروزه اين مقياس ميلي متري نيز معروف است.
   
   2_شكل دانه grain shape
   شكل دانه عبارت از توصيف فرم هندسي دانه در رسوب يا سنگ است كه توسط فرم، كروپت ، گردشدگي و بافت سطح دانه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
   
   الف ) فرم form
   فرم عبارت است از رابطه بين سه قطر اصلي تشكيل دهنده يك دانه مي باشد ( اقطار بلند، كوتاه، متوسط) كه براساس آن دانه ها ممكن است به اشكال زير ديده شوند.
   
   ب) كرويت sphericity
   كرويت عبارتست از اين كه شكل دانه تا چه حد به كره نزديك باشد. كرويت يكي از ويژگي هاي ارثي دانه ها مي باشد.
   
   ج) گردشدگي roundness
   گردشدگي عبارتست از اين كه دانه رسوبي زوايا و گوشه هاي تيز خود را در حين حمل و نقل از دست بدهد. هرچه دانه رسوبي بزرگتر باشد گردشدگي سريعتر اتفاق مي افتد. امروزه اگر كنار بستر يك رودخانه برويد ذراتي را خواهيد ديد كه كاملاً‌ گوشه هاي تيز خودرا از دست داده اند. به واسطه ميزان گردشدگي مي توان به راحتي مقدار مسافت طي شده رسوب را تخمين زد. هرچه رسوبي مسافت بيشتري را طي نموده باشد گردتر مي شود. بايد توجه داشت ذرات دانه ريز در صد سيلت هيچگاه گرد نمي شوند. ميزان گردشدگي بستگي به درجه سايش دانه در هنگام حمل ونقل ، اندازه دانه ومسافت حمل ونقل دارد.
   
   د) بافت سطح دانه grain surface texture
   عوارض مواد در سطح دانه ، بافت سطح دانه را تشكيل مي دهند. بعنوان مثال رسوبات از منشاء يخچالي كه در حد گراول باشند عمدتاً برروي آن‌ها خطوطي ديده مي شود كه نمايانگر جهت حركت يخچال مي‌باشد. و يا اينكه در كنار ساحل دريا به دانه هاي ماسه اي توجه نمايند متوجه مي شويد كه دانه ها ماسه‌اي درخشان و براق مي باشند. زيرا سطح اين دانه‌ها در اثر حركت بر روي يكديگر توسط امواج براق گرديده است.
   در محيط هاي بياباني سطح دانه‌ها كدر يا مات است ، امروزه دانشمندان زمين شناسي توسط بررسي اين اختصاصات توسط ميكروسكوپ هاي پيشرفته ، به راحتي مي توانند فشار بسياري از رسوبات را شناسايي نمايند.
   

   

    

8. 

   سنگ شناسی دگرگونی سنگهاي آذرين از انجماد ماگما با دماي بالا يعني بين ششصدتا هزارودویست درجه سانتي‌گراد بوجود می آید و رسوبات هم در شرايط عادي سطح زمين تشكيل شده و در طي فرآيند دياژنز به سنگهاي رسوبي تبديل مي‌شود. اين دو دسته سنگ در شرايطی كه به وجود آمده‌اند پايدارند، حال اگر اين سنگها در شرايط دمايي و فشاري حد واسطي قرار بگيرند كه مغاير با دماي تشكيل آنها باشد بسياري از كانيهاي آنها در اين شرايط تازه حالت تعادل خود را از دست داده و در آنها تغييراتي ايجاد مي‌شود كه اين تغييرات در حالت جامد بوقوع بپيوندد مي‌توان به آن نام دگرگوني داد.
   
   با وجود اينكه در دياژنز رسوبات و يا حتي هوازدگي سنگها در سطح زمين و يا تبلور دوباره در حالت جامد كانيهاي جديدي بوجود مي‌آيد به اين دليل كه اين تغييرات در درجات حرارت كم انجام مي‌شود جزء فرآيندهاي دگرگوني به حساب نمي‌آيد.
   
   تغييراتي كه در فرآيندهاي دگرگوني شاهد آن هستيم تغيير در ساخت و يا تغيير در نوع كانيها، پيدايش كانيها و ساخت جديد كه با از بين رفتن كانيهاي قبلي و پيدايش كانيهاي جديد و تبلور دوباره ايجاد شده است. حتي ما در اين فرآيند بر حذف كاني و يا مجموعه اي از كانيها را شاهد هستيم. اين تغييرات ممكن است بر روي سنگهاي رسوبي و يا سنگهاي آذرين و يا سنگهاي دگرگوني قبلي بوجود آيد. شاهد دگرگوني سنگهاي رسوبي در سنگهاي دگرگوني درجه پايين وجود فسيلهايي قابل تشخيص است.
   
   در اصل دگرگوني پاسخي است كه هر سنگ در مقابل تغييرات فيزيكي و شيميايي از خودش نشان مي‌دهد و منجربه تبلور كانيهاي قديمي به دانه‌هاي جديد و يا پديدار شدن كانيهاي جديد و تخريب بعضي كانيهاي ديگر مي‌گردد.
   
   با مطالعه سنگهاي دگرگوني، مي‌توان فرآيند دگرگوني را حد بين فرآيند دياژنزـ هوازدگي و ذوب قرار داد.
   
   دگرگوني در نوع كاني و ساخت سنگها تغييراتي ايجاد مي‌كند و اين پديده با حذف برخي از كانيها و ظهور و پيدايش مجموعه‌اي از كانيهاي جدید و يا تبلور مجدد آنها همراه مي‌باشد.

    

   درجات دگرگونی

   در واقع اصطلاحی است كه به منظور مشخص كردن شدت دگرگونی در يك منطقه بكار می‌رود.
   
   دما و فشار معرف شرايط فيزيكی و دگرگونی و درجه دگرگونی معرف اثر آنها می‌باشد.
   
   در دگرگونی، مجموعه‌های مختلف كانيهايی با تركيب شيميايی يكسان ولی در شرايط دمايی متفاوت به وجود مي‌آيد. و اين مجموعه‌های متفاوت نشانگر درجات دگرگونی از قبيل درجات ضعيف، متوسط و شديد می‌باشد. مثلاً در درجات دگرگونی ضعيف، مجموعه كانيها عمدتاً آبدار بوده و كانيهای كربناته نيز ديده می‌شود. ولي در مجموعه‌هاي درجات شديدتر آب و co2 هم وجود دارد. هرقدر سنگ، درجات دگرگوني بيشتري را تحمل كند اندازه كاني درشت‌تر مي‌شود. چون در دماي زياد، انتشار مواد در حد بين دانه‌ها به سرعت بيشتري انجام مي‌شود.
   
   سه روش در تعيين درجات دگرگوني بكار مي‌رود:
   
   1) تعيين درجه دگرگوني بر حسب عمق در اين روش پوسته زمين را به سه منطقه داراي عمق كم، عمق متوسط و عمق زياد تقسيم مي‌كنند:
   
   الف) منطقه عمق كم: كه دما و فشار به ترتيب كم تا متوسط و كم است.
   
   ب) منطقه عمق متوسط: كه دما و فشار از منطقه قبلي بيشتر است.
   
   ج) منطقه عمق زياد: كه در آن هم دما و هم فشار بالا است.
   
   (2 تعيين درجه دگرگوني بر حسب مناطق دگرگوني: كه در آن به مناطق دگرگوني و حد مرزهاي آنها توجه مي‌شود.
   
   3) تعيين درجه دگرگوني بر اساس رخساره‌اي دگرگوني: در اين روش تعيين درجات دگرگوني به دليل تعدد رخساره‌ها و زير رخساره‌ها آسان نيست و تا حدي با استفاده از نمودارها و دياگرامهاي مختلف و مطالعات آزمايشگاهي و تحقيقاتي ممكن مي‌شود.
   
   فساد در سنگ
   عامل اصلی فساد در سنگ‌ها اثر نمک‌های محلول بر آنها می‌باشد. آلودگی محیط، یخبندان و پوسیدگی در قطعات فلزی و وجود رگه‌های ضعیف و همچنین عملیات اجرایی ضعیف نیز موجب تخریب سنگ‌ها می‌شود.
   
   اثر نمک‌های محلول
   چنانچه رطوبتی که به همراه خود نمک‌های محلول دارد از سطح سنگ تبخیر شود مقداری نمک در سطح آن به صورت شوره و لایه‌ای هم در خلل و فرج سنگ باقی می‌گذارد. تداوم دور رطوبت-تبخیر موجب افزایش حجم بلور‌ها و پوسته شدن سطح سنگ می‌گردد. لذا سنگ هایی که متخلخل ترند در برابر نمک‌های محلول حساس ترند.
   

    

   آلودگی محیط
   سنگ‌های دارای کانی کربنات کلسیم به خصوص در برابر محیط‌های اسیدی حساس هستند. اکسید گوگرد در محیط مرطوب و اکسیژن موجود در هوا تولید اسید سولفوریک می‌کند که بر سنگ‌های آهکی اثر می‌گذارد و تولید سولفات کلسیم می نماید. سنگ‌های آهکی و ماسه سنگ‌های آهکی در این مورد حساس ترند. در مورد سنگ‌های آهکی، سولفات کلسیم حاصل شده در سطح، به وسیله آب شسته می‌شوند. ولی در سطوحی که قابل شستشو نیستند، سطح به وسیله دوده سیاه می‌شود و مبدل به پوسته‌های سخت و برآمدگی هایی می‌شود که گرد آهکی در اطراف آن وجود دارد. در انواع سنگ‌های آهکی منیزیم دار، ایجاد سولفات منیزیم روند فساد را تسریع می‌کند. در ماسه سنگ‌ها خلل و فرج توسط گچ (سولفات کلسیم) پر می‌شوند، پوسته‌های سخت ایجاد شده اغلب به علت تفاوت انبساط حرارتی فرو می ریزند. ماسه سنگ‌های سیلیسی گرچه مستقیما بر اثر تهاجم اسیدهای موجود در هوا آسیب نمی بینند ولی سنگ گچ تولید شده توسط سنگ آهک موجب خرابی در آنها می‌شود که به علت تبخیر حاصل از تبلور در سطح آنها به وجود می‌آید. مرمر که اساسا کربنات کلسیم است مورد هجوم اسیدهای موجود در هوا قرار می‌گیرد و سطح صیقلی آن در مرور زمان زبر می‌شود. ولی به علت بافت متراکم و چگال آن کمتر تحت تاثیر عمل تبلور قرار می‌گیرد.

   اثر یخبندان
   
   

    

   تخریب بر اثر یخبندان در قسمت هایی از ساختمان نظیر محل درپوش ها، سایه بان ها، کرسی بنا و کف پنجره‌ها بیشتر دیده می‌شود. عموما سنگ آهک و دولومیت بیش از ماسه سنگ در معرض تهاجم اثر یخبندان هستند. مرمر، شیت و گرانیت به علت تخلخل اندک تحت تاثیر اثر یخبندان واقع نمی‌شوند.

   پوسیدگی فلزات
   
   

    

   آب بارانی که از سطوح مس و آلیاژهای آن به سطح سنگ آهکی می ریزد باعث ایجاد لکه‌های سبزرنگی می‌شود. زنگ زدگی حاصل از مواد آهنی و فولادی بسیار سخت و دشوار از روی سطوح متخلخل سنگ‌ها پاک می‌شوند. بیشترین آسیب دیدگی ناشی از انبساط زنگ زدن قطعات آهنی و فولادی داخل سنگ کاری نما رخ می‌دهد. به این منظور کلیه قطعات فلزی مورد استفاده در نصب سنگ نما باید ضدزنگ باشند.[۱۲]

   آتش
   
   

    

   آتش به ندرت موجب تخریب کلی در کارهای سنگی شود. ولی سطح نمای گرانیت، مرمر و ماسه سنگ‌ها ممکن است در اثر آتش سیاه یا خرد شوند. سنگ‌های آهکی عموما تحت تاثیر آتش قرار نمی‌گیرند، فقط سنگ‌های با رنگ روشن به علت اکسید شدنآهن موجود در آنها برای همیشه صورتی رنگ می‌شوند.[۱۳]

   
   
   

    

9. عوامل مؤثر بر تعيين كيفيت سنگ تزئيني :

   به طور كلي، كيفيت سنگهاي تزئيني و نما به عوامل زير بستگي دارد: نوع سنگ، رنگ سنگ، نحوه استخراج، چگونگي برش و صيقل، دقت در نصب

بافت و نقش در معماری

Dwelling--دولینگ

آشنائي با چيلر و طرز كار آن

همه چیز در مورد نورها

همه چیز در موردکانتکس

1. کامپوزیت ها

   امروزه استفاده از سیستم های ترکیبی یا کامپوزیت به شدت روبه افزایش است، چراکه بشر به وسعت کاربرد این ترکیبات پی برده و لزوم استفاده از آنها را درک نموده است.
   
   آشناترین مثال برای كامپوزیت، دیوار كاه گلی است. در گذشته بشر كاه و گل را با هم تركیب كرد و ماده ای ساخت كه از لحاظ خواص فیزیكی با هر دو آنها متفاوت بود. این تركیب، تركیبی است فیزیكی و این مواد با هم آلیاژ نشده اند بلكه در كنار هم قرار گرفته اند. بشر اولیه به این ماده دسترسی پیدا كرد؛ چیزی كه امروز آن را به نام كامپوزیت یا مواد مهندسی شده می شناسیم و در واقع، تركیبی است از مواد مختلف در سه زیر شاخه پایه پلیمر،‌ پایه سرامیك و پایه فلزی.
   
   در پایه پلیمر به جای گل از رزین استفاده می شود كه پلاستیك است. پلاستیك زنگ نمی زند، سبك است، به راحتی شكل می گیرد،‌ ریخته گری می شود، می توان آن را ذوب كرد و قابل بازیافت می باشد. ولی یكی از معایب آن عدم استحکام آن است. بنابراین برای استحكام بخشیدن به آن تركیب دیگری مورد نیاز است. به جای كاه از نوعی الیاف مثل الیاف شیشه استفاده می شود. البته كلمه فایبر گلاس كه به كامپوزیت اطلاق می شود، ‌اصطلاحی غلط است، زیرا الیاف شیشه تنها یكی از الیافی است كه در این تركیب مورد استفاده قرار می گیرد. الیاف كربن، كولار و پلی پروپیلن نیز در این صنعت کاربرد دارند. در نهایت تمام این الیاف با یك رزین تركیب می شوند.
   
   مواد كامپوزیت در سه رده تكنولوژی در صنعت مصرف دارند. در رده های پایین در ساختن وان حمام و وسایل بهداشتی، وسایل بازی در پارك ها، دكه های گل فروشی و غیره به كار می روند. در رده متوسط در صنعت خودرو، انتقال آب و نفت و نیرو و ... مورد استفاده قرار می گیرند و در رده تكنولوژی بالا در صنایع هوا و فضا مورد مصرف دارند.
   
   موارد استفاده كامپوزیت در ساختمان
   مواد كامپوزیت عمدتاً در ساختمان كاربرد وسیعی دارند. این مواد به صورت لوازم بهداشتی داخل ساختمان مثل وان، دستشویی، در و پنجره و ... برای جلوگیری از انتقال حرارت كار گذاشته می شوند. مواد كامپوزیت ترك نمی خورند و در مقابل ضربه و خوردگی و خمش مقاومند.
   در حالت دیگر این مواد در سازه ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند؛ بطوریكه می توان از آنها به جای تیرآهن یا میلگرد داخل بتن استفاده كرد. تقویت خارجی و داخلی سازه های بتنی هم اكنون یك تجارت بسیار مهم در جهان امروز است.
   
   
   
   
   یكی از مزایای استفاده از كامپوزیت عدم دور ریز آن است،‌ بطوریكه به عنوان مثال قطعات دور ریز مواد كامپوزیتی در یك كارخانه خودروسازی را می توان آسیاب كرده و به عنوان پر كننده و تقویت كننده بتن استفاده نمود. این مواد حتی در ساخت خانه های تمام كامپوزیتی نیز كاربرد دارند. در اروپا خانه های كامپوزیتی دو طبقه ساخته می شود كه به راحتی با جرثقیل قابل حمل و جابجایی هستند.
   
   مواد كامپوزیتی بطور اخص در ساخت پلها و پل های عابر پیاده بکار می روند. هم اكنون نمونه های زیادی از پل های تمام كامپوزیتی در سرتاسر جهان موجود است. یكی دیگر از موارد استفاده كامپوزیت در صنعت ساختمان استفاده از آن در زیباسازی شهر ها، ساخت مجسمه ها و مرمت ساختمان های قدیمی و بناهای باستانی است، بدون اینكه معلوم شود بخش ترمیمی از جنس ماده اصلی نیست، با همان رنگ و همان شكل.
   
   مواد كامپوزیتی در ابرسازه ها نیز كاربردهای متنوعی دارند. در ساخت سقف مساجد و برجهای مسكونی و تجاری، مقادیر بالایی از این مواد استفاده می شود و این کاربرد، بدون كاهش مقاومت سازه، وزن آن را بسیار كاهش می دهد. تاكنون در آمریكا در حدود 130 هزار پل تمام كامپوزیتی و یا تقویت شده توسط كامپوزیت ساخته شده است. در ژاپن به دلیل بالا بودن پتانسیل زلزله، مواد كامپوزیتی در تعداد زیادی از ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. در مالزی یك شركت سالانه 400 هزار تن مواد كامپوزیتی تولید می كند كه از آن بیشتر در ساخت گنبد مسجد استفاده می كنند.
   
   متاسفانه در كشور ما به دلیل عدم شناخت كامل خصوصیات این تركیبات كه خود ضعف در طراحی، تولید و مصرف را به دنبال دارد، میزان استفاده این مواد به نسبت كشور های دیگر بسیار ناچیز است. ولی شاید بتوان با برنامه ریزیهای درازمدت و سرمایه گذاری در جهت شناساندن هرچه بیشتر این مواد به شركتها و موسسات صنعتی كشور این ضعف ها را تا حد زیادی جبران نمود.
   
   منبع: آرک نیوز
   
   

    

2. کامپوزیت‌های گچی به منظور کاهش آسیب‌پذیری

   محققان دانشگاه صنعتی امیرکبیر با هدف کاهش آسیب پذیری سازه‌ها در برابر زلزله، موفق به تولید کامپوزیت‌های گچی شدند. جمشید آقازاده، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی معدن و متالورژی و مجری طرح با اعلام این خبر افزود: در این پروژه الیاف به صورت فیبرهای کوچک 12 میلیمتری در آمده و کامپوزیت‌های گچی با 2 تا 5 درصد الیاف ساخته شده و تست خمش روی آن انجام شد.
   
   
   وی گفت : نمونه‌های کوچکی از کامپوزیت ‌های گچی با درصدهای مختلفی از الیاف پروپیلن و الیاف نخ لاستیک ساخته و مقاوم کششی آنها اندازه‌گیری شد. آقازاده درباره مزیت این کامپوزیت‌ها نسبت به کامپوزیت‌های گچی ساده گفت : می‌توان با ایجاد حفره‌هایی در درون پانل‌های ساخته شده از جنس این کامپوزیت‌ها هم محلی برای عبور سیم‌های جریان برق ایجاد کرد و هم عایق پذیری آنها را افزایش داد
   . عضو هیات علمی دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطر نشان کرد: مقاومت کششی کامپوزیت‌های گچی با الیاف لاستیک نسبت به کامپوزیت‌های گچی ساده بیش از 12 درصد افزایش یافته است . از طرف دیگر، وجود این الیاف در درون گچ از گسترش ترک در آن جلوگیری می‌کند. آقازاده مورد مصرف کامپوزیت‌های گچی را در تهیه پانل‌های پیش ساخته برای ساخت دیوارهای گچی ذکر کرد و افزود: استفاده از این پانل‌ها سرعت ساخت و سبک سازی ساختمان و مقاومت سازه را در مقابل نیروی زلزله افزایش می‌دهد
   
   

    

3. کامپوزیتها

   تاريخچه:
   کامپوزيتها (مواد چند سازه ای يا کاهگل های عصر جديد )رده ای از مواد پيشرفته هستند که در آنها از ترکيب مواد ساده به منظور ايجاد موادی جديد با خواص مکانيکی و فيزيکی برتر استفاده شده است.اجزای تشکيل دهنده ويژگی خود را حفظ کرده در يکديگر حل نشده و با هم ممزوج نمی شوند.استفاده از اين مواد در طول تاريخ نيز مرسوم بوده است .از اولين کامپوزيت‌ها يا همان چندسازه‌های ساخت بشر می‌توان به کاه گل وآجرهای گلی که در ساخت آنها از تقويت کننده کاه استفاده می شده است اشاره کرد..هنگامی که اين دو باهم مخلوط بشوند در نهايت آجرپخته بدست می آيد که بسيار ماندگارتر و مقاوم تر از هر دو ماده اوليه يعنی گل و کاه است.قايق‌هايی که سرخ‌پوست‌ها با قير و بامبو می‌ساختند و تنورهايی که از گل، پودر شيشه و پشم بز ساخته می‌شدند و در نواحی مختلف کشورمان يافت شده است،نيز از کامپوزيت‌های نخستين هستند. بسياری از نيازهای صنعتی صنايعی مانند صنايع فضايی ، راکتورسازی، الکترونيکی و غيره نمی‌تواند با استفاده از مواد معمولی شناخته شده ، برآورده شود. اما قسمتی از آن نيازها، می‌تواند با استفاده از قديمي ترين مثال از كامپوزيت ها مربوط به افزودن كاه به گل جهت تقويت گل و ساخت آجري مقاوم جهت استفاده در بناها بوده است . قدمت اين كار به 4000 سال قبل از ميلاد مسيح باز مي گردد . در اين مورد كاه نقش تقويت كننده و گل نقش زمينه يا ماتريس را دارد . ارگ بم كه شاهكار معماري ايرانيان بوده است،نمونه بارزي از استفاده از تكنولوژي كامپوزيت ها در قرون گذشته بوده است.مثال ديگر،تقويت بتن توسط ميله هاي فولادي مي باشدكه قدمت آن به سال 0081 ميلادي باز مي گردد . در بتن مسلح يا تقويت شده،ميله هاي فلزي،استحكام كششي لازم را در بتن ايجاد مي نمايند چرا كه بتن يك ماده ترد مي باشد و مقاومت اندكي در برابر بارهاي كششي دارد . بدين ترتيب بتون وظيفه تحمل بارهاي فشاري و ميله هاي فولادي وظيفه تحمل بارهاي كششي را بر عهده دارند .
   تاريخچه مواد پليمري تقويت شده با الياف به سالهاي 1940 در صنايع دفاعي و به خصوص كاربردهاي هوا - فضا بر مي گردند براي مثال در سال 1945 بيش از 7 ميليون پوند الياف شيشه به طور خاص براي صنايع نظامي ، مورد استفاده قرار گرفته است . در ادامه با توجه به مزاياي آنها ، به صنايع عمومي نيز راه يافتند.
   
   تعريف:
   كامپوزيت = پليمرهاي تقويت شده با الياف
   معمولا يک ماده کامپوزيت را به صورت يک مخلوط فيزيکی در مقياس ماکروسکوپيک از دو يا چند ماده مختلف تعريف مي کنند که اين مواد خصوصيات فيزيکی و شيميايی خودرا حفظ کرده و مرز مشخصی را با يکديگر تشکيل مي دهند.اين مخلوط در مجموع و با توجه به برخی معيارها خواص بهتری از هريک از اجزای تشکيل دهنده خودرا دارا مي باشد.در کامپوزيت عموماً دو ناحيه متمايز وجود دارد.
   ۱- فاز پيوسته (ماتريس)
   2-فاز ناپيوسته(تقويت کننده)
   در يک کامپوزيت به طور کلی الياف،عضو بار پذير اصلی سازه هستند در حاليکه ماتريس آنها را در محل وآرايش مطلوب نگاه داشته وبعنوان يک محيط منتقل کننده بار بين الياف عمل مي کند،به علاوه آنهارا از صدمات محيطی دراثر بالا رفتن دما و رطوبت حفظ می کند.
   كامپوزيتها شامل يك يا چند فاز غير پيوسته در يك فاز پيوسته مي باشند.
   خواص كامپوزيتها تابع موارد زير مي باشد:
   1- خواص فازهاي تشكيل دهنده آن ( ماتريس و الياف )
   2- توزيع فازها
   3- اثرات متقابل فازها بر يكديگر
   4- ابعاد ماده تقويت كننده شامل : شكل و اندازه و توزيع ذرات
   
   نقاط قوت كامپوزيت ها:
   • وزن کم اين مواد در عين بالا بودن نسبت مقاومت به وزن آنها (حتی تا 15 برابر برخی از فولادها ).
   • مقاومت بالا نسبت به خوردگی.
   •وجود روش های مختلف ساخت و امکان توليد اشکال پيچيده و متنوع
   
   
   ويژگی های اصلی کامپوزيت ها :
   كامپوزيت ها داراي
   وزن مخصوص کم- پايداری حرارتی خوب- توانايی بالا در جذب انرژی ها- ظرفيت دمپينگ بالا- سهولت در توليد- مقاومت خستگی خوب
   مقاومت مكانيكي بالا- مقاومت شيميايي (ضدخوردگي)- صافي سطح- سبكي و سهولت در نصب- حمل آسان- كاهش هزينه هاي پمپاژ- عدم نياز به حفاظت كاتديك- طول عمر مفيد بسيار بالا- بهداشتي بودن- مقاومت خوب دمايي- عدم تخريب در مقابل اشعه ماوراء بنفش- عدم نياز به پوششهاي مختلف مي باشند.
   تقسيم بندي مواد كامپوزيت:
   كامپوزيتها را مي توان از نقطه نظر فاز پيوسته تقسيم بندي نمود:
   1) کامپوزيتهای زمينه سراميکی ( CMC )
   2) کامپوزيتهای زمينه فلزی ( MMC)
   3) کامپوزيتهای زمينه پليمری ( PMC )
   
   كامپوزيت هاي پايه پليمري:
   كامپوزيتهاي پايه پليمري كه مهم ترين دسته از كامپوزيت ها مي باشند طيف وسيعي از صنايع ، از صنايع رده بالا مثل توليد قطعات هواپيما گرفته تا صنايع رده پايين مثل توليد سينك ظرفشويي و .... از كامپوزيتهاي پايه پليمري توليد مي شوند و درحال حاضر 59 درصد بازار كامپوزيت ها را به خود اختصاص داده اند و به همين دليل بزرگترين زير مجموعه مواد مركب محسوب مي گردند .
   ردپاي كامپوزيت هاي پايه پليمري را در حوزه هاي زير مي توان جستجو نمود :
   1- صنايع حمل و نقل شامل حمل و نقل هوايي ، جاده اي و دريايي
   2- صنايع نظامي و هوا – فضا
   3- صنايع انرژي در هر حوزه هاي توليد و انتقال برق و صنعت نفت ، گاز و پتروشيمي
   4- صنعت ساخت و ساز شامل صنايع زير بنايي و صنعت ساختمان
   5- صنايع مبلمان شهري
   6- وسايل خانگي
   7- لوازم ورزشي
   كامپوزيت هاي پايه پليمري در حال حاضر تنها به ميزان 1 درصد در مهد تولد خود يعني صنايع هوا – فضا كاربرد دارند و قسمت عمده الباقي در صنايع ساخت و ساز و حمل و نقل به كار گمارده مي شوند.درحقيقت توسعه فناوري توليد كامپوزيتهاي پايه پليمري،اين امكان را فراهم كرده است تا اغلب صنايع از مزاياي منحصر به فرد اين مواد بهره جويند.مطابق آمار ارائه شده ، بيشترين ميزان مصرف كامپوزيت ها معطوف به صنعت ساخت و ساز مشتمل بر ساختمان،ابر سازه ها ، صنايع نفت و گاز و لوله مي باشد .
   
   

   مزاياي كامپوزيت هاي پايه پليمري:
   مزاياي سازه هاي مبتني بر كامپوزيت هاي پلميري نسبت به نمونه هاي سنتي بتني ، چوبي و فلزي را كه باعث نفوذ آنها در گستره وسيعي از صنايع مختلف شده است ، در موارد زير مي توان خلاصه نمود :
   
   1- كاهش وزن سازه ساخته شده با توجه به معماري قابل تغيير بر اساس خواست طرح
   2- ايمن بودن در برابر پديده خوردگي
   3- قابليت تحمل بارهاي سيكلي و مقاومت بسيار مناسب در برابر پديده خستگي
   4- سادگي روشهاي توليد و امكان توليد اشكال بسيار پيچيده باروشهاي بسيار آسان ، كارآمد و مقرون به صرفه
   5- سهولت فرايندهاي تعمير و عيب يابي
   6- ضريب انبساط حرارتي پايين و عايق مناسب حرارتي
   7- عايق الكتريكي
   8- بهبود اتصالات و امكان توليد يكپارچه
   9- خصوصيات ارتعاشي بسيار مناسب و مقاوم بودن نسبت به پديده تشديد در ارتعاشات نسبت به فلزات
   10- قابليت مونتاژ آسان
   ساختار كامپوزيت هاي پايه پليمري:
   در كامپوزيت هاي پايه پليمري ، ماتريس يا همان زمينه يك ماده پليمري است كه به آن لفظ رزين اطلاق مي گردد و شامل دو دسته كلي ترموپلاستيك و ترموست ها هستند.الياف تقويت كننده نيز شامل انواع شيشه،آراميد،كربن و بورن مي باشد . دراين تركيب نقش باربري به صورت عمده بر عهده الياف است . رزين وظيفه توزيع بار اعمال شده در شبكه الياف و نگهداشتن موقعيت الياف در جاي خود را بر عهده دارد . امروزه استفاده از الياف طبيعي در كامپوزيت هاي موسوم به كامپوزيت سبز نيز رونق خاصي پيدا كرده است.
   
   نوع ديگري از تقسيم بندي كامپوزيتها :
   1- كامپوزيتهاي پودري
   - نسبت طول به قطر آنها تقريبا نزديك يك است.
   - خواص كامپوزيتها به جهت الياف بستگي ندارد.
   - سفتي يا مدول كامپوزيت بالا است ولي استحكام كششي افزايش ندارد.
   - بهبود خواص هدايت الكتريكي و حرارتي
   - كاهش جمع شدگي
   
   2- كامپوزيتهاي ليفي- كامپوزيتهاي تك لايه- كامپوزيتهاي چند لايه- كامپوزيتهاي زاويه دار
   ويژگي برجسته اين كامپوزيتها :
   استحكام ويژه بالا، كنترل خواص ناهمساني
   
   نقش الياف در ساختار مواد کامپوزيت:
   الياف اصلی ترين اِلمان در مواد مرکب ليفی هستند که بالاترين کسر حجمی را در ساختار کامپوزيت دارند. انتخاب صحيح نوع، مقدار و جهت بسيار مهم بوده و تاثير زيادی در خصوصياتی نظير :
   - جرم مخصوص
   - استحکام کششی
   - مدول کششی
   - استحکام فشار
   - استحکام خستگی
   - قيمت
   - خواص حرارتی و الکتريکی دارند.
   
   طبقه بندی اصلی ترين الياف مورد استفاده در کامپوزيت ها :
   - فلزی : شيشه ، ازبست
   - معدنی : کربن، گرافيت، آراميد
   - عالی : بر، Sic
   - طبيعی : طبيعی
   
   نوع الياف، مقدار و آرايش يافتگي آنها روي خواص زير تاثير مي گذارد:
   1- استحكام و مدول كششي، فشاري و خمشي
   2- استحكام خستگي
   3- ضرايب انتقال حرارت و الكتريسيته
   4- وزن مخصوص كامپوزيت
   5- قيمت
   الياف مورد استفاده در صنعت كامپوزيت :
   1- الياف شيشه
   2- الياف كربن
   3- الياف آراميد
   4- اليافهاي ديگر مثل : آزبست، بازالت، بر، پلي اتيلن
   
   الياف شيشه( glass fibre):
   رايج ترين و پرمصرف ترين ليف، شيشه مي باشد. ماده اصلي تشكيل دهنده آن (سيليكا) Sio2 مي باشد.
   
   
   مزايا معايب
   قيمت پايين مدول كششي پايين
   استحكام كششي بالا وزن مخصوص نسبتا بالا
   مقاومت شيميايي بالا حساسيت به سايش
   خواص عايق عالي مقاومت خستگي پايين
   شكننده بودن
   سختي بالا
   
   انواع مختلف الياف شيشه:
   الياف نوع C، الياف مقاوم در برابر مواد شيميايي
   الياف نوع D، الياف مقاوم در برابر امواج الكترومغناطيس
   الياف نوع E، عايق جريان الكتريسيته
   الياف نوع M، الياف با مدول بالا
   الياف نوع S، الياف با استحكام بسيار بالا
   عوامل موثر بر استحكام الياف شيشه:
   1- سرعت اعمال بار بالا = استحكام بيشتر
   2- افزايش دما = كاهش استحكام
   3- افزايش رطوبت = كاهش استحكام
   

4. 
   

   اشکال الياف شيشه:
   الياف بلند :
   1-منحنی (Yarn)
   2-رشته ای (Roving)
   3-پارچه ای
   4-سوزنی و نمدی
   5-نواری
   6-سه بعدی( ترکيب سوزنی، پارچه زاويه دار در رشته ای)
   
   الياف کوتاه
   الياف كربن:
   الياف کربن در کامپوزيت های با زمينه سبک مانند انواع رزين ها به کار می رود . کامپوزيت های الياف کربن در مواردی که استحکام و سختی بالا به همراه وزن کم و ويژگيهای استثنايی مقاومت به خوردگی مدنظر باشند ، يگانه گزينه پيش روست . همچنين هنگامي که مقاومت مکانيکی در دمای بالا ، خنثی بودن از لحاظ شيميايی و ويژگی ضربه پذيری بالا نيز انتظار برود ، باز هم کامپوزيت های کربنی بهترين گزينه هستند . با توجه به اين ويژگی ها ، پهنه گسترده موارد کاربرد اين ماده در گستره های گوناگون فناوری به سادگی قابل تصور است.
   الياف كربن داراي دانسيته 27/2 گرم بر سانتي متر مكعب و شامل ساختار گرافيتي و بسيار نازك مي باشند.
   مزايا معايب
   نسبت بسيار زياد استحكام به وزن شكننده بودن
   نسبت بالاي مدول كششي به وزن هادي الكتريكي
   استحكام بالاي خستگي كرنش كم در شكست
   ضريب انبساط حرارتي بسيار پايين قيمت بالا
   مقاومت بالا در مقابل خوردگي
   الياف آراميد:
   مزايا :
   - نسبت استحكام و مدول به وزن بسيار عالي
   - مقاومت ضربه عالي
   - مقاومت در برابر شكست ناشي از خزش
   - مقاومت خستگي خوب
   - عدم حساسيت به شكاف يا ترك
   - مقاومت بالا در مقابل اسيدها و بازها
   - خواص خوب اتلاف انرژي ارتعاشي
   - خواص دي الكتريك عالي نسبت به شيشه
   - خواص خود خاموش كني با نشر دود كم
   - امكان استفاده مداوم تا دماي حدود 180 درجه سانتي گراد
   - جرم مخصوص پايين
   - مدول کششی بالا
   - استحکام کششی بالا
   - مقاومت ضربه بالا
   - کاهنده دامنه نوسان در ارتعاشات
   
   محدوديت ها :
   - مقاومت فشاری پايين
   - محدوديت در برشکاری
   - حساس به نور خورشيد
   
   اشکال موجود الياف آراميد:
   الياف بلند :
   1- نخی (Yarn)
   2- رشته ای (Roving)
   3- پارچه ای
   4- ترکيبی با الياف کربن و شيشه (جهت پوشش محدوديت های موجود)
   الياف کوتاه :
   اندازه 1 ميليمتر تا 25 ميليمتر جهت قالبگيری
   
   رزين ها و نقش آنها در كامپوزيت ها:
   انواع مختلف رزين‌ها:
   1- رزينهاي پلي استر
   2- رزينهاي وينيل استر
   3- رزينهاي اپوكسي
   4- رزينهاي فنلي
   وظايف رزين ها در کامپوزيت ها :
   - نگهداری الياف در کنار هم
   - انتقال تنش به الياف
   - محافظت از الياف در مقابل عوامل محيطی
   - حفاظت سطح الياف از سايش

5. 
   

   تاثير بر خواص کامپوزيت :
   - استحکام و مدول عرضی موثر
   - خواص فشاری ( موثر)
   - استحکام برشی ( موثر)
   - استحکام برشی صفحه ای ( موثر )
   - خواص کششی ( کم اثر ).
   فرايند پذيری يک کامپوزيت به خصوصيات فيزيکی رزين ها مانند گرانروی، نقطه ذوب و دمای پخت رزين بستگي دارد.
   
   
   
   انواع رزين های پليمری :
   
   الف : پليمر های گرما سخت
   1- رزين های پلی استر غير اشباع
   2- رزين های اپوکسی
   3- رزين های فنوليک
   4- رزين اپوکسی نووالانس
   5- رزين پلی ايمايد
   6- رزين اوره و ملامين فرمالدئيد
   
   ب : پليمر های گرما نرم
   1- نايلون 6 و 66
   2- پلی استر ها
   3- پلی کربنات
   4- پلی استال ها – پلی سولفون ها
   5- پلی اتراکتون PEEK
   6- PAI , PEI
   
   
   مقايسه خواص پليمرهای گرمانرم و گرما سخت در کامپوزيت ها:
   خواص گرما سخت گرما نرم
   مدول يانگ (Gpa) 6- 1.3 4.8 – 1
   استحکام کششی (Mpa) 180 – 20 190 – 40
   چقرمگی شکست (Fraturetroughness)
   M pam2 kic
   Kg/m2 Gic
   0.5 – 1
   0.2 – 0.02 1.5 – 6
   0.7 – 6.5
   حداکثر دمای سرويس دهی 450 - 50 230 – 25
   
   رزين‌هاي پلي‌استر:
   از واكنش يك يا چند اسيد و باز يك يا چند عامله تهيه مي شوند.
   اين رزينها در يك حلال مانند استايرن حل مي شوند تا ويسكوزيته آنها
   كاهش يابد و همچنين شبكه هاي سه بعدي تشكيل مي دهند.
   كاتاليزور آنها پراكسيدهاي آلي است.
   انواع رزين هاي پلي استر:
   رزين هاي پلي استر به دو نوع كلي تقسيم بندي مي شوند:
   رزين هاي ايزو،رزين هاي اورتو
   افزايش دما، قرار گرفتن در مقابل نور، عمر آنها را كاهش مي دهند.
   پخت رزينهاي پلي استر همراه كاتاليزور(پراكسيدهاي آلي يا هيدروپراكسيدها) به ميزان 2% نامحسوس است در نتيجه به آنها تسريع كننده مي افزايند كه مهمترين آنها محلول 42/0% كبالت در استايرن مي باشد.
   
   رزين های اپوکسی:
   خواص رزينهاي اپوكسي:
   1- خاصيت مكانيكي خوب
   2- خاصيت الكتريكي خوب
   3- مقاومت حرارتي عالي
   4- چسبندگي عالي به بسياري از مواد مانند فلزات، چوب، بتن، شيشه و ..
   5- مقاومت ويژه خوب به ويژه در محيطهاي قليايي
   6- جمع شدگي كم پس از پخت
   
   اين رزين ها با خواص زير مورد توجه قرار می گيرند :
   1- خواص مکانيکی خوب : مانند چقرمگی، سختی، مقاومت سايشی بالا
   2- خاصيت الکتريکی خوب
   3- مقاومت حرارتی عالی
   4- چسبندگی عالي
   
   روشهاي مختلف شكل دهي كامپوزيتها:
   1- روش لايه گذاري دستي
   2- روش افشاندن (spray up)
   3- قالبگيري كيسه اي
   4- اتوكلاو
   5- رشته پيچي
   6- قالبگيري فشاري
   7- تركيبات قالبگيري
   8- قالبگيري انتقال رزين
   9- پالتروژن

6. 
   

   مقايسه پارامترهاي فرآيندي در روش هاي شكل دهي
   
   مقايسه عوامل هزينه‌اي در فرآيندهاي مختلف
   
   
   
   1.پالتروژن(از سريع ترين و مهم ترين روشهاي توليد محصولات كامپوزيتي):
   پالتروژن فرآيند پيوسته‏اي براي توليد انواع پروفيلهاي كامپوزيتي است. در اين فرآيند، الياف تقويت كننده را از يك حمام عبور مي‏دهند تا به رزين آغشته شود. سپس الياف آغشته شده را وارد يك قالب گرم مي‏نمايند و نمونة پخت شده را توسط يك دستگاه كشش بيرون مي‏كشند. بعد از اين مرحله امكان برش محصول در اندازه‏هاي دلخواه وجود دارد. اين فرايند تا حدودي مشابه فرايند اكستروژن پلاستيكها و توليد پروفيلهاي پلاستيكي است.
   از جمله مزاياي اين روش كه يكي از باصرفه‏ترين روشهاي توليد كامپوزيتهاست، اين است كه درصد الياف در آن بالاست و چون الياف بصورت طولي آرايش مي‏يابند، محصول داراي استحكام كششي و فشاري بسيار بالايي است. همچنين سطح محصول نهايي كاملاً صاف است و نيازي به فرآيندهاي تكميلي نيست.
   
   مراحل فرآيند:
   • ورودي الياف: الياف تقويت كننده‏ به شكلي هستند كه بطور پيوسته فرآيند امكان پذير باشد. قفسه الياف پيوسته، اولين قسمت خط فرآيند مي‏باشد. بعد از قفسه الياف، قفسه نمد الياف شيشه يه پارچة‌ها سطح قرار دارد. حركت الياف از ناحية آغشته ‏سازي مي‏بايست كنترل شود تا از هرگونه پيچش و گره و آسيب محفوظ بماند. اينكار مي‏تواند توسط راهنماهاي فلزي، سراميكي و يا تفلوني انجام ‏شود.
   • حمام آغشته‏‌سازي: آغشته‌‏سازي الياف تقويت كننده، از اصول فرآيند پالتروژن مي‌باشد. غوطه‏‌وري در حمام يك راه براي اين كار است. در اين روش الياف از رو و زير ميله‌‏هاي آغشته‌‏سازي عبور داده مي‏شوند تا از هم باز، و به رزين آغشته گردند. معمولاً در ساخت پروفيلهاي پيچيده، بعد از حمام و قبل از قالب، از صفحاتي براي شكل دادن به الياف آغشته به رزين، استفاده مي‏‌كنند. پوشش اين صفحات بايد از جنسي مناسب باشد تا از وارد ساختن هرگونه تنش به الياف آغشتة ضعيف شده، جلوگيري به عمل آيد. معمولاً اين قطعات از جنس تفلون، پلي‏ اتيلن با جرم مولكولي بسيار بالا ، فولاد با پوشش كرم و يا آلياژهاي مناسب فولادي مي‏باشند.
   • قالب: قالب پالتروژن، قالب اين فرايند محسوب مي‏شود. چرا كه دما، كنترل كنندة سرعت واكنش پخت، محل پخت رزين در قالب و شدت گرماي حاصل از پخت رزين مي‏باشد. قطعه‌‏اي كه كامل پخت نشده باشد، خواص فيزيكي و مكانيكي ضعيفي از خود نشان مي‏دهد. همچنين اگر گرماي اضافي در قالب وجود داشته باشد، نقص و ترك حرارتي، موجب افت خواص الكتريكي، شيميايي و مكانيكي قطعه مي‏شود.
   • گيره و كشش: حداقل 3 متر فاصله بين خروجي قالب و محل كشش مي‏بايس تعبيه شود تا قطعه فرصت سرد شدن پيدا كند و در برابر فشار گيرة كشش تغيير شكل ندهد. سه روش براي كشش مرسوم است؛ كشش رفت وبرگشتي متناوب، كشش رفت و برگشتي پيوسته و كشش توسط سيستم تسمه نقاله‏اي.
   • برش: هر خط پيوستة پالتروژن احتياج به يك سيستم برش دارد تا طولهاي مناسب از قطعه تحويل شود. هردو روش برش خشك و تر قابل استفاده مي‏باشند. ولي در هر حال تيغه برش مي‏‌بايست الماسه باشد. در صورتيكه سرعت خط بالا باشد، تيغه برش همراه پروفيل حركت مي‏كند.
   مواد:
   با توجه به خواص مورد نظر، مي‏توان از الياف و رزينهاي مختلفي استفاده نمود. الياف تأمين كنندة خواصي چون استحكام كششي و ضربه، سفتي و مانند آن مي‏باشند ولي رزين تأمين كنندة خواص فيزيكي مانند آتشگيري، مقاومت در برابر شرايط جوي، هدايت حرارتي و مقاومت شيميايي مي‏‌باشند. براي بهبود خواص نيز از انواع افزودني‏ها استفاده مي‌‏شود.
   
   مزاياي پالتروژن:
   پالتروژن يكي از اقتصادي‏ترين روشهاي توليد پروفيلهاي كامپوزيتي مورد مصرف در صنايع ساختمان است.
   از اين فرآيند در ساخت قطعات سبك مقاوم در برابر خورندگي، سيستمهاي عايق الكتريكي، سازه‏هاي ساحلي و بسياري از كاربردهاي ديگر استفاده مي‏شود. ويژگيها و مزاياي قطعات حاصل از اين روش، در جدول زير خلاصه شده است:
   
   پالتروژن در ايران:
   از ميان انواع فناوري‌هاي شكل‌دهي كامپوزيت‌هاي پليمري، تكنولوژي پالتروژن در كشور ما نسبت به بقيه مهجورتر مانده است. علي‌رغم نياز بالقوه‌اي كه در كشور به توليد محصولات پالتروژني وجود دارد تلاش چنداني در جهت دستيابي به اين فناوري صورت نگرفته است.
   
   
   اما در حال حاضر تعداد مراكزي كه به سمت فن‌آوري پالتروژن روي آورده‌اند از يكي دو مركز تجاوز نمي‌كند. به اين ترتيب با هدف پاسخگويي به اين خلأ، پروژه ساخت دستگاه پالتروژن در گروه كامپوزيت پژوهشگاه پليمر و پتروشيمي ايران آغاز گرديد و پس از گذر حدود 2 سال موفق به توليد محصول صنعتي شديم. در حال حاضر نيز تحقيقات بر روي فرآيند پالتروژن در قالب پروژة ملي توليد ميلگرد آجدار براي استفاده در سازه‌هاي بتن آرمه ادامه دارد.
   دستگاه پالتروژن ساخته شده در پژوهشگاه پليمر نيز با هزينة بسيار پايين و صرف تنها چند ميليون تومان تجهيز گرديده است. اين در حالي است كه نمونة خارجي دستگاه، گاهي تا چند صد هزار دلار قيمت دارد. توليد دستگاه در داخل كشور علاوه بر آنكه موجب دستيابي به تكنولوژي پالتروژن در كشور مي‌گردد تا حد بسيار زيادي هزينه‌ها را كاهش مي‌دهد.
   
   برخي از پركاربردترين كامپوزيت ها:
   كامپوزيتFrp:
   بر طبق گزارش اداره فدرال بزرگراه های آمريکا هنگام بررسی پلها از نظر سازه ای به دليل پوشش کم بتن، طراحی ضعيف، عدم مهارت کافی هنگام اجرا و ساير عوامل همانند شرايط آب و هوايی سبب ايجاد ترک در بتن و خوردگی آرماتورهای فولادی شده است.
   پس از سالها مطالعه بر روی خوردگی، FRP به عنوان يک جايگزين خوب آرماتورهای فولادی در بتن پيشنهاد شده اند.
   سه نوع ميلگرد ( AFRP) , ( CFRP ) , ( GFRP ) از انواع تجاری آن هستند که در صنعت ساختمان کاربرد دارند.
   از اين مواد به جای آرماتور های فولادی يا کابلهای پيش تنيده در سازه های بتنی پيش تنيده و يا غير پيش تنيده استفاده می شود. مواد FRP موادی غير فلزی و مقاوم در برابر خوردگی است که در کنار خواص مهم ديگری همانند مقاومت کششی زياد آنها را برای استفاده بعنوان آرماتور مناسب می کند.
   از آنجايی که FRP ها مصالحی ناهمسانگرد هستند نوع و مقدار فيبر و رزين مورد استفاده، سازگاری فيبر و کنترل کيفيت لازم هنگام ساخت آن نقش اصلی را در بهبود خواص مکانيکی آن دارد.
   
   مزايای Frp:
   1- مقاومت کششی بيشتر از فولاد
   2- يک چهارم وزن آرماتور فولادی
   3- عدم تأثير در ميدانهای مغناطيسی و فرکانس های راديويی، برای مثال تأثير روط دستگاه های بيمارستانی
   4- عدم هدايت الکتريکی و حرارتی
   لذا به دليل مزايای بالا به عنوان يک جايگزين مناسب برای آرماتورهای فولادی در سازه های دریايی،سازه پارکينگ ها، عرشه های پل ها، ساخت بزرگراه هايی که بطور زيادی تحت تأثير عوامل محيطی هستند و در نهايت سازه هايی که در برابر خوردگی و ميدانهای مغناطيسی حساسيت زيادی دارند پيشنهاد می کند.
   
   كامپوزيت پانل:
   پانل هاي ساختماني ساخته شده با كامپوزيت:
   پانل کامپوزيت آلومينيومي :
   پانل کامپوزیت آلومینیومی متشکل از لایه هایی از ورق آلومینیومی در بالا و پائین و مواد پلی اتیلنی غیر سمی در مرکز می باشد که ترکیبی از LDPE و L- LDPE دارای کیفیت شکل پذیری بالاست این ماده دارای قابلیت پردازش بسیار آسان ، پایداری شیمیایی و عملکرد مکانیکی فوق العاده می باشد و نقطه ضعفی ندارد . بنابراین پانلها چنانچه در معرض گرما و یا سرمای شدید قرار گیرند مسطح باقی می مانند . هردو سطح با درجات پخت متفاوت توسط روش Coil Coating پوشش داده می شوند .
   
   پانل کامپوزيت فلزی :
   موارد مصرف:
   1-نمای بيرونی ساختمانها
   2-بازسازی نمای ساختمانهای قيیمی و تغيير دکوراسيون
   3-دکوراسيون ديوارهای داخلی ، سقفها ، حمامها، آشپزخانه ها و تراسها
   4-دکوراسيون داخلی فروشگاهها
   5-تابلوهای تبليغاتی ، سکوهای نمايش و لوح های اطلاعاتی
   6-مواد صنعتی و مواد مورد مصرف در ماشينها و قايقها
   7-ديوارکوب ها و سقف کوب های تونل ها
   ويژگی ها :
   Ø پايداری فوق العاده در برابر شرايط گوناگون آب و هوائی
   Ø پايداری بالا در برابر پوسته شدن رنگ و مسطح بودن پوشش
   Ø سبکی و پردازش ساده
   Ø خصوصيات ضد حريق ممتاز
   Ø پايداری در برابر جدانشدن لايه ها از يکديگر
   Ø سادگی نگهداری
   Ø پايداری در برابر ضربه
   

7. 
   

   پانل‌هاي ساندويچي ساختماني:
   پانل‌هاي ساندويچي اصطلاحاً به آن دسته از ساختارهايي اطلاق مي‌شود كه از يك هسته مركزي ضعيف و لايه‌هاي خارجي قوي تشكيل شده باشد. معمولاً در ساخت اين قبيل پانل‌هاي ساندويچي از كامپوزيت هاي الياف شيشه (فايبرگلاس) و اخيراً ازكامپوزيت‌هاي الياف طبيعي كمك گرفته مي‌شود.
   
   مزيت‌هاي پانل‌هاي ساندويچي براي مصارف ساختماني:
   آنچه پانل‌هاي ساندويچي را به عنوان گزينه‌هاي مناسب در ساختمان‌سازي كشورهاي جهان مطرح ساخته است به شرح زير است:
   الف) سبكي فوق‌العاده:
   ب) مقاومت بالا:
   ج) مقاومت در برابر خوردگي و پوسيدگي
   
   لوله هاي كامپوزيتي:
   يكي از زمينه هاي عمده استفاده از كامپوزيت ها ، توليد لوله هاي با اقطار مختلف با استفاده از مواد كامپوزيتي است . لوله هاي كامپوزيت كه متشكل از الياف شيشه و رزين هاي ترموست مي باشند ساختار محكم ، مقاوم به خوردگي و سبكي را فراهم مي كنند كه به عنوان جايگزين بسيار مناسبي براي لوله هاي فلزي و بتوني مطرح مي شوند .
   عبارات GRP ، GRV ، GREكه در صنعت لوله هاي كامپوزيتي رواج دارد ، همگي معرف پيكربندي هاي مختلف لوله هاي كامپوزيتي هستند كه با توجه به ماًموريت مختلف مورد انتظار ، از ساختار مبتني بر الياف شيشه به همراه رزين پلي استر ، وينيل استر و يا اپوكسي در آنها استفاده مي شود . پلي استرها اغلب براي توليد لوله ها جهت مصارف مختلف از جمله آب شرب ، جمع آوري فاضلاب و پسابهاي صنعتي و آبياري و ..... استفاده مي شوند و وينيل استرها مقاومت بيشتري در برابر خوردگي در برابر مايعات خورندگي قوي مانند اسيدها و سفيد كننده ها دارند . رزين اپوكسي معمولاً براي لوله هايي با قطر كمتر از750 ميلميتر و عمدتاً براي خطوط نفت ، گاز و فشارهاي بسيار بالا استفاده مي شوند.
   لوله هاي كامپوزيتي از ديدگاه نحوه انتقال سيار حاوي به دو گروه عمده گرانشي و فشاري تقسيم مي شوند .
   در لوله هاي گرانشي سيال به وسيله نيروي گرانشي ويا با فشار خيلي كم براي تداوم حركت ، جابجا مي شود و به همين دليل ويژگي سفتي عامل مهم در طراحي اين لوله ها مي باشد . جهت قرارگيري الياف در اين لوله ها به شيوه اي است كه سفتي لوله در جهت هاي محيطي و محوري باعث كاهش تغيير شكل هاي خمشي در مسير مي شود و لوله در برابر نيروهاي ناشي از دفن ورفت و آمد روي آن ، مقاومت مي نمايد . قطر اين لوله ها از 100 ميليمتر تا 4000 ميلميتر متغيير است و الياف بيشتر در جهت محيطي قرارداده مي شود كه براي تحمل فشارهاي زير 16 بار (6/1 مگا پاسكال ) مناسب است . اين لوله ها در عمق زياد نسبت به سطح زمين قرار مي گيرند و فشار خاك و فشار ترافيكي روي آنها زياد است . لوله هاي فاضلاب نمونه اي از لوله هاي گرانشي مي باشند .
   از لوله هاي توليد شده به روشهاي الياف پيچي پيوسته و نا پيوسته جهت تأمين لوله هاي گرانشي نيز استفاده مي گردد هرچند كاربرد اصلي اين نوع لوله ها جهت مصارف پر فشار مي باشد .
   در لوله هاي فشاري ، حمل سيالات درفشارهاي بين 690 كيلو پاسكال تا چند مگا پاسكال مد نظر مي باشد . عمده مصرف اين لوله ها در انتقال آب ، صنايع نفت و گاز و دريايي مي باشد . كه فراورده هاي مختلف با فشارهايي در حدود 14 و يا 34 مگا پاسكال انتقال داده مي شوند .جهت الياف در اين لوله ها بر اساس ميزان فشار طراحي در زواياي مختلفي نسبت به محور لوله صورت مي پذيرد .
   
   
   حوزه هاي مختلف كاربرد لوله هاي كامپوزيتي:
   -توزيع آب در هر دو حوزه ساختمان و صنعت
   -سيستم فاضلاب شهري
   -انتقال پسابهاي صنعتي
   -جمع آوري آبهاي سطحي
   -انتقال آب دريا و رودخانه ها
   -مدخل آبگيري براي سيستم هاي برجهاي خنك كن
   -شبكه اطفاء حريق
   -خطوط فرايندي براي كارخانه هاي صنعتي
   -شبكه انتقال و توزيع سوخت
   -انتقال سيالات خورنده
   -شبكه هاي آبياري و زهكشي
   
   ويژگيها و مزاياي لوله هاي كامپوزيتي:
   لوله هاي GRP نسبت به لوله هاي فلزي و بتوني از مزاياي خاصي بهره مند هستند كه هر مزيتي به واسطه وجود ويژگي خاصي نتيجه مي شود . اهم ويژگي هاي اين نوع لوله ها را در موارد ذيل مي تواند برشمرد :
   1)مقاومت در برابر خوردگي
   2)كاهش وزن
   3)سطح داخلي صاف و صيقلي
   
   سنگ کامپوزیت:
   
   سنگهای کامپوزیتی گرانیتا ( در حال تولید در 25 کشور اروپایی ) ، اختراعی نوین و اروپایی است كه جانشینی مناسب برای سنگهای ساختمانی و تزیینی ، سنگ نما ، کفپوشهای بتنی متداول و پیورس ، موزاییک و پله ... با مقاومت عالی در برابر بارهای وارده و شرایط اقلیمی ( مطابق برگه های آزمایشگاه مرجع مکانیک خاک ) و با تنوعی بی نظیر در رنگ و طرح های انحصاری و صخره نما ( بیش از 160 رنگ ، مطابق سلیقه و نیاز) با قابلیت عایق شدن بر روی دیوار و سبک سازی ساختمان است.
   مهمترين موارد كاربرد كامپوزيت:
   با توجه به پايداری بسيار زياد کامپوزيت‌های پايه پليمری و مقاومت بسيار خوب آنها در محيط‌های خورنده، اين کامپوزيت‌ها، کاربردهای وسيعی در صنايع دريايی پيدا کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به ساخت بدنه قايقها و کشتيها و تاسيسات فراساحلی اشاره داشت. استفاده از کامپوزيت‌ها در اين صنعت، حدود 60% صرفه‌جويی اقتصادی داشته است که علت اصلی آن مربوط به پايداری اين مواد است. صنعت ساختمان وصنايع مرتبط باآن پرمصرف‌ترين صنعت برای مواد کامپوزيتی است.ساخت بدنه هواپيما،ساخت پره های توربين بادی و پره های هلی کوپتر وپوشش رادار هواپيما از کاربردهای کامپوزيت در صنعت هوافضا است. اين مواد در صنعت نفت وگاز نيز به منظور ترميم وتقويت سازه های فرسوده و ترميم لوله های فرسوده نفت و گاز،عايق توربين به کار مي روند..(کامپوزيت ها با توجه به ساختار شبکه ای و طولی ای که دارند گرما را فقط در جهت طولی منتقل می کنند و نه عرضی بنابراين به عنوان عايق گرما برای ديواره توربين ها مناسب می باشند.
   
   كامپوزيت ها در ساخت تراورس:
   مورد ديگری از كاربرد کامپوزيت¬ها را در صنايع حمل و نقل و به¬طور خاص بحث تراورس راه آهن می¬توان¬ يافت. در کشور ما ساليانه مقادير بسيار زيادی تراورس راه آهن تعويض يا بهسازی می¬گردد و اين جدای از هزينة هنگفت بستن خط و تغيير ريل¬ها و زيرسازی¬های لازم است. اما اگر همين تراورس¬ها با کامپوزيت تقويت شوند عمر 7 ساله تراورس¬ها را تا 30 سال می¬توان افزايش داد و در ازای پرداخت هزينه اوليه دو يا سه برابر، هزينه تعمير و تعويض تا 4 برابر کاهش می-يابد و در نهايت صرفه اقتصادی دارد.
   تراورس¬های کامپوزيتی با داشتن قيمتی معادل قيمت بهترين نوع چوبی آن، از مزايای ديگری نظير سهولت کاربرد، عمر طولانی¬تر و خواص مکانيکی بهتر برخوردار هستند که اقتصادی بودن استفاده از آنها را مسلم می¬سازد. علاوه بر اينها مواد اوليه مورد استفاده برای ساخت اين تراورس¬ها اغلب از مواد ارزان هستند که از ضايعات کارخانجات ديگر به دست آمده¬اند. اين مساله علاوه بر ايجاد يک منبع درآمد برای اين کارخانجات منجر به خروج آن¬ها از طيف آلاينده¬های زيست محيطی و تبديل به مواد بازيافت شده و مفيد می¬گردد. به¬علت عدم پوسيدگی، استفاده از اين تراورس¬ها در مناطق مرطوب به صرفه¬تر از نوع چوبی آن است.
   كامپوزيت در صنعت ساختمان :
   همانطور كه ملاحظه می شود سقف‌های كامپوزيت از برخی سقفهای تيرچه و بلوك سبكتر و از برخی سنگين‌تر هستند بنابراين اين تصور كه كليهسقفهای كامپوزيت سبكتر از كليه سقفهای تيرچه و بلوك و كروميت هستند غلط است.
   
   محاسن :
   1-عموماً سقفهای كامپوزيت وزنی سبك يا نسبتاً سبك دارند.
   2- سقفهای كامپوزيت سرعت اجرای بالاتری نسبتبه سقفهای با تيرچه بتنی و كروميت دارند.
   3 - به كاذبكاری نيازی ندارد.
   
   

8. 
   

9. نقاط ضعف احتمالی :
   
   1- سقف كامپوزيت بدليل هزينه كاذب كاری سنگين ازعموم سقفهای تيرچه و بلوك و كروميت هزينه تمام شده بيشتری دارد.
   2-هرچند سرعت اجرايی سقفهای كامپوزيت نسبت به سقفهاي تيرچه و بلوك و كروميت بيشتر است اما بدليل كاذب كاری سنگين و نياز به نبشیكشی، در مجموع اجراي پروژه زمان بيشتری طول خواهد كشيد.
   3- سقفهاي كامپوزيت بدليل داشتن لرزش ، گزينه مناسبی برای سقف پروژه‌های مسكونی نمی باشد مگر اينكه به هنگام بتن ريزی زير كليه تي

1. نقلاب فناوری نانو در معماری

   شیشه هایی از جنس نانو بايد توجه كنيد كه اين ماده يك لايه نيست كه بر روي سطوح كشيده شود، بلكه تغيير شيميايي در سطح مولكولي مي باشد، كه از آلوده شدن سطوح جلوگيري مي نمايد. اين تركيب آبگريز، نميگذارد تا آب و يا هر ذره ديگري بر روي سطح شيشه و يا كروم بنشيند. اين ماده بسيار نازك و شفاف است بايد توجه كنيد كه اين ماده يك لايه نيست كه بر روي سطوح كشيده شود، بلكه تغيير شيميايي در سطح مولكولي مي باشد، كه از آلوده شدن سطوح جلوگيري مي نمايد. اين تركيب آبگريز، نميگذارد تا آب و يا هر ذره ديگري بر روي سطح شيشه و يا كروم بنشيند. اين ماده بسيار نازك و شفاف است و اصلا قابل مشاهده به وسيله چشم نيست و در نتيجه سطوح شفاف مانند شيشه ها و لنزهاي دوربين نيز به وسيله آن به راحتي محافظت مي شوند. اين ذرات نانو بر روي مولكولهاي سطوح مي چسبند و مانع از نفوذ هر نوع ماده ديگر بر روي سطح مي شوند. مي بينيد كه آب هرگز بر روي سطوح آغشته شده بوسيله اين ماده نمي ايستد، بنابراين اگر جسمي بر روي اين سطوح بنشيند تنها با ريختن آب بر روي سطح و يا باريدن باران پاك خواهد شد. اگر بوسيله ميكروسكوپ به سطح شيشه نگاه كنيم مي بينيم كه سطوح شيشه اي كاملا صاف نمي باشند، بنابراين وقتي كه آب و يا هر آلودگي ديگري بر روي آنها بريزد به راحتي مي چسبد. شيشه هايي كه با استفاده از فن آوري نانو ساخته مي شوند اجازه مي دهند كه آلودگي ها با آب تركيب شوند و به اين وسيله بدون دخالت هيچ ماده ديگري از روي شيشه سر بخورند. اين مواد همچنين مانع از رسوب نمكها بر روي سطوح شيشه مي شوند. همچنين اين مواد به وسيله آب، مواد پاك كننده و يا فشار فيزيكي از سطح شيشه جدا نمي شوند. اين محصول نانو تضمين شده است كه از وضوح شيشه ها و همچنين شفافيت آنها كاسته نشود. نگهداري اين شيشه ها نيز بسيار ساده و كم هزينه است. محقق : « با این فناوری شیشه هایی خاص در مقیاس آزمایشگاهی ساخته شده اند که به راحتی شکسته نمیشوند حتی با کوبیدن یک لوله فولادی و گرمای یک برش هوا ( برش هوا ، برای بریدن آهن آلات ) با بالاترین مقدار خود روی این شیشه ها اثری ندارد و گرمای آن از شیشه انتقال داده نمی شود. قطرات آب و حتی انواع حشرات نمی توانند روی آنها بنشینند یا حرکت کنند ، چون بقدری سطح این شیشه ها صاف است که چنین امکانی وجود ندارد. »

   
   

2. نانو تكنولوژي علم خواص عجيب مواد نوشته: رضا محتشم از نانوتكنولوژي، بيوتكنولوژي و فناوري اطلاع رساني به عنوان سه قلمرو علمي نام مي برند كه انقلاب سوم صنعتي را شكل مي دهد. از همين روست كه كشورهاي در حال توسعه كه اغلب از دو انقلاب قبل جا مانده اند، مي كوشند با سرمايه گذاري در اين سه قلمرو، عقب ماندگي خود را جبران كنند. همان گونه كه در اين گزارش مي خوانيد، نانوتكنولوژي كاربردهاي گسترده اي در تمام حيطه هاي زندگي دارد و از اين رو توسعه آن مي تواند به بهبود و تسهيل زندگي كمك فراوان كند. اتم سنگ بناي بنيادي ماده است و در نتيجه اتم ها بسيار كوچك هستند. توصيف و تصور جهان در سطح اتم و ملكول دشوار است. اين حيطه از علم به قدري عجيب است كه بخشي خاص از فيزيك به آن اختصاص يافته شده كه مكانيك كوانتم نام دارد. هدف اين علم براي توصيف رخدادها در سطح اتم است.اگر قرار بود توپ تنيس را به طرف ديوار پرتاب كنيد و توپ از آن بگذرد و به سوي ديگر ديوار برود، حتماً تعجب مي كرديد. اما اين دقيقاً همان اتفاقي است كه در مقياس كوانتم رخ مي دهد. در مقياس بسيار كوچك، خواص ماده مانند رنگ، مغناطيس و توانايي انتقال برق نيز به شكل غيرمنتظره تغيير مي كند. ديدن جهان اتم به معناي عادي كلمه ميسر نيست، چون خواص آن كوچكتر از طول موج نور قابل ديدن است. اما در سال 1981 پژوهشگران شركت آي بي ام نوعي ميكروسكوپ ساختند كه نام آن STM بود. اسم اين ميكروسكوپ در واقع از يك خاصيت در مكانيك كوانتم گرفته شده بود كه در ميكروسكوپ ياد شده به كار مي رود. اين دستگاه مي توانست پستي و بلندي هاي در مقايس جهان نانو را نشان دهد. ميكروسكوپ STM اين امكان را به دانشمندان داد كه براي اولين بار اتم ها و ملكول ها را ببينند. تصاوير اين ميكروسكوپ به زيبايي و وضوح تصاوير طبيعت اما در مقياس تصورناپذير نانومتر بود. يك نانومتر يك ميليارديم متر يا حدوداً به طول 10 اتم هيدروژن است. با وجودي كه دانشمندان از سال هاي دهه 1950 درباره بررسي مواد در اين مقياس تلاش كرده بودند، آنان ناچار شدند تا اختراع ميكروسكوپ STM صبر كنند تا به هدف خود برسند. عموماً در اين باره توافق وجود دارد كه نانوتكنولوژي اشياء بين يك تا 100 نانومتر را در بر مي گيرد، هر چند كه اين تعريف تا حدي قراردادي است. برخي افراد اجسامي به كوچكي يك دهم نانومتر را نيز در نظر مي گيرند كه به اندازه پيوند بين دو اتم كربن است. در ديگر سوي اين گستره در اجسام بزرگتر از 50 نانومتر قوانين فيزيك كلاسيك صدق مي كند. مواد بسياري هستند كه داراي خواص اجسام در مقياس نانو هستند اما اسم نانوتكنولوژي به آنها اطلاق نمي شود. نانوتكنولوژي در پي آن است تا از خواص عجيب اجسام در مقياس بسيار كوچك استفاده كند. جورج اسميت سرپرست بخش علم مواد در دانشگاه آكسفورد گفت در مقياس نانو، خواص ?جديد، هيجان انگيز و متفاوتي? يافت مي شود. با كوچك تر شدن اجسام، نسبت بين فضاي سطح و حجم آن افزايش مي يابد. اين امر بدان علت مهم است كه اتم هاي موجود در سطح يك ماده معمولاً بيشتر از اتم هاي مركز آن واكنش نشان مي دهند. از اين رو، اگر نقره به ذرات بسيار كوچك تبديل شود، خواص ضدميكروبي پيدا مي كند كه در حجم انبوه آن وجود ندارد. يك شركت با توليد ذرات ريز از تركيب اكسيد سديم از اين خاصيت استفاده مي كند و ماده اي توليد مي كند كه خاصيت كاتاليزوري آن بيشتر است. در اين جهان ناديدني، ذرات كوچك طلا در دماي چند صد درجه پايين تر ذوب مي شود و مس كه معمولاً رساناي خوب الكتريسيته است، ممكن است در لايه هاي نازك و در مجاورت ميدان مغناطيسي مقاوم شود. الكترون ها (مانند همان توپ تنيس خيالي) مي توانند از نقطه اي به نقطه ديگر بجهند و ملكول ها مي توانند همديگر را از مسافت هاي متوسط جذب كنند. اين خاصيت به برخي حشرات اجازه مي دهد روي سقف راه بروند، چون موهاي ريز كف پايشان به سقف مي چسبد. اما يافتن خواص جديد در مقياس نانو گام نخست است. گام بعدي استفاده از اين دانش است. توانايي ساخت اجسام با دقت اتمي اين امكان را به دانشمندان مي دهد كه موادي با خواص بهتر يا جديد نوري، مغناطيسي، حرارتي يا الكتريك توليد كنند. اكنون انواع جديدي از ماده توليد مي شود. مثلاً شركت نانوسونيك در ويرجينيا لاستيك فلزي توليد كرده است. اين ماده مانند لاستيك انعطاف و انحنا مي پذيرد اما الكتريسيته را مانند فلزي محكم منتقل مي كند. مركز تحقيقاتي جنرال الكتريك در پي ساخت سراميك انعطاف پذير است. در صورت موفقيت، از اين ماده مي توان در ساخت قطعات موتور جت استفاده كرد و موتورهايي ساخت كه در دماي بيشتر با كارايي بهتري كار كند. چندين شركت مشغول كار روي موادي هستند كه روزي به صورت رنگ به سلول هاي خورشيدي بدل خواهد شد. از آنجايي كه نانوتكنولوژي كاربردهاي گسترده اي دارد، بسياري از افراد فكر مي كنند اين علم اهميتي به مانند برق يا پلاستيك پيدا كند. مطالعات نشان مي دهد نانو تكنولوژي با بهبود مواد و محصولات و توليد مواد كاملاً جديد بر تمام صنايع تأثير خواهد گذاشت. افزون براين، فعاليت در حد كوچكترين مقياس ها به پيشرفت هاي مهم در عرصه هايي مانند الكترونيك، انرژي و پزشكي زيستي خواهد انجاميد. آغاز نانوتكنولوژي نانو تكنولوژي از يك رشته علمي خاص مشتق نمي شود. با وجودي كه نانو تكنولوژي بيشترين وجه مشترك را با علم مواد دارد، خواص اتم و ملكول شالوده بسياري از علوم است و در نتيجه دانشمندان حوزه هاي علمي به آن جذب مي شوند. برآورد مي شود در سراسر جهان حدود 000/20 نفر در نانو تكنولوژي كار مي كنند. تحقيقات در مقياس بسيار ريز در رشته هاي الكترونيك، نوروبيوتكنولوژي به ترتيب نانوالكترونيك، نانو اپتيكس و نانو بيوتكنولوژي نيز ناميده مي شود. پيشوند نانو از كلمه يوناني به معناي كوتوله مشتق مي شود. براساس برآورد شركت لاكس ريسرچ در نيوريورك، بودجه كل تحقيق و توسعه نانو تكنولوژي دولت ها و شركت ها در سراسر جهان در سال 2004 بيش از 6/8ميليارد دلار بود. نيمي از اين بودجه از جانب دولت ها تأمين مي شد. اما به پيش بيني لاكس ريسرچ در سال هاي آينده، شركت ها احتمالاً بودجه بيشتري از دولت ها صرف اين علم خواهند كرد. در آمريكا، پس از طرح فرستادن انسان به كره ماه، نانو تكنولوژي بيشترين بودجه را از دولت فدرال دريافت كرده است. در سال ،2004 دولت آمريكا 6/1ميليارد دلار صرف نانو تكنولوژي كرد، يعني دو برابر بودجه طرح ژنوم انسان در اوج انجام آن. در سال 2005 قرار است 982ميليون دلار ديگر صرف آن شود. در مكان دوم بودجه نانو تكنولوژي ژاپن قرار دارد. بسياري از كشورهاي در حال توسعه مانند هند، چين، آفريقاي جنوبي و برزيل جزو كشورهايي هستند كه بيشترين بودجه را در اين زمينه صرف مي كنند. در خلال شش سال پيش از ،2003 سرمايه گذاري در نانو تكنولوژي توسط سازمان هاي دولتي هفت برابر شده است. اين حجم سرمايه گذاري انتظارات را به اندازه اي افزايش داده است كه شايد قابل تحقق نباشد. برخي معتقدند شركت هاي نانو تكنولوژي مانند حباب شركت هاي اينترنت در سال هاي اخير از بين خواهند رفت. اما دلايلي وجود دارد كه نشان مي دهد درباره مخاطرات آن گزافه گويي شده است. سرمايه گذاران خصوصي اكنون بسيار محتاط تر از دوره رونق شركت هاي اينترنت هستند و بيشتر پولي كه دولت ها در اين زمينه اختصاص مي دهند، صرف علوم پايه و فناوري هايي مي شود كه تا سال ها در اختيار همگان قرار نخواهد گرفت. با اين حال كيفيت برخي محصولات موجود با كاربرد نانو تكنولوژي بهبود يافته است و در چند سال آينده بر تعداد آنها افزوده خواهد شد. مثلاً با افزودن ذرات ريز نقره، بانداژ ضد سوختگي خاصيت ضد ميكروبي پيدا كرده است. با اتصال ملكول هاي ايجاد كننده مانع به فيبر پنبه، پارچه هايي توليد شده است كه ضد لكه و بو است. راكت هاي تنيس با افزودن ذرات ريز تقويت شده است. در درازمدت نانو تكنولوژي به نوآوري هاي بزرگتري خواهد انجاميد، از جمله انواع جديد حافظه كامپيوتر، فناوري پزشكي و روش هاي توليد انرژي بهتر مانند سلول هاي خورشيدي. طرفداران اين فناوري مي گويند نانو تكنولوژي به توليد انرژي پاك و توليد بدون مواد زائد و غيره خواهد انجاميد. مخالفان آن معتقدند نانوتكنولوژي باعث ايجاد نوعي نظام شناسايي بين المللي و آسيب به فقرا، محيط زيست و سلامت انسان خواهد شد. به نظر مي رسد هر دو گروه در مورد استدلال هاي خود گزافه گويي مي كنند، اما به هرحال بايد از نانو تكنولوژي استقبال كرد.   منبع : www.hamshahri.org

3. 
   
4.  

   

   آیا بیونانوتكنولوژی با نانوبیوتكنولوژی متفاوت است؟ بیو مقدم بر نانو با پیشرفت علم و تكنولوژی در جهان، مرتبا بر تعداد واژه های تخصصی افزوده می شود. در این میان، گسترش علوم و تكنولوژی نانو و تعامل آن با بیوتكنولوژی، منجر به تولید و كاربرد واژه هایی چون بیونانوتكنولوژی و نانوبیوتكنولوژی در گفته ها و نوشته های محققان مختلف در سطح جهان شده است. آشنایی محققان و سیاستگذاران علمی كشور با این واژه ها، می تواند آنها را در مطالعات و تصمیم گیری ها یاری كند. در این مطلب، سعی شده است با استفاده از منابع اینترنتی، مقالات و كتب موجود و همچنین استفاده از نظرات برخی متخصصین امر، تعاریف ساده ای از دو واژه بیونانوتكنولوژی و نانوبیوتكنولوژی ارائه شود. مفهوم و زمینه كاربرد بیونانوتكنولوژی تلفیق بیوتكنولوژی با فناوری نوظهور نانوتكنولوژی، مباحث جدیدی را بین محققان، هم در سطح دانشگاهی و هم در حوزه صنعت به وجود آورده است. نتیجه این تلفیق، ظهور «بیونانوتكنولوژی» به عنوان یك زمینه تحقیقاتی بین رشته ای است كه به سرعت در حال رشد و توسعه است و با مقوله علم و مهندسی در سطح مولكول ارتباط دارد. برخی از صاحب نظران، بیونانوتكنولوژی را به عنوان زیرمجموعه ای از نانوتكنولوژی، به این صورت تعریف كرده اند: «مطالعه و ایجاد ارتباط بین بیولوژی مولكولی ساختاری و نانوتكنولوژی مولكولی». برخی دیگر، آن را به عنوان زیرمجموعه ای از بیوتكنولوژی بدین شكل تعریف كرده اند: «به كارگیری پتانسیل بالقوه بیولوژی در ساخت و سازماندهی ساختارهای پیچیده با استفاده از مواد ساده و با دقت در حد اتم». در این زمینه، تنها تفاوتی كه بین بیونانوتكنولوژی و بیوتكنولوژی وجود دارد این است كه طراحی و ساخت در مقیاس نانو جزء لاینفك پروژه های بیونانوتكنولوژی است در حالی كه در پروژه های بیوتكنولوژی، نیازی به فهم و طراحی در حد نانو نیست. چنان كه ملاحظه می شود برخلاف تعریف «بیوتكنولوژی» كه به معنی فناوری استفاده از موجودات و اجزای موجودات زنده در راستای نیازهای صنایع مختلف است و همچنین برخلاف تعاریف واژه هایی چون «بیومتریال» و «بیومكانیك» كه معمولا به معنی استفاده از قابلیت های فناوری های «مواد» و یا «مكانیك» در كاربردهای زیستی است، در تعریف بیونانوتكنولوژی، هم كاربرد ابزارهای بیولوژیكی به عنوان سازمان دهنده و ماده اولیه جهت ساخت محصولات و مواد نانویی، مورد توجه است و هم كاربرد محصولات تولیدی تكنولوژی نانو، جهت مطالعه وقایع درون سلول های زنده و تشخیص و معالجه بیماری ها. آنچه مسلم است ظهور این زمینه تحقیقاتی، حاصل تغییر عقیده بسیاری از محققان در استفاده از راهكارهای پایین به بالا Bottom-Up approach به جای استفاده از راهكار بالا به پایین Top-Down approach جهت ساخت وسایل و مواد بسیار ریز است. در راهكارهای بالا به پایین نانوتكنولوژی، سعی بر این است كه وسایل موجود مرتبا كوچك تر شوند به این راهكار، نانوتكنولوژی مكانیكی نیز گفته می شود. اما در راهكار پایین به بالا، هدف ایجاد ساختارهای ریز از طریق اتصال اتم ها و مولكول ها به یكدیگر است در این راهكار از الگوهای بیولوژیكی بهره گیری می شود. محصولات و زمینه های فعالیت بیونانوتكنولوژی برخی از محصولات و زمینه های فعالیت بیونانوتكنولوژی عبارتند از: ۱ بیونانوماشین ها: مهم ترین زمینه كاربرد بیونانوتكنولوژی، ساخت بیونانوماشین ها ماشین های مولكولی با ابعادی در حد نانومتر است. در یك باكتری هزاران بیونانوماشین مختلف وجود دارد. نمونه آنها، ریبوزوم دستگاه بسته بندی پروتئین است كه محصولات نانومتری پروتئین ها را تولید می كند. از خصوصیات خوب بیونانوماشین ها به عنوان مثال حسگرهای نوری یا آنتی بادی ها، امكان هیبریدكردن آنها با وسایل سیلیكونی با استفاده از فرآیند میكرولیتوگرافی است. به این ترتیب با ایجاد پیوند بین دنیای نانویی بیونانوماشین و دنیای ماكروی كامپیوتر، امكان حسگری مستقیم و بررسی وقایع نانویی را می توان به وجود آورد. نمونه كاربردی این سیستم، ساخت شبكیه مصنوعی با استفاده از پروتئین باكتریورودوپسین است. ۲ مواد زیستی: كاربرد دیگر بیونانوتكنولوژی، ساخت مواد زیستی مستحكم و زیست تخریب پذیر است. از جمله این مواد می توان به DNA و پروتئین ها اشاره كرد. موارد كاربرد این مواد و به خصوص در زمینه پزشكی متعدد است. از جمله موارد كاربرد این مواد، استفاده از آنها به عنوان بلوك های سازنده نانومدارها و در نهایت ساخت وسایل نانویی Nano-Device است. ۳ موتورهای بیومولكولی: موتورهای بیومولكولی، موتورهای محركه سلول هستند كه معمولا از دو یا چند پروتئین تشكیل شده اند و انرژی شیمیایی عموما به شكل ATP را به حركت مكانیكی تبدیل می كنند. از جمله این موتورها، می توان بهپروتئین میوزین اشاره کرد که باعث حركت فیلامنت ها می شود،( پروتئین های درگیر در تعمیر DNA یا ویرایش RNA به عنوان مثال، آنزیم های برشی و ATPase). از این موتورها در ساخت نانوروبات ها و شبكه هادی ها و ترانزیستورهای مولكولی قابل استفاده در مدارهای الكترونیكی استفاده می شود. نانوبیوتكنولوژی و رابطه آن با بیونانوتكنولوژی اما نانوبیوتكنولوژی نیز واژه دیگری است كه در سال های اخیر، محققان و صاحب نظران در كتب، مقالات و كنفرانس ها به كار می برند. طبق تعریف برخی از این محققان، نانوبیوتكنولوژی، زیرمجموعه ای از نانوتكنولوژی است كه در آن از ابزارها و فرآیندهای نانویی و میكرونی برای ساخت و تهیه محصولاتی استفاده می شود كه در مطالعه سیستم های زنده استفاده می شوند. برخی دیگر از محققان، نانوبیوتكنولوژی را زمینه ای از نانوتكنولوژی می دانند كه در آن از سیستم های بیولوژیكی موجود، همچون سلول، اجزای سلولی، اسیدهای نوكلئیك و پروتئین ها برای ایجاد ساختارهای نانویی تلفیقی مركب از مواد آلی و معدنی استفاده می شود. اگر به مفهوم و هدف دو زیرشاخه نانوتكنولوژی یعنی بیونانوتكنولوژی و نانوبیوتكنولوژی نگاه شود، می توان فهمید كه اهداف هر دو شاخه یعنی تولید محصولاتی كه جهت مطالعه سیستم های زنده به كار می روند و همچنین فرآیندها و مقیاس فعالیت هر دو شاخه یعنی مقیاس های در سطح نانو، تقریبا یكسان است. بنابراین می توان این دو شاخه را به صورت كلی با نام نانوبیوتكنولوژی نامید. منتها زمانی كه به طور صرف، از الگوها و مواد زیستی جهت ساخت وسایل در ابعاد نانو استفاده می شود، بهتر است پیشوند «بیو» مقدم بر پیشوند «نانو» بیاید. در این حالت، كاربرد واژه بیونانوتكنولوژی تخصصی تر از واژه نانوبیوتكنولوژی خواهد بود. می توان بیونانوتكنولوژی را شكلی خاص از نانوبیوتكنولوژی دانست كه مبنای آن، استفاده از موادزیستی برای مثال پروتئین ها یا DNA جهت ساخت وسایل نانویی است اما در هنگام استعمال واژه نانوبیوتكنولوژی، استفاده از ابزارهای نانویی در كاربردهای بیولوژیك نیز مورد نظر خواهد بود. بار دیگر تاكید می شود كه كاربرد هر كدام از این دو واژه، تا حد زیادی سلیقه ای است و به زمینه تخصصی محققان مختلف بستگی دارد. نتیجه گیری و چشم انداز از مجموع مباحث فوق نتیجه گرفته شد كه «بیونانوتكنولوژی» یك حوزه نوین ناشی از تلفیق علوم زیستی و مهندسی در حوزه نانو است كه افق های جدیدی را در زمینه ساخت و توسعه سیستم های تلفیقی به وجود آورده و محققان را امیدوار كرده است كه بتوانند از این تلفیق، در ساخت نانوساختارهایی استفاده كنند كه در آنها از مولكول های بیولوژیكی به عنوان اجزای سیستم مورد نظر استفاده شود، به عنوان مثال، از استراتژی طراحی بیولوژیك مثلا، حالت زیپ مانند مولكول دورشته ای DNA بتوانند در ساخت چارچوب های جداشدنی و الگویی برای چینش Assembly پایین به بالای فرآیندی كه طی آن، سازماندهی مولكولی، بدون دخالت نیروی خارجی صورت می گیرد مواد معمول تر استفاده كنند. این توانمندی نه تنها در حل مسائل مهمی در علوم زیستی چون كاوش و شناسایی دقیق ساختار موجودات زنده كاربرد خواهد داشت، بلكه می تواند محققان را در رفع چالش های عمده مهندسی همچون نیاز به تكنیك های نوین جهت سنتز مواد و دستكاری آنها یاری دهد و به این ترتیب دنیای نانو را به دنیای ماكرو وصل كند. به عبارت دیگر این شاخه مهم علمی یعنی بیونانوتكنولوژی، به زودی قابلیت كاربرد در حوزه های مختلف غیرزیستی و حوزه های كاربردی ماكرو را خواهد داشت كاربردهایی كه هرچند در حوزه زیستی نیستند ولی الهام گرفته از فرآیندهای زیستی Bio-inspired هستند. [ مهدی رهایی ] منبع : آينده نگر-http://www.knowclub.com/paper/?cat=28

    

5. 

   بيوتكنولوژي‌ چيست‌؟ گستردگي‌ و تنوع‌ كاربردهاي‌ بيوتكنولوژي‌، تعريف‌ و توصيف‌ آنرا كمي‌ مشكل‌ و نيز متنوع‌ ساخته‌ است‌. برخي‌ آنرا مترادف‌ ميكروبيولوژي‌ صنعتي‌ و استفاده‌ از ميكروارگانيسم‌ها مي‌دانند و برخي‌ آنرا معادل‌ مهندسي‌ ژنتيك‌ تعريف‌ مي‌كنند به‌همين‌ دليل‌ در اينجا مختصراً اشاره‌اي‌ به‌ تعاريف‌ متفاوت‌ از بيوتكنولوژي‌ مي‌كنيم‌ كه‌ البته‌ داراي‌ وجوه‌ اشتراك‌ زيادي‌ نيز هستند (1 و2) ـ بيوتكنولوژي‌ مجموعه‌اي‌ از متون‌ و روشها است‌ كه‌ براي‌ توليد، تغيير و اصلاح‌ فراورده‌ها، به‌نژادي‌ گياهان‌ و جانوران‌ و توليد ميكروارگانيسم‌ها براي‌ كاربردهاي‌ ويژه‌، از ارگانيسم‌هاي‌ زنده‌ استفاده‌ مي‌كند. ـ كاربرد روشهاي‌ علمي‌ و فني‌ در تبديل‌ بعضي‌ مواد به‌ كمك‌ عوامل‌ بيولوژيك‌ (ميكروارگانيسم‌ها، ياخته‌هاي‌ گياهي‌ و جانوري‌ و آنزيم‌ها) براي‌ توليد كالاها و خدمات‌ در كشاورزي‌، صنايع‌ غذائي‌ و دارويي‌ و پزشكي‌ ـ مجموعه‌اي‌ از فنون‌ و روشها كه‌ در آن‌ از ارگانيسم‌هاي‌ زنده‌ يا قسمتي‌ از آنها در فرايندهاي‌ توليد، تغيير و بهينه‌سازي‌ گياهان‌ و جانوران‌ استفاده‌ مي‌شود. ـ كاربرد تكنيكهاي‌ مهندسي‌ ژنتيك‌ در توليد محصولات‌ كشاورزي‌، صنعتي‌، درماني‌ و تشخيص‌ باكيفيت‌ بالاتر و قيمت‌ ارزانتر و محصول‌ بيشتر و كم‌ خطرتر ـ استفاده‌ از سلول‌ زنده‌ يا توانائيهاي‌ سلول‌هاي‌ زنده‌ يا اجزاي‌ آنها و فرآوري‌ و انتقال‌ آنها به‌صورت‌ توليد در مقياس‌ انبوه‌ ـ بهره‌برداري‌ تجاري‌ از ارگانيسم‌ها يا اجزاي‌ آنها ـ كاربرد روشهاي‌ مهندسي‌ ژنتيك‌ در توليد يا دستكاري‌ ميكروارگانيسم‌ها و ارگانيسم‌ها ـ علم‌ رام‌كردن‌ و استفاده‌ از ميكروارگانيسم‌ها در راستاي‌ منافع‌ انسان‌ ـ تعاريف‌ بالا از بيوتكنولوژي‌ هركدام‌ به‌تنهائي‌ توصيف‌ كاملي‌ از بيوتكنولوژي‌ نيست‌ ولي‌ با قدر مشترك‌ گرفتن‌ از آنها مي‌توان‌ به‌ تعريف‌ جامعي‌ از بيوتكنولوژي‌ دست‌ يافت‌. براستي‌ چرا چنين‌ است‌؟ هرچند كه‌ با مرور زمان‌ دانشمندان‌ به‌ مفاهيم‌ مشتركي‌ در مورد تعريف‌ بيوتكنولوژي‌ نزديك‌ شده‌اند اما چرا هر متخصص‌ و دانشمندي‌ تعريف‌ جداگانه‌اي‌ از بيوتكنولوژي‌ ارائه‌ مي‌دهد كه‌ درجاي‌ خود نيز مي‌تواند صحيح‌ باشد (نه‌ الزاماً جامع‌). علت‌ اين‌ حقيقت‌ را بايد درماهيت‌ بيوتكنولوژي‌ جُست‌. بيوتكنولوژي‌ همانند زيست‌ شناسي‌، ژنتيك‌ يا مهندسي‌ بيوشيمي‌ يك‌ علم‌ پايه‌ يا كاربردي‌ نيست‌ كه‌ بتوان‌ محدوده‌ و قلمرو آنرا بسادگي‌ تعريف‌ كرد. بيوتكنولوژي‌ شامل‌ حوزه‌اي‌ مشترك‌ از علوم‌ مختلف‌ است‌ كه‌ در اثر همپوشاني‌ و تلاقي‌ اين‌ علوم‌ بايكديگر بوجود آمده‌ است‌. بيوتكنولوژي‌ معادل‌ زيست‌ شناسي‌ مولكولي‌، مهندسي‌ ژنتيك‌، مهندسي‌ شيمي‌ يا هيچ‌ يك‌ از علوم‌ سنتي‌ و مدرن‌ موجود نيست‌؛ بلكه‌ پيوند ميان‌ اين‌ علوم‌ در جهت‌ تحقق‌ بخشيدن‌ به‌ توليد بهينه‌ يك‌ محصول‌ حياتي‌ (زيستي‌) يا انجام‌ يك‌ فرآيند زيستي‌ بروشهاي‌ نوين‌ و دقيق‌ با كارآئي‌ بسيار بالا مي‌باشد. بيوتكنولوژي‌ را مي‌توان‌ به‌ درختي‌ شبيه‌ كرد كه‌ ريشه‌هاي‌ تناور آنرا علومي‌ بعضاً با قدمت‌ زياد مانند زيست‌ شناسي‌ بويژه‌ زيست‌ شناسي‌ مولكولي‌، ژنتيك‌، ميكروبيولوژي‌، بيوشيمي‌، ايمونولوژي‌، شيمي‌، مهندسي‌ شيمي‌، مهندسي‌ بيوشيمي‌، گياه‌شناسي‌، جانورشناسي‌، داروسازي‌، كامپيوتر و… تشكيل‌ مي‌دهند ليكن‌ شاخه‌هاي‌ اين‌ درخت‌ كه‌ كم‌ و بيش‌ به‌ تازگي‌ روئيدن‌ گرفته‌اند و هرلحظه‌ با رشد خود شاخه‌هاي‌ فرعي‌ بيشتري‌ را به‌وجود مي‌آورند بسيار متعدد و متنوع‌ بوده‌ كه‌ فهرست‌ كردن‌ كامل‌ آنها در اين‌ نوشته‌ را ناممكن‌ مي‌سازد. تقسيم‌بندي‌ بيوتكنولوژي‌ به‌ شاخه‌هاي‌ مختلف‌ نيز برحسب‌ ديدگاه‌ متخصصين‌ و دانشمندان‌ مختلف‌ فرق‌ مي‌كند و در رايجترين‌ تقسيم‌بندي‌ از تلاقي‌ و پيوند علوم‌ مختلف‌ با بيوتكنولوژي‌ استفاده‌ مي‌كنند و نام‌ شاخه‌اي‌ از بيوتكنولوژي‌ را بدين‌ترتيب‌ وضع‌ مي‌كنند. مانند بيوتكنولوژي‌ پزشكي‌ كه‌ از تلاقي‌ بيوتكنولوژي‌ با علم‌ پزشكي‌ بوجود آمده‌ است‌ يا بيوتكنولوژي‌ كشاورزي‌ كه‌ كاربرد بيوتكنولوژي‌ در كشاورزي‌ را نشان‌ مي‌دهد. بدين‌ ترتيب‌ مي‌توان‌ از بيوتكنولوژي‌ داروئي‌ Pharmaceutical Biotechnology بيوتكنولوژي‌ ميكروبي‌، Microbial Biotechnology ، بيوتكنولوژي‌ دريا Marine Biotech ، بيوتكنولوژي‌ قضائي‌ يا پزشكي‌ قانوني‌ Forensic Biotech ، بيوتكنولوژي‌ محيطي‌ Environmental Biotech ، بيوتكنولوژي‌ غذائي‌ food and food stuff Biotech بيوانفورماتيك‌ Bioinformatic ، بيوتكنولوژي‌ صنعتي‌ Industrial ، بيوتكنولوژي‌ نفت‌ …… بيوتكنولوژي‌ تشخيصي‌ و … نام‌ برد. اين‌ شاخه‌هاي‌ متعدد در عمل‌ همپوشاني‌ها و پيوندهاي‌ متقاطع‌ زيادي‌ دارند و باز بدليل‌ ماهيت‌ همه‌جانبه‌ بودن‌ بيوتكنولوژي‌ نمي‌توان‌ در اين‌ مورد نيز به‌ ضرس‌ قاطع‌ محدوده‌هائي‌ را براي‌ آنها تعيين‌ نمود. گستردگي‌ كاربرد بيوتكنولوژي‌ در قرن‌ بيست‌ و يكم‌ بحدي‌ است‌ كه‌، اقتصاد، بهداشت‌، درمان‌، محيط‌زيست‌، آموزش‌، كشاورزي‌، صنعت‌، تغذيه‌ و ساير جنبه‌هاي‌ زندگي‌ بشر را تحت‌ تأثير شگرفت‌ خود قرار خواهد داد. بهمين‌ دليل‌ انديشمندان‌ جهان‌ قرن‌ بيست‌ و يكم‌ را قرن‌ بيوتكنولوژي‌ نامگذاري‌ كرده‌اند.

6.  

   

   تاريخچه‌ بیونکنولوژی
   
   بيوتكنولوژي‌ ريشه‌ در تاريخ‌ دارد و تكوين‌ آن‌ از سالهاي‌ بسيار دور آغاز شده‌ تابحال‌ ادامه‌ يافته‌ است‌.
   در تقسيم‌بندي‌ زماني‌ مي‌توان‌ سه‌دوره‌ براي‌ تكامل‌ بيوتكنولوژي‌ قائل‌ شد.
   1) دورة‌ تاريخي‌ كه‌ بشر با استفاده‌ ناخودآگاه‌ از فرآيندهاي‌ زيستي‌ به‌ توليد محصولات‌ تخميري‌ مانند نان‌، مشروبات‌ الكلي‌، لبنيات‌ ترشيجات‌ و سركه‌ و غيره‌ مي‌پرداخت‌. در شش‌ هزار سال‌ قبل‌ از ميلاد مسيح‌، سومريان‌ و بابليها از مخمرها در مشروب‌سازي‌ استفاده‌ كردند. مصريها در چهار هزار سال‌ قبل‌ با كمك‌ مخمر و خمير مايه‌ نان‌ مي‌پختند. در اين‌ دوران‌ فرآيندهاي‌ ساده‌ و اوليه‌ بيوتكنولوژي‌ و بويژه‌ تخمير توسط‌ انسان‌ بكار گرفته‌ مي‌شد.
   2) دوره‌ اوليه‌ قرن‌ حاضر كه‌ با استفاده‌ آگاهانه‌ از تكنيكهاي‌ تخمير و كشت‌ ميكروارگانيسم‌ها در محيط‌هاي‌ مناسب‌ و متعاقباً استفاده‌ از فرمانتورها در توليد آنتي‌بيوتيكها، آنزيمها، اجراء مواد غذائي‌، مواد شيميائي‌ آلي‌ و ساير تركيبات‌، بشر به‌ گسترش‌ اين‌ علم‌ مبادرت‌ ورزيد. در آن‌ دوره‌ اين‌ بخش‌ از علم‌ نام‌ ميكروبيولوژي‌ صنعتي‌ بخود گرفت‌ و هم‌اكنون‌ نيز روند استفاده‌ از اين‌ فرآيندها در زندگي‌ انسان‌ ادامه‌ دارد. ليكن‌ پيش‌بيني‌ مي‌شود به‌ تدريج‌ با استفاده‌ از تكنيكهاي‌ بيوتكنولوژي‌ نوين‌ بسياري‌ از فرآيندهاي‌ فوق‌ نيز تحت‌ تأثير قرار گرفته‌ و به‌سمت‌ بهبودي‌ و كارآمدي‌ بيشتر تغيير پيدا كنند.
   3) دوره‌ نوين‌ بيوتكنولوژي‌ كه‌ با كمك‌ علم‌ ژنتيك‌ درحال‌ ايجاد تحول‌ در زندگي‌ بشر است‌. بيوتكنولوژي‌ نوين‌ مدتي‌ است‌ كه‌ روبه‌ توسعه‌ گذاشته‌ و روز بروز دامنه‌ وسعت‌ بيشتري‌ به‌ خود مي‌گيرد.
   اين‌ دوره‌ زماني‌ از سال‌ 1976 با انتقال‌ ژنهائي‌ از يك‌ ميكروارگانيسم‌ به‌ ميكروارگانيسم‌ ديگر آغاز شد. تا قبل‌ از آن‌ دانشمندان‌ در فرآيندهاي‌ بيوتكنولوژي‌ از خصوصيات‌ طبيعي‌ و ذاتي‌ (ميكرو) ارگانيسم‌ها استفاده‌ مي‌گردند ليكن‌ در اثر پيشرفت‌ در زيست‌شناسي‌ مولكولي‌ و ژنتيك‌ و شناخت‌ عميق‌تراجزاء ومكانيسم‌هاي‌ سلولي‌ ومولكولي‌ متخصصين‌ علوم‌زيستي‌توانستند تا به‌ اصلاح‌ و تغيير خصوصيات‌ (ميكرو) ارگانيسم‌ها بپردازند و(ميكرو) ارگانيسم‌هائي‌ باخصوصيات‌ كاملاً جديد بوجود آوردند تا با استفاده‌ از آنها بتوان‌ تركيبات‌ جديد را بامقادير بسيار بيشتر و كارائي‌ بالاتر توليد نمود.
   
   جدول‌ 1 ـ تاريخچه‌ مختصر بيوتكنولوژي 3 و (4)
   
   منـابـع‌
   1ـ بولتن‌ بيوتكنولوژي‌ شمارة‌ 1
   2ـ روزنامه‌ اطلاعات‌ شماره‌ 21305 مقاله‌ بيوتكنولوژي‌ آيندة‌ ما از احمد عاصمي‌نيا
   3ـ بولتن‌ بيوتكنولوژي‌ شمارة‌ 4
   4ـ تاريخچه‌ بيوتكنولوژي‌ از سايت‌ www.bio.org
   

    

7. 

   نانو تكنولوژي با استفاده از ساختارهاي ملكولي پيچيده مانند سلول انسان و 100 برابر محكم تر از فولاد, آغازگر يك تحول صنعتي خواهد بود. به گزارش بخش خبر شبكه فن آوري اطلاعات ايران، به نقل ازجام جم آنلاين، اين تكنولوژي جديد, از طريق دستكاري اتم ها, محصولات جديد وروش ساخت آنها را تغيير مي دهد, به طوري كه مواد حاصل, كوچكتر, محكم و سبك باشند. تاكنون تنها محصولات اندكي بر اين اساس توليد شده اند كه از آن جمله مي توان پارچه هاي مقاوم در برابر رنگ آميزي و بسته بندي هاي مواد غذايي تازه را نام برد كه وارد بازار شده اند. اما برخي دانشمندان پيش بيني مي كنند نانو تكنولوژي بالاخره تنها فن آوري باقي, خواهد بود. به گفته جرج استفانو پالس, استاد مهندسي شيمي در انستيتوي تكنولوژي ماساچوست اين فن آوري فراگير خواهد شد. وي با انعكاس نظر ديگر طرفداران نانوتكنولوژي اظهار مي دارد كه كشورهاي صنعتي در همه جنبه هاي صنعت از اين علم بهره مي جويند. يك نانو مقياس يك ميليونيم متر يا حدودا به اندازه 10 اتم هيدروژن است. و اين معادل با يك هشتادهزارم قطر موي انسان است. اكنون دانشمندان به كمك ميكروسكپ هاي پيشرفته مي توانند اتم هاي مجزا را جايي كه مايلند, قرار دهند. كاربردهاي بالقوه نانو تكنولوژي بسيارند كه از آن جمله به كامپيوترهاي ميكروسكپي, آنتن هاي كشنده سرطان و موتورهاي غيرآلوده كننده ماشين ها مي توان اشاره كرد. منبعhttp://www.iritn.com

   آیا می‌توان خانه‌ای ساخت که هرگز ویران نشود؟ ایده‌بازار: هر روز در اخبار و نشریات، شاهد حوادث ناگواری هستیم که خانه‌های مردم در اثر جنگ، بمباران، زلزله، آتش‌فشان، سیل، و حوادث تروریستی تخریب شده و افراد زیادی کشته و مجروح می‌شوند. اما آیا نمی‌توان منازل مسکونی و مکان‌های اداری را به‌گونه‌ای ساخت که هرگز خراب نشوند؟ چنین دغدغه‌ای باعث شده است تا پژوهشگران در کشورهای مختلف متناسب با شرایط خاص آن کشور (مثلاً زلزله‌های گسترده و مستمر در ژاپن) راه‌حل‌هایی برای این معضل بیابند: از اسکلت‌های فلزی پیچیده گرفته تا ساختمان‌های دارای پِیِ متحرک. اما دانشمندان دانشگاه میسوری آمریکا، موفق به اختراع ماده‌ی فوق‌مستحکمی شده‌اند که می‌توان به کمک آن‌ها ساختمان‌های غیرقابل‌تخریب و کاملاً مقاوم ساخت. ایده اصلی کار آنان همان "ژل‌های هوایی" است که اِستیون کیستلِر در سال 1931 میلادی در شرط‌بندی با دوست دانشمندش چارلز لِرند برای جامدکردن مربای داخل شیشه بدون تغییر شکل و کاهش حجم آن، ساخت. این مواد که به آن‌ها "گاز جامد" نیز می‌گویند از جایگزینی مایع موجود در مواد چسبی‌شکل با گاز ایجاد می‌شود و تقریباً شفاف هستند. پژوهشگران دانشگاه میسوری توانسته‌اند به کمک موادنانو، شفافیت آنان را از بین برده و آنان را فوق‌العاده مستحکم سازند.

    

8. نفناوری نانو و صنعت خودرو سازی

   NanoCar، مطالعه‌اي جهاني در مورد تغييرات صنعت خودرو است كه همزمان با توسعه فناوري نانو و همگرايي نانو در ميان توليدكنندگان خودرو در سال‌هاي 2004 تا 2015 صورت مي‌گيرد. خودروي آينده، با پيشرفت‌هاي مقرون به صرفه‌اي در ارتباط خواهد بود كه مبتني‌بر كوچك‌سازي، مواد سبك‌تر و مستحكم‌تر و سيستم‌هاي جديد انرژي بوده و در عين حال، خودرويي هوشمند خواهد شود.
   
   وضعيت ابتدايي
   فناوري نانو تا 20 سال آينده، همانند فناوري اطلاعات در 20 سال گذشته، فناوري توانمندساز خواهد بود. هر شركتي در دنيا به وسيله اين فناوري و از طريق همگرايي فناوري‌هاي: نانو، زيستي، تشخيصي و اطلاعات، تغيير خواهد يافت. فناوري نانو، فناوري ميان‌بخشي است و تمام فناوري‌ها و بازارهاي شناخته شده كنوني را تغيير داده و يا از نو تعريف خواهد كرد. اين فناوري، در كوتاه‌مدت باعث تغيير و كامل شدن علوم زيستي، داروسازي، روش‌هاي تشخيص، فناوري پزشكي، غذا، فناوري محيط‌زيست، آب، انرژي، الكترونيك، مهندسي مكانيك و... خواهد شد.
   فناوري‌هاي ميكرو و نانو، قبلاً تغييراتي در صنعت خودرو ايجاد كرده‌اند. در خودروها، ميكروتراشه‌ها موتور را تنظيم مي‌كنند، فناوري‌هاي جديد ترمز خودرو را كنترل مي‌كنند. ابزارهاي الكترونيكي، از احتراق تميز موتور اطمينان حاصل مي‌كنند. صنعت خودرو يكي از زمينه‌هايي است كه شروع به بهره‌گيري از مزاياي نانوكامپوزيت‌ها در اجزا و سيستم‌هاي مختلف كرده است. اين كاربردها، از مبدل‌هاي كاتاليزوري (براي تبديل مؤثرتر محصولات جانبي احتراق به مواد بي‌خطر) گرفته، تا پلاستيك‌ها و روكش‌هاي سبك وزني كه بهره سوخت و عمر خودرو را افزايش مي‌دهند، شامل مي‌شوند.
   
   فناوري نانو؛ الزامي براي شركت‌هاي خودروسازي
   پيشرفت‌هاي فناوري نانو در صنعت خودرو، طوفان نوآوري بزرگ‌تري را پيش‌بيني مي‌كنند. صنعت خودرو از طريق فناوري نانو، رشد بزرگ و قابليت پيشرفت عظيمي را به دست خواهد آورد. طي 10 سال، طراحي و توليد خودروها، كاميون‌ها، اتوبوس‌ها و... با استفاده از فناوري نانو و فناوري‌هاي مشابه، تا 60 درصد تحت تأثير قرار خواهند گرفت. توانايي دستكاري اتم‌ها و مولكول‌ها، ابعاد جديدي از صنعت خودرو را پيش‌روي ما قرار خواهد داد. فناوري نانو الزامي حياتي براي شركت‌هاي خودروسازي است.
   روندهاي غالب علم و فناوري به سمت مقياس نانو حركت مي‌كنند. صنعت خودرو از طريق دستيابي به موتورهاي پيشرفته، استفاده از انرژي‌هاي نو، كاهش وزن ماشين، بهبود عملكرد مواد، افزايش

1. همه چیز در مورد آجرهای ساختمانی

   آجر از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می رسد. در ایران بقایای کوره های سفال پزی و آجر پزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد پیدا شده است.
   همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است وازه آجر بابلی و نام خشت هایی بوده که بر روی آنها منشورها قوانین و نظایر آنها را می نوشتند گمان می رود نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پی برده اند.
   کوره های آجر پزی ابتدایی بی گمان از مکان هایی تشکیل می شده که در آن لایه های هیزم و خشت متناوباً روی هم چیده می شده است.
   
   فن استفاده از آجر از آسیای غربی به سوی غرب مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است در سده چهارم اروپایی ها شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد از سده 12 میلادی بوده که ابتدا از ایتالیا شروع شد.
   
   
   در ایران باستان ساختمان های بزرگ و زیبایی بنا شده اند که پاره ای از آنها هنوز پا بر جا هستند.
   نظیر طاق کسری در غرب ایران قدیم، آرامگاه شاه اسماعیل سامانی در گنبد کاووس و مسجد اصفهان را که با آجر ساخته اند همچنینی پلها و سد های قدیمی مانند پل دختر سد کبار در قم از جمله بناهای قدیمی می باشند.
   
   
   انواع آجر در ایران قدیم
   در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجر پزی و مصرف آجر معمول شده است اندازه آجر ایلامی حدود 10×38×38 سانیتی متر بوده پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافته و در ساختمان های بزرگ مانند آتشکده ها به کار رفته است اندازه آجر این دوره جدود 44×44×7 تا 8 بوده است و بعد های آن 20×20×3 تا4 سانتی متر کاهش یافت.
   
   در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتری به نام ختایی به ابعاد 5×25×25 سانتی متر و یا بزرگتر از آن به نام نظامی در ابعاد 40×4×5 سانتی متر استفاده می شده است از انواع دیگر آجر در گذشته آجر قزاقی می باشد که پیش از جنگ جهانی اول روسها آن را تولید می کردند که ابعاد آن 5×10×20 بوده است آشنایی با آجر و مواد اولیه آن آجر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید خاک آجر مخلوطی است از خاک رس ماسه فلدسپات سنگ آهک سولفات ها سولفورها فسفات ها کانی های آهن منگنز منیزیم سدیم پتاسیم مواد آلی و...
   
   
   مراحل ساخت آجر عبارتند از :
   کندن و استخراج مواد خام
   آماده سازی مواد اولیه
   قالب گیری
   خشک کردن
   تخلیه و انبار کردن محصول
   
   انواع کوره های آجر پزی
   پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چینند طرز چیدن آنها طوری است که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهای داغ و شعله بتواند از لای آنها عبور کند کوره های آجر پزی سه نوع هستند:
   
   
   کوره تنوره ای هوفمان و تونلی
   قابل ذکر است که کوره های تونلی مدرن ترین کوره های آجر پزی می باشند که در آنها سرامیک های ممتاز و صنعتی نیز می پزند ویزگی های آجر آجر خوب باید در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ بدهد صدای زنگ نشانه سلامت توپری و مقاومت و کمی میزان جذب آب آن است آجر خوب باید در آتش سوزی مقاومت کند و خمیری و آب نشود رنگ آجر خوب باید یکنواخت باشد و همچنین باید یکنواخت و سطح آن بدون حفره باشد سختی آجر باید به اندازه ای باشد که با ناخن خط نیفتد.
   
   
   استاندارد آجر در ایران
   بنابر آخرین استاندارد ایران به تاریخ 7 خرداد 1357 در مورد آجرهای رسی آجرها به دو گروه دستی و ماشینی تقسیم بندی می شوند آجر های دستی خود به دو نوع فشاری و قزاقی سفید و آجر ماشینی نیز به توپر و سوزاخ دار گروه بندی شده اندمیزان جذب آب مطابق استاندارد ایران در آجرهای دستی حداکثر 20% در آجر های ماشینی 16% و حدلقل برای هر دو نوع آجر 8% تعیین شده است.
   
   
   انواع آجر غیر رسی و اشکال آن
   آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزی است که در کشورهای صنعتی دارای اهمیت ویزه ای است از این آجر برای نماسازی ساختمان ها فرش کف پیاده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهای فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها فرش کف کارخانه ها انبارهای کشاورزی و سالن های دامداری پرورش طیور استخر های صنعتی و جز اینها استفاده می شود.
   
   
   انواع خاص آجر تولیدی در کشور های اروپایی آجر هایی در کشورهای صنعتی اروپاتولید می شوند که هنوز تولید آن در ایران مرسوم نشده است از آن جمله بلوک های تو خالی آتش بند برای نصب دور ستون ها به منظور جلوگیری از نفوذ آتش قطعات ویزه به شکل منحنی های کوز و کاس قطعات درپوش روی دیوار قطعاتی که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه و جزاینها که هنوز در ایران تولید نمی شوند.
   
   

    

2. آجر فشاری و تاریخچه آن

   آجر یا آجور یا آگور واژه ایست یونانی که به خشت هایی می‌گفتند که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته می‌شد (حک می‌گردید) و به وسیله پختن این خشت ها، نوشته‌ها را بر روی آن پایدار می‌کردند. مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ گمان می‌رود انسان های اولیه با مشاهده پخته شدن گل مجاور اجاق های خود و دیدن اینکه گل پخته شده سختتر از کلوخه‌های کنار خود می‌گردید پی به خواص و روش تهیه آجر برده باشند. آجر همچنین به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهوری که در ساخت آن از آجر استفاده شده می‌توان به طاق کسری اشاره کرد. مثال دیگر کف دالان مسجد جامع اصفهان است که به وسیله آجر هایی مفروش شده است که در زمان ساسانیان برای ساخت آتشکده بکار رفته بود. به طور کلی استفاده از آجر در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و بناهای بیشماری اعم از آتشکده، مسجد، ساختمان های مسکونی و … به وسیله آجر در ایران ساخته شده اند. در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمان ها مقدور نیست و از اسکلت های فلزی یا بتنی استفاده می‌شود؛ ولی از آجر برای نماسازی استفاده می‌شود و یا در قسمتی از سالن و سایر فضا ها آجر را بطور نمایان (اکسپز) بکار می‌برند. آجر را می‌توان به روش های مختلف طبقه بندی نمود. مانند طبقه بندی از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و … ادامه مقاله در ادامه مطلب طبقه بندی آجر از لحاظ جنس آجر از لحاظ جنس به دو دسته تقسیم می‌شود: ۱- آجرهای فشاری: دلیل نامگذاری این نوع آجر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد. این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است. ۲- آجرهای ماشینی: آجر ماشینی یا آجر سوراخ دار که بر روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱٫۵ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد و در بازار ایران به آجر های هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است. در استاندارد شماره ۷ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران این سوراخ ها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ ها نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگتر آجر باشد و فاصله سوراخ ها از لبه آجر و همچنین فاصله سوراخ ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از۳۰ درصد طول همان بعد باشد. علت وجود این سوراخ ها اینست که در هنگام دیوار چینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود. در ساخت دیوار های حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود. جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاری کمتر است. این آجر ها به علت ترد بودن قابل تیشه داری نیستند و همچنین در طاق ضربی استفاده نمی‌شوند بدلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمی‌توانند به خوبی به ملات بچسبند. ابعاد این نوع آجر ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد. اضلاع این نوع آجر گونیا تر بوده و دارای سطوح صافتری نسبت به آجرهای فشاری می‌باشند. طبقه بندی از لحاظ رنگ در صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهی می‌گویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند. در حدود سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ یک نوع آجر ابلق به رنگ های قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه می‌شد که بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می‌گردید. ضخامت آجرهای مورد استفاده در نما ممکن است ۳ تا ۴ یا ۵ سانتیمتر باشد ولی دو بعد دیگر این آجر ها مانند آجرهای فشاری یا ماشینی ۱۰×۲۰ می‌باشد. علت رنگی بودن این آجرها مربوط به طریقه چیدن آجر در کوره و نحوه آتش دادن به آن و کنترل سطوحی که با آتش در تماس مستقیم می‌باشد است و یا مربوط به اکسید فلزاتی است که در مواد اولیه آجر موجود می‌باشد. مانند اکسیدهای مختلف آهن. برای تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشت زنی و خشت خشک کنی آجرهای رنگی دقت و هزینه بیشتری به عمل می‌آید. مراحل پخت آجر : ۱ ـ تهبه خاک رس ۲ ـ بعمل آوردن خاک ۳ ـ ساختن گل ۴ ـ قالب گیری یا خشت زنی آجر پزی : آجر پزی یعنی گرفتن آب شیمیایی خاک رس بطوریکه هیدرو سیلیکات آلومینیم به سیلیکات آلومینیم تبدیل شود و در نتیجه خشت دارای استقامت شده و نیروی فشاری تا حدود ۱۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل نماید این عمل به وسیله حرارتی در حدود ۹۰۰ درجه سانتیگراد و انجام شود بدین طریق که تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد آب فیزیکی خشت خشک می شود و تا این درجه آب شیمیایی خاک رس متصاعد می گردد و تا ۹۰۰ درجه ذرات خاک رس شروع به خمیری شدن نموده و بدین طریق دانه های شن و ماسه درون خشت را به هم می چسباند و آجر بدست می آید. کوره های آجرپزی : کوره های آجرپزی به سه دسته تقسیم می شوند : ۱ ـ کوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت ۲ ـ کوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده ۳ ـ کوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده انواع آجرها : ۱ ـ آجرهای رسی : الف : آجرهای معمولی ب : آجرهای نما ج : آجرهای مهندسی ۲ ـ آجرهای نسوز ۳ ـ آجر ماسه ـ آهک ۴ ـ آجرهای بتنی ۵ ـ آجرهای مخصوص مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ گمان می‌رود انسان های اولیه با مشاهده پخته شدن گل مجاور اجاق های خود و دیدن اینکه گل پخته شده سختتر از کلوخه‌های کنار خود می‌گردید پی به خواص و روش تهیه آجر برده باشند.آجر همچنین به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهوری که در ساخت آن از آجر استفاده شده می‌توان به طاق کسری اشاره کرد.مثال دیگر کف دالان مسجد جامع اصفهان است که به وسیله آجر هایی مفروش شده است که در زمان ساسانیان برای ساخت آتشکده بکار رفته بود.به طور کلی استفاده از آجر در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و بناهای بیشماری اعم از آتشکده، مسجد، ساختمان های مسکونی و … به وسیله آجر در ایران ساخته شده اند.در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمان ها مقدور نیست و از اسکلت های فلزی یا بتنی استفاده می‌شود؛ ولی از آجر برای نماسازی استفاده می‌شود و یا در قسمتی از سالن و سایر فضا ها آجر را بطور نمایان (اکسپز) بکار می‌برند.آجر را می‌توان به روش های مختلف طبقه بندی نمود. مانند طبقه بندی از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و …طبقه بندی آجر از لحاظ جنسآجر از لحاظ جنس به دو دسته تقسیم می‌شود:۱- آجرهای فشاری: دلیل نامگذاری این نوع آجر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد.این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.۲- آجرهای ماشینی: آجر ماشینی یا آجر سوراخ دار که بر روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱٫۵ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد و در بازار ایران به آجر های هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است.در استاندارد شماره ۷ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران این سوراخ ها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ ها نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگتر آجر باشد و فاصله سوراخ ها از لبه آجر و همچنین فاصله سوراخ ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از۳۰ درصد طول همان بعد باشد.علت وجود این سوراخ ها اینست که در هنگام دیوار چینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود.در ساخت دیوار های حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود.جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاری کمتر است. این آجر ها به علت ترد بودن قابل تیشه داری نیستند و همچنین در طاق ضربی استفاده نمی‌شوند بدلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمی‌توانند به خوبی به ملات بچسبند.ابعاد این نوع آجر ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد. اضلاع این نوع آجر گونیا تر بوده و دارای سطوح صافتری نسبت به آجرهای فشاری می‌باشند.طبقه بندی از لحاظ رنگدر صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهی می‌گویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند.در حدود سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ یک نوع آجر ابلق به رنگ های قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه می‌شد که بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می‌گردید.ضخامت آجرهای مورد استفاده در نما ممکن است ۳ تا ۴ یا ۵ سانتیمتر باشد ولی دو بعد دیگر این آجر ها مانند آجرهای فشاری یا ماشینی ۱۰×۲۰ می‌باشد.علت رنگی بودن این آجرها مربوط به طریقه چیدن آجر در کوره و نحوه آتش دادن به آن و کنترل سطوحی که با آتش در تماس مستقیم می‌باشد است و یا مربوط به اکسید فلزاتی است که در مواد اولیه آجر موجود می‌باشد. مانند اکسیدهای مختلف آهن.برای تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشت زنی و خشت خشک کنی آجرهای رنگی دقت و هزینه بیشتری به عمل می‌آید.مراحل پخت آجر :۱ ـ تهبه خاک رس ۲ ـ بعمل آوردن خاک ۳ ـ ساختن گل ۴ ـ قالب گیری یا خشت زنیآجر پزی :آجر پزی یعنی گرفتن آب شیمیایی خاک رس بطوریکه هیدرو سیلیکات آلومینیم به سیلیکات آلومینیم تبدیل شود و در نتیجه خشت دارای استقامت شده و نیروی فشاری تا حدود ۱۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل نماید این عمل به وسیله حرارتی در حدود ۹۰۰ درجه سانتیگراد و انجام شود بدین طریق که تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد آب فیزیکی خشت خشک می شود و تا این درجه آب شیمیایی خاک رس متصاعد می گردد و تا ۹۰۰ درجه ذرات خاک رس شروع به خمیری شدن نموده و بدین طریق دانه های شن و ماسه درون خشت را به هم می چسباند و آجر بدست می آید.کوره های آجرپزی :کوره های آجرپزی به سه دسته تقسیم می شوند : ۱ ـ کوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت ۲ ـ کوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده ۳ ـ کوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده انواع آجرها :۱ ـ آجرهای رسی : الف : آجرهای معمولی ب : آجرهای نما ج : آجرهای مهندسی۲ ـ آجرهای نسوز۳ ـ آجر ماسه ـ آهک۴ ـ آجرهای بتنی۵ ـ آجرهای مخصوص

کاربرد پرلیت در صنعت ساختمان

1. همه چیز در مورد تاسیسلت ساختمانی

   انواع لوله و اتصالات در تاسیسات
   

   انواع لوله : لوله ها را می توان به انواع مختلف از نظر جنس ، کاربرد و نحوه اتصالات دسته بندی نمود . لوله هایی که در سیستم آبرسانی و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد به شرح ذیل می باشد . * لوله های گالوانیزه : لوله های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می شوند : لوله های فولادی گالوانیزه و لوله های آهنی گالوانیزه این دو نوع در بازار به لوله های آهنی سفید معروفند و عموماً بین این دو فرقی گذاشته نمی شود ،در صورتیکه لوله های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک تر و براق تر هستند . ۱- لوله های فولادی گالوانیزه : این نوع لوله ها گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می شود ولی مورد استفاده اصلی آنها برای تهویه است . جنس این لوله ها از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده درز آن را جوش می دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگیها در یک وان آبکاری روی اندود (گالوانیزه) می کنند . این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر می باشند فولاد گالوانیزه را هم خراب می کنند . ۲- لوله های آهنی گالوانیزه : جنس این لوله ها از آهن سفید نورد شده است که درز آن توسط دستگاه های درز جوش بهم جوش داده می شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند . به همین علت آنها را لوله های با درز نیز می گویند . این نوع لوله ها از رنگ تیره و خاکستریشان شناخته می شوند .و عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می شوند . کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های ۶ متری و دو سر دنده با قططر اینچ تا ۸ اینچ تولید می گردند . قر این لوله ها معمولاً‌قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است . همچنین در بازار این لوله ها را بر اساس نمره می شناسند . لوله های گالوانیزه نیز به وسیله دنده پیچی به یکدیگر وصل و توسط مواد مناسب آب بندی می شوند . نکته : از اتصال این لوله ها به روش جوشکاری باید پرهیز نمود زیرا بر اثر حرارت ناشی از جوشکاری و سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) دود غلیظ و سفیدی تولید می شود که محیط کار را آلوده می نماید و تنفس آن ایجاد مسمومیت کرده و موجب آسیب دیدن دستگاه تنفسی می شود . مشخصات لوله های گالوانیزه نمره لوله قطر اسمی(in) قطر خارجی برحسب میلیمتر ضخامت برحسب میلی متر وزن لوله ۶ متری بر حسب کیلوگرم حداکثر حداقل ۲ ۴/۲۱ ۰۰/۲۱ ۰۰/۲ ۵۱۰/۶ ۵/۲ ۹/۲۶ ۴/۲۶ ۳۵/۲ ۲۱۰/۹ ۳ ۱ ۸/۳۳ ۲/۳۳ ۶۵/۲ ۰۲۰/۱۳ ۴ ۵/۴۲ ۹/۴۱ ۶۵/۲ ۵۰۰/۱۶ ۵ ۴/۴۸ ۸/۴۷ ۹۰/۲ ۷۰۰/۲۰ ۶ ۲ ۲/۶۰ ۶/۵۹ ۹۰/۲ ۰۰۰/۲۷ ۷ ۷۶ ۲/۷۵ ۹۰/۲ ۹۰۰/۳۳ ۸ ۳ ۷/۸۸ ۹/۸۷ ۲۵/۳ ۷۰۰/۴۴ ۹ ۲/۱۰۱ ۳/۱۰۰ ۶۵/۳ - ۱۰ ۴ ۹/۱۱۳ ۰۰/۱۱۳ ۶۵/۳ ۷۰۰/۶۵ ۱۲ ۵ ۶/۱۴۰ ۷/۱۳۹ ۸۵/۴ ۵۱۰/۱۰۲ ۱۵ ۶ ۱/۱۶۶ ۱/۱۶۵ ۸۵/۴ ۰۱۰/۱۲۵ مطابقت قطر اسمی و نمره لوله ها ۸ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱ قطر لوله (in) 18 15 12 10 8 7 6 5 4 3 5/2 2 نمره لوله * لوله های چدنی : جنس این لوله ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ ، شکل و طول لوله ،‌نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستندو اغلب در سیستم لوله کشی فاضلاب استفاده می شوند . لوله های چدنی که در سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود : الف) سرتوپی (یک سرتوپی – دو سرتوپی) ب) دو سر تخت نکته : لوله های چدنی با سرتوپی و سرتخت به ترتیب لوله های بوشن دار و بدون بوشن نیز نامیده می شوند . مزایای لوله های چدنی : ۱- در برابر فشار وارده به جداره های خارجی دارای مقاومت و استحکام خوبی هستند . ۲- فرسودگی این لوله ها کمتر از لوله های فلزی است . ۳- می توان براحتی از دستگاه تراکم هوا جهت باز کردن و رفع گرفتگی لوله استفاده نمود . ۴- قیمت لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی ارزانتر است . معایب لوله های چدنی : ۱- نصب لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی کنتدتر انجام می شود . ۲- لوله های چدنی به علت تاثیر مواد شیمیایی موجود در فاضلاب زنگ می زنند و جلوگیری از زنگ زدگی آنها میسر نمی باشد . ۳- داشتن وزن زیاد قطعات و کثر اتصالات و در نتیجه زیاد پیوند از معایب دیگر لوله های چدنی می باشد . مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت : ۱- قابلیت تحمل فشار لوله های سرتخت بیشتر است . ۲- لوله های سر تخت به دلیل نداشتن مادگی و لبه های قیطانی و وزن و ضخامت کمتر و نوع پیوند کاربرد بیشتری دارند . ۳- لوله های سرتخت به دلیل خاصیت الاستیکی نوع پیوند آن تغییر حرارت بیشتری را نسبت به لوله های دیگر تحمل می کند . وزن لوله های چدنی توپی دار فاضلاب (استاندارد ASTM) قطر لوله لوله های یک سرتوپی لوله های دو سرتوپی mm ln وزن یک متر لوله kg وزن یک فوت لوله lb وزن یک متر لوله kg وزن یک فوت لوله lb 50 2 140/12 5/5 140/12 5/5 75 3 000/21 5/9 000/21 5/9 100 4 700/28 13 700/28 13 1215 5 500/37 17 500/37 17 150 6 150/44 20 150/44 20 نکته :‌در اتصالات چدنی دو نوع تبدیل کاهنده (تخفیفیة) و تبدیل افزاینده در اندازه های تبدیلی متنوع وجود دارد که بر حسب جهت توپی سر وصاله ،‌اگر قطر توپی بزرگتر از لوله باشد تبدیل فزاینده و در غیر این صورت کاهنده خواهد بود . افست یا دو خم در تغییر امتداد لوله های افقی و قائم سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود وبا مقادیر انحراف مختلف تولید می شوند . نکته : برای محاسبه خم ۴۵ درجه بایستی از روابط زیر استفاده کرد . طریقه اتصال لوله های چدنی اتصال لوله های چدنی توپی دار با استفاده از کنف و سرب انجام می گیرد و اتصال لوله های چدنی دو سر تخت به کمک واشر لاستیکی و بست مخصوص انجام می شود . روش اتصال لوله های چدنی توپ دار : ۱- ابتدا بایستی بدنه لوله واتصالات از نظر سالم بودن تست شود و نحوه آزمایش از طریق زدن ضربات آرام چکش امکان پذیر است . چنانچه لوله شکسته باشد یا حتی دارای ترک مویی حزیی باشد صدای ضربات به صورت بم که اصطلاحاً صدای «مرده چدن» نام دارد شنیده می شود . نکته : صدای برخاسته از برخورد ضبات چکش به لوله سالم طنین دار می باشد و همژنین قسمت مادگی بایستی در جهت جریان قرار گیرد . ۲- پس از اینکه لوله ها در یک امتداد به صورت هم محور در داخل یکدیگر قرار داده شدند کنف مخصوص بایستی با استفاده از قلم و چکش در طوقه مطابق شکل متراکم شود . لازم به ذکر است کنف مورد استفاده به دو روش دو رشته ای و سه رشته ای بافته می شود و کنف بافته شده بایستی متناسب با قطر لوله های اتصالی بوده و فضای بین نر و مادگی را تا عمق ۵/۲ سانتی متری لبه مادگی پر نماید . ۳- سرب مذاب که قبلاً توسط چراغ کوره ای یا کوزه ذوب تهیه شده با ملاقه مطابق شکل داخل طوقه ریخته می شود . چنانچه محل پیوند به صورت کاملاً عمودی و سرتوپی رو به بالا باشد نیازی به کمربند سرب ریزی نیست اما اگر محل پیوند افقی یا مایل یا سرتوپی رو به پایین باشد استفاده از کمربند سرب ریزی ضروری است و باید با استفاده از کمربندهای نخ سوز یا لاستیکی یا فلزی یا گل رس با ایجاد مسیر سرب ریزی عمل سرب ریزی را انجام داد . ۴- بعد از تمام مراحل فوق وقتی سرب سرد شد آن را باید با استفاده از قلم سرب کوبی و چکش به طور آهسته کوبید تا مواد لازم حتی الامکان به داخل اتصال برود . روش اتصال لوله های چدنی سر تخت : ۱- ابتدا باید واشر لاستیکی را از طوقه فولادی خارج کرده و سالم بودن آن را بررسی نمود . ۲- واشر لاستیکی را در انتهای قطعه اول لوله مورد اتصال قرار داده به طوریکه رگه برجسته میانی واشر به لبه انتهایی لوله مماس باشد . ۳- قسمت آزاد واشر لاستیکی را به پایین برگردانده تا رگه برجسته میانی روی لبه انتهایی لوله قرار گیرد . ۴- قطعه دوم مورد اتصال را وارد واشر لاستیکی نموده به طوریکه لبه آن روی رگه برجسته میانی قرار گیرد . سپس باید قسمت برگردانیده شده واشر را به حالت اول خود درآورد . ۵- بست نگهدارنده فولادی را باز رده جهت سهولت بسته شدن سطح داخلی آن را کمی چرب نموده و طوقه را در محل خود و بر روی واشر لاستیکی قرار داده و پیچها را در محل خود باید بتدریج سفت نمود . * لوله های پلاستیکی : لوله های پلاستیکی که در تاسیسات آب و فاضلاب بکار برده می شوند عبارتند از : ۱- لوله های پلاستیکی پی وی سی (PVC – مخفف پلی و نیل کلراید) ۲- لوله های پلاستیکی (PE مخفف پلی اتیلن) ۳- لوله های پلاستیک ABS (مخفف اکریلونیتریل ، بوتادین و استیرن) ۴- لوله های پلاستیک PP (مخفف پلی پروپلین) ۵- لوله های پلاستیکی CPVC (مخفف کلرینیتد پلی و نیل کلراید) ۶- لوله های پلاستیکی PB (مخفف پلی بوتیلن) نکته : در شبکه فاضلاب از لوله های پی وی سی و پلی اتیلن بیشترین استفاده به عمل می آید .

   
   

    

2. انواع لوله و اتصالات در تاسیسات

   مزایای لوله های PVC
   1- اتصال لوله و قطعات آن بسیار آسانتر و سریعتر از سایر لوله ها انجام می شود .
   ۲- در نصب روکار احتیاجی به رنگ آمیزی ندارند .
   ۳- دارای وزن سبک هستند و به راحتی در بین سقف کاذب و مکانهایی که دسترسی بدان مشکل است نصب می شود .
   ۴- در مقایسه با لوله های دیگر قطر خارجی کمتری داشته و به راحتی در داخل دیوار جاسازی و اجرا می شود .
   ۵- در برابر مواد شیمیایی از مقاومت بالایی برخوردار هستند .
   معایب لوله های PVC
   1- لوله های پی وی سی خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده می باشند .
   ۲- لوله های پی وی سی در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می دهند .
   ۳- به علت قدرت مقاومت کم جداره این نوع لوله ها بایستی از فنر لوله بازکنی برای گرفتگی مجرای لوله ها استفاده نمود .
   ۴- در برار نیروهای خارجی دارای مقاومت کمتری هستند .

   نکته : لوله های فاضلاب PVC از نوع خشک در دو نوع فشار ضعیف به رنگ خاکستری و متمایل به آبی و فشار قوی به رنگ خاکستری روشن تولید می شوند . کاربرد لوله های PVC فشار ضعیف در لوله کشی تهویه آب باران و اتصال برای آب باران بالکنها و لوله های اتصالی توالتها است اما کاربرد لوله های PVC فشار قوی در سیستمهای فاضلاب ساختمان به عنوان لوله های عمودی و جمع آوری کننده و لوله تخلیه اصلی فاضلاب است .

   
   مشخصات لوله های PVC فشار ضعیف

   ۲۰۰	۱۵۰	۱۲۵	۱۰۰	۷۰	۵۰	۴۰	قطر اسمی mm
   4	2/3	5/2	2/2	8/1	8/1	8/1	ضخامت جدار لوله mm

   
   مشخصات لوله های PVC فشار قوی

   ۲۰۰	۱۵۰	۱۲۵	۱۰۰	قطر اسمی mm
   5/4	6/3	3	3	ضخامت جدار لوله mm

   
   نکته ۱ :‌ اتصال لوله های PVC بر حسب نوع لوله و اتصالات به روشهای مختلف انجام می شود که نوع اتصال چسبی متداولتر است .
   نکته ۲ : اتصال حداقل به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به هیچ وجه نبایستی حرکت داده شود تا سفت گردد .
   مزایای انواع لوله های PE
   نوع اول – داشتن چگالی ، مقاومت حرارتی پایین و قابلیت انعطاف خوب از مزایای این نوع می باشد .
   نوع دوم – دارای چگالی متوسط و اندکی سخت تر از نوع اول هستند و در دمای بالا مقاومتشان بیشتر بوده و قابلیت انبساط بهتری دارند .
   نوع سوم – بسیار سنگین تر از نوع قبلی و چگالی بیشتری دارند و برترین خواص فیزیکی از نظر مقاومت – قابلیت انبساط- درجه سختی – ضریب زبری را دارا هستند و از این رو کاربرد وسیعی در گازرسانی و آبرسانی دارند .
   نکته ۱ : اتصال لوله های PE به روشهای مختلف دنده ای – فلنچی – بستی – اورینگی و نر و مادگی با روش اتصال جوش حرارتی و جوش سر به سر انجام می شود .
   نکته ۲ : اتصال دنده ای در مورد کلیه لوله های پلاستیکی سنگین و ۴ اینچ به پایین قابل اجرا است .
   مزایای لوله های PB
   لوله پلی بوتیلن در برابر خوردگی ، یخ زدگی ، زنگ زدگی ، خاکهای اسیدی و رسوب گرفتگی مقاوم است . این لوله هنگام انجماد ترک نمی خورد و در دمای ۸۲ درجه سانتی گراد فشار ۵/۶ اتمسفر را تحمل می کند .
   نکته : به سبب انعطاف پذیری این لوله های در شبکه لوله کشی ضربه قوچ اتفاق نمی افتد .
   * لوله های پنج لایه :
   در تاسیسات لوله کی ساختمان خوردگی و رسوب در لوله های فلزی خسارات و مشکلاتی را بوجود می آورد . برای حل این مشکل تا کنون تلاشهای زیادی صورت گرفته است .استفاده ازآلیاژهای مختلف با پوشش گوناگون از راه حل هایی است که تا کنون برای افزایش مقاومت فلز در برابر خوردگی به کار رفته است بی آنکه هیچ یک پاسخی قطعی به مشکل بدهند .
   یکی دیگر از راه هایی که برای پرهیز از مشکلات لوله های فلزی پیشنهاد شده است استفاده از لوله های پلیمری است اما به کارگیری این لوله ها در عمل نشان داده که اگر چه جایگزینی فلز با پلاستیک مسله خوردگی و پوسیدگی لوله را حل می کند اما مشکلات دیگری را باعث می شود که پیش از آن وجود نداشت از جمله نفوذ اکسیژن ، محدودیت در تحمل فشار یا دمای بالا ، ضریب انبساط زیاد و … .
   در این شرایط گروهی از دانشمندان به تلفیق فلز و پلیمر توجه کردند . به عنوان مثال سوپر پایپ نقطه اوج همین تکنولوژی است . تلفیقی هوشمندانه که حاصل آن لوله ای است پنج لایه شامل یک لوله آلومینیومی ، دو لایه پلیمر و دو لایه چسب مخصوص – که مقاومت در برابر خوردگی ، زنگ زدگی ، رسوب و پوسیدگی را از لوله های پلیمری و توان تحمل حرارت مداوم ، فشار بالا و نفوذ ناپذیری را از لوله های فلزی به ارث برده است . سوپر پایپ آخرین دستاورد تکنولوژی است هک برای تمام تاسیسات ساختمان قابل استفاده است و حتی در بدترین شرایط صد سال عمر می کند .
   جدول مقایسه ای سوپر پایپ

   	فلزی	پلیمری	سوپر پایپ
   خورندگی از داخل یا خارج	بلی	خیر	خیر
   رسوب پذیری	بلی	خیر	خیر
   تحمل دما و فشار بالا	بلی	خیر	بلی
   فریب انبساط طوری	کم	زیاد	کم
   نفوذ اکسیژن	خیر	بلی	خیر
   مقاومت مکانیکی	خوب	کم	خوب
   شکل پذیری	بلی	خیر	بلی
   وزن	سنگین	سبک	سبک
   سرعت نصب	کم	زیاد	زیاد

   
   ساختار لوله های سوپر پایپ
   یک لوله آلومینیمی با جوش طولی اولتراسونیک ،‌بدنه اصلی سوپر پایپ را تشکیل می دهد . این لایه فلزی مقاومت در برابر فشار ، حرارت و نفوذ اکسیژن را تامین می کند . در لایه های داخلی و بیرونی سوپر پایپ به جای پلی اتیلن مشبک (PEX) از پلیمر جدید PEOC استفاده می شود که عمر این پلیمر در شرایط سخت کاری و در فشار و دمای بالا حتی با ضریب اطمینان ۵/۲ بیش از ۴۰۰ سال است .
   لایه های فلزی و پلیمر طی فرآیندی توسط دو لایه چسب مخصوص با هم تلفیق می شوند .
   مزایای لوله های پنج لایه :
   ۱٫ زنگ نمی زند ، رسوب نمی گیرد و هرگز نمی پوسد .
   ۲٫ به راحتی خم می شود و شکل می پذیرد .
   ۳٫ نصب آن سریع ، آسان و بدون ضایعات می باشد .
   ۴٫ بسیار سبک و حمل و نقل آن آسان است .
   ۵٫ عدم امکان نفوذ اکسیژن به لوله و جلویگری از لجن زدگی و تغییر رنگ آب .
   ۶٫ ضریب انبساط طولی بسیار ناچیز .
   ۷٫ افت فشار بسیار ناچیز بدلیل هموار بودن سطح داخل لوله .
   ۸٫ مقاوم در برابر ضربه و مواد شیمیایی .
   ۹٫ مقاوم در برابر فشار به علت جوش طولی آلومینیوم .
   ۱۰٫ در لوله کشی توکار مطمئن و در نصب روکار زیبا است .
   ۱۱٫ توان تحمل حرارت مداوم .
   اتصالات :
   در لوله کشیآب سرد و گرم مصرفی برای اتصال لوله ها به یکدیگر ، تغییر جهت دادن لوله ، انشعاب گیری و یا تبدیل قطر لوله از قطعاتی استفاده می نمایند که آنها را اتصالات یا وصاله می نامند .
   وصاله ها یا اتصالات در دو نوع پیچی یا (دنده ای) و جوشی ساخته می شوند که منحصراً در لوله کشی آب سرد و گرم و برگشت مصرفی باید از نوع پیچی یا دنده ای سفید استفاده کرد زیرا استفاده از وصاله های دنده ای غیر گالوانیزه مشکل خورده شدن و در نتیجه پوسیدگی لوله ها را بوجود می آورد.
   متداولترین وصاله های مورد استفاده در تاسیسات به شرح زیر طبقه بندی می شوند :
   ۱- زانویی :
   این وصاله برای تغییر جهت دادن به اندازه ۹۰ یا ۴۵ درجه مورد استفاده قرار می گیرد که خود شامل زانوی قائم ۹۰ درجه – زانوی ۴۵ درجه – زانوی روپیچ و توپیچ ۹۰ درجه یا چپقی – زانوی روپیچ توپیچ ۴۵ درجه و زانوی تبدیل می باشد.
   زانویی قائم ۹۰ درجه :
   وصاله ای است که برای تغییر جهت به اندازه ۹۰ درجه در لوله کشی از آن استفاده می شود. این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است .
   زانویی ۴۵ درجه :
   همانند زانویی قائم ۹۰ درجه برای تغییر جهت لوله ، با انحراف ۴۵ درجه مورد استفاده قرار می گیرد .در لوله کشی فاضلاب در مواردی که تغییر جهت و انحراف ۹۰ درجه ای لوله کشی به وسیله زانویی قائم احتمال ایجاد گرفتگی در لوله را افزایش می دهد با استفاده از اتصال دو عدد زانویی ۴۵ درجه و یک عدد مغزی شعاع انحنای تغییر جهت بیشتر می شود .این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است .
   زانویی روپیچ توپیچ ۹۰ درجه :
   این وصاله که به نام زانوی چپقی معروف است همانند زانویی قائم ۹۰ بوده ولی در دو سر به ترتیب از داخل و خارج دنده شده است و جهت قطعات هم قطر که یک قطعه در محل اتصال از رو و دیگری از داخل دنده شده باشد به کار می رود .

   نکته : کاربرد زانوی روپیچ توپیچ ۴۵ درجه همانند چپقی می باشد با این تفاوت که انحراف آن ۴۵ درجه می باشد .

   
   زانوی تبدیلی :
   این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است و برای اتصال قطعات با قطرهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد .
   ۲- سه راهی
   از این وصاله جهت انشعاب گیری استفاده می شود . سه راهی ها شامل سه راهی قائم – سه راهی ۴۵ درجه – سه راهی تبدیل ساده و روپیچ توپیچ هستند .
   سه راهی قائم :
   سه راهی قائم که سه راهی معادل نیز نامیده می شود وصاله ای است که برای گرفتن انشعاب و اتصال انشعابات فرعی مورد استفاده قرار می گیرد . این سه راهی از داخل دنده شده و برای انشعابهای با انحراف ۹۰ درجه و هم قطر به لوله اصلی به کار می رود . ژ
   سه راهی ۴۵ :
   همانند سه راهی قائم از داخل دنده شده و در لوله کشی تاسیسات فاضلاب مورد استفاده فراوان دارد وجهت اتصال انشعابات فرعی با انحراف ۴۵ به کار برده می شود .
   سه راهی تبدیل :
   جهت اتصال انشعابهای فرعی با قطرهای متفاوت نسبت به قطر لوله اصلی مورد استفاده قرار می گیرد . این وصاله در اندازه های تبدیلی گوناگون و به صورت دنده از داخل و روپیچ توپیچ تولید می شود .
   ۳- بوشن :
   این وصاله تماماً از داخل دنده شده است به همین منظور می توان برای اتصال دو لوله یا دو وصاله که یک سر آنها از خارج دارای دنده است استفاده نمود .
   بوشنها شامل بوئشن ساده – بوشن روپیچ توپیچ تبدیل می باشند .
   بوشن ساده :
   یک قطعه استوانه تو خالی و ریخته شده از چدن است که از داخل دنده شده است این وصاله جهت اتصال دو لوله هم قطر و در راستای هم مورد استفاده قرار می گیرد .
   بوشن روپیچ توپیچ :
   همانند بوشن ساده است ولی در دو سر به ترتیب از داخل و خارج دنده شده است و جهت اتصال دو قطعه که یکی از رو و دیگری از داخل دنده شده باشد مورد استفاده قرار می گیرد .
   بوشن تبدیل :
   این بوشن از چدن ریخته شده و قطر دو سر آن متف

1. همه چیز در مورد گچ ساختمانی

   قدیمی ترین آثار بجای مانده از گچ مربوط به 9000 سال قبل می باشد که در آناتولی و سوریه کشف شده اند. 5000 سال قبل مصری ها سنگ گچ را در هوای آزاد در درون آتش می سوزاندندو سپس آنرا می کوبیدند و تبدیل به پودر می کردند و در نهایت این پودر را با آب ترکیب می کردند و دیواره های کاخ ها و معابد خود را با گچ می پوشاندند . برخی از نمونه های اولیه گچ در اهرام مصر کشف شده اند. علاوه براین یونانی ها از گچ بصورت خاص (گچ سلنیوم که شفاف می باشد ) بعنوان پنجره معابدشان استفاده می کردند . رومی ها با استفاده از گچ از هزاران مجسمه یونانی کپی برداری کرده اند. بشر در طی قرن ها در نقاط مختلف جهان درخصوص پخت گچ مهارت هایی را کسب کرده بود . در سالهای 1700 میلادی پاریس مرکز گچ بود ( گچ پاریس ) چرا که تمامی دیوارهای خانه های چوبی برای جلوگیری از آتش سوزی با گچ پوشیده می شد. پادشاه فرانسه این قانون را بعد از اینکه لندن بزرگ در سال 1666 در اثر آتش سوزی از بین رفت اجباری نمود . دانش ما در زمینه استفاده از گچ در قبل از قرن نوزدهم محدود می باشد. با این وجود تحقیقات نشان می دهد که در قرن شانزدهم گچ همراه آهک در کف ها دیوارها و سقف ها مورد استفاده قرار می گر فته است اما ثابت گردیده است که گچ بری تزئینی که قبلا یکی از موارد استفاده از گچ در نظر گرفته می شده است در این دوران دارای سوابق بسیار مختصری می باشد. در ايران نيز گچ رابطه نزديكي با صنعت ساختمان سازي داشته و از قديم يكي از مصالح ساختماني سنتي ايران بوده است . گچ در بيشتـر ساختمانهاي باستاني كه تاكنون باقي مانده اند بصورت آثار گچ بريهاي زيبا ديده مي شود . از زمان اشكانيان ابنيه هايي با تزئينات گچي بجا مانده است كه نمايانگر خلاقيت و هنر استادكاران ايراني مي باشد . از دوران اسلام نيز گچ بريهاي فراواني بجا مانده كه نمودار پيشرفت اين هنر در سرزمين ايران مي باشد. عالي قاپو ، كاخ هشت بهشت و گچ بريهاي زيباي مسجد جامع اروميه از جمله بارزترين جلوه هاي اين هنر مي باشد . كف سراسر تالار و پـلكان و ستـونهــاي كاخ لاله زار تهران در خيابان سعدي با سنگ گچ مرمري ساخته شده بود. کاربرد گچ در پوشش قوسی کانال ها در قسمتی از بناهای تخت جمشید از دوره هخامنشی به یادگار مانده است. ملات گچ در دوره ساسانیان در اسکلت سازی بناها وهمچنین جهت نماسازی کاربرد فراوان داشته است. یکی از پدیده های هنری در معماری بی همتای ایران هنر گچبری است که در کاوش های باستان شناسی نمونه ها و نشانه هایی از رواج این هنر در روزگار ساسانی به دست آمده است . یکی از کاربردهای ویژه گچ ، اندود کردن دیوارها و آراستن سطوح داخلی ساختمانها است و هنر گچبری این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند . آثار گچبری را در دوره های مختلف تاریخ ایران می توان مشاهده کرد برای نمونه در دوره سلجوقی به مسجد علویان در همدان – در دوره ایلخانی به بقعه بایزید بسطامی در بسطام – در دوره تیموری به بقعه شیخ احمد جامی در تربت جام – در دوره صفویه به کاخ عالی قاپو در اصفهان – در دوره زندیه به عمارت کلاه فرنگی در شیراز و در دوره قاجار به کاخ گلستان در تهران می توان اشاره نمود .

   
   

    

2. اطلاعات اولیه

   سولفات کلسیم در طبیعت به صورت ژیپس 2H₂O و CaSO₄ یافت می شود. انیدریت مصارف بسیار محدود دارد، در صورتی که مصارف ژیپس بسیار گسترده است. بطور کلی این دو کانی در شرایط تبخیری بوجود می‌آیند. آنیدریت به دلیل حلالیت بالا و تبدیل شدن به ژیپس بندرت در سطح زمین یافت می شود.
   
   نظر به اینکه ژیپس در سطح زمین پایدار است بنابراین می‌تواند حالت رخنمون داشته باشد. این کانیها در حوضه‌های بسته و باز که میزان تبخیر آنها زیاد است تشکیل می‌شوند. حوضه‌های درون قاره‌ای که در مراحل اولیه تشکیل می‌شوند محیط مناسبی برای تشکیل رسوبات تبخیری از جمله ژیپس رسوب می‌نماید و سپس هالیت و ژیپس تشکیل می‌شوند. در حاشیه حوضه‌های باز که میزان تبخیر آن زیاد است ژیپس تشکیل می‌شوند.
   روشهای مختلف تشکیل سنگ گچ
   
   سولفات سبخایی و انیدریت ندولی
   
   امروزه محل اصلی رسوبگذاری سولفات دریایی ، جایی که بخش اولیه تشکیل ژیپس – انیدریت را می توان مشاهده کرد، در مناطق بالای بین جزر و مدی و بالای جزر و مدی قرار دارد. ژیپس به صورت جابجایی در رسوبات به فرم بلورهای صفحه‌ای ، گل سرخی ، سلنیت و ماکل‌دار با اندازه کمتر از 1 میلیمتر تا بیش از 25 سانتیمتر رسوب می‌کند. انیدریت همچنین به صورت لایه‌های نازک یا طبقاتی از ندول‌های در هم آمیخته در بیشتر قسمتهای به سمت خشکی سبخاها رسوب می‌کند.
   
   تشکیل انیدریت به یک آب و هوای خشک با درجه حرارت متوسط سالیانه بالا (بالای 22 درجه سانتیگراد) و درجه حرارت فصلی بیش از 35 درجه نیاز دارد. در جایی که آب و هوا کمی خشک باشد، آنگاه ندول‌های اولیه‌ای از بلورهای ژیپس ممکن است در داخل رسوب تشکیل شود.
   رشد ژیپس در کف
   
   بلورهای ژیپس می‌تواند در کف دریاچه‌ها ، مردابها و فلات‌های کم عمق اطراف حوضه‌های تبخیری با اشکال بلوری متنوع ، برخی تماشایی و خیلی بزرگ (تا 7 میلیمتر!) ، ته نشین شود. این ژیپس سلنیتی معمولا بطور عمودی ، تقریبا مانند علف ، به صورت منفرد (منشوری) ، ماکل‌دار (دم چلچله‌ای) و بلورهای شکافدار رشد می‌کند و به علت وجود ناخالصی‌های ارگانیکی ، سطوح بلوری انحنادار نیز فراوان است.
   
   لایه‌هایی از این بلورهای ژیپس ، معمولا یک بافت پنجه‌ای مشخصی هستند (شبیه برگ نخل). مخروطهای ژیپسی ، ساختمانهای به شکل کلم و گنبد نیز یافت می‌شود. لامینه‌های نازک رس ، ژیپس تخریبی در اندازه سیلت و پلوئیدها در داخل لایه‌های ژیپسی رشد کرده در کف ، فراوانند و افق‌های استرومالیتی نازک نیز ممکن است وجود داشته باشد.
   سولفاتهای لامینه‌ای
   
   ایندیت‌های لامینه‌ای (یا ژیپس) ، از تناوب لامینه‌های سولفات نازک یا لامینه‌ای با ترکیب مختلف که معمولاکلسیت و کلسیت عنی از مواد آلی است، تشکیل شده‌اند . لامینه‌های نازک ژیپس – ایندریت در نمک طعام نوعی از نمک طعام است. زوج‌های انیدریت - کلسیت و انیدریت - مواد آلی بطور تیپیک کمتر از چندین میلیمتر ضخامت دارند، و لیکن ممکن است توالی‌هایی با صدها متر ضخامت را تشکیل دهند. بلورهای سولفات ، معمولا خیلی ریز (1 تا 10 میکرون) هستند و احتمالا در سطح لایه‌های توده آب در حال تبخیر ته نشین می‌شوند.
   سولفاتهای دوباره رسوب یافته
   
   بعد از اینکه ژیپس – انیدریت (در زیر آب یا در خشکی) رسوب کردند، ممکن است حمل شده و مجددا رسوب نمایند. یا اینکه توسط باد ، امواج ، فرآیندهای جریانی مجددا به حرکت درآمده و رسوبات تخریبی را تشکیل دهند. حرکت مجدد ژیپسهای بین جزر و مد – بالای جزر و مدی سولفاتهای بالامینه مورب وریپل‌دار ، کنگلومراهای درون سازندی از قطعات بلوری ژیپس و استرومالیتهای ژیپسی (در جایی که دانه‌های آواری توسط پوششهای موجودات میکروسکوپی به تله افتاده‌اند) را ایجاد می‌کند.
   ژیپس ثانویه و رشته‌ای
   
   بالا آمدن توالی انیدریتی (شاید مدت زیادی بعد از تشکیل و آنها) و تماس با آبهای شیرین زیرزمینی نزدیک سطح زمین باعث تشکیل ژیپس ثانویه می‌شود . عقیده بر اینست که ژیپس‌های رشته‌ای، تحت فشار رگه‌های پر شده از آب که در اثر شکستگی هیدرولیکی بوجود آمده اند، رشد کرده اند. با این وجود منشا ژیپس مشخص نیست. یک نظر بر اینست که آنها از نظر حجم افزوده شده سولفاتهای حاصل از آبگیری انیدریت سرچشمه گرفته‌اند در حالیکه نظر دیگر این است که ژیپس از آبهای درون حفره‌ای غنی از سولفات‌های باقیمانده نتیجه شده‌اند.
   تولید و مصارف گچ
   
   مصارف ژیپس عبارتند از : پوشش داخلی ساختمان ، گچبری ، قالبهای ریخته گری دندان و جواهرات ، همچنین در تهیه سیمان و کشاورزی. ژیپس در صورتی که حرارت داده شود به تدریج آب خود را از دست می‌دهد و به گچ تبدیل می‌شود (1/2H₂O و CaSO₄). گچها را به دو نوع آلفا و بتا تقسیم می‌نمایند. گچ آلفا در اتوکلاو و در فشار و حرارت حدود ْ97C تولید می‌شود، در صورتی که گچ بتا در دمای 100 درجه سانتیگراد بدست می‌آید.
   
   گچ نوع بتا به دلیل حلالیت بالا و زمان گیرش کوتاه به مصارف ساختمانی می‌رسد. قسمت اعظم گچ به عنوان پوشش داخلی ساختمانها مصرف می‌شود. گچ آلفا به دلیل زمان گیرش طولانی و حلالیت کم به عنوان قالب در دندان سازی ، مجسمه سازی و جواهرات استفاده می‌شود.
   
   

    

3. همه چیز درباره گچ ساختمانی

   گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و به علت ویژگی هایی که دارد از زمانهای قدیم در امر ساختمان سازی مورد مصرف داشته است. در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود می باشد گچ نقش مؤثری داشته و گچ بری های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده است.
   گچ به علت خواص خود از اولین قدم درایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز می باشد و همچنین تا آخرین مراحل بنا که سفید کاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است و حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.
   
   منابع تهیه گچ :
   گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی کلسیم دار است که بطور وفور در طبیعت یافت می شودو تقریباً در تمام نقاط روی زمین وجود دارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد. درایران هم تقریباً درتمام نفاط کشور مخصوصاً در کرویر مرکزی و اطراف تهران جاجرود، آذربایجان یافت می شود. سنگ گچ با فرمول caso4,2H2o از سنگهای ته نشستی است و به علت میل ترکیبی شدیدی که دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به دو صورت ترکیب با کربن و با اکسیدهای آهن و خاک رس می باشد. سنگ گچ یا بصورت سولفات کلسیم بدون آب بدست می آید که به آن انیدریت می گویند. سنگ گچ خالص بی رنگ است و سنگ گچ ترکیب شده با کربن خاکستری و سنگ گچ ترکیب شده با اکسیدهای آهن بی رنگ، زرد روشن و یا کبود و یا سرخ می باشد که برحسب نوع اکسیدهای آهن این رنگها متفاوت است.
   
   
   کوره های گچ پزی :
   
   1 ـ کوره های گچ پزی چاهی :
   
   قدیمی ترین نوع کوره های گچ پزی در ایران نوع چاهی است که هم اکنون نیز در بسیاری از شهرها متداول می باشد. در این نوع کوره ها که مانند تنوره است سنگ گچ را می پختند و آن را حرارت می دهند تا سنگ گچ پخته شود. محصول این کوره ها مرغوب نمی باشد.
   
   2 ـ کوره های تاوه ای :
   
   ابن نوع کوره ها که دارای محصول یکنواخت می باشد تشکیل شده است از یک سینی بزرگ که سنگ آسیاب شده در آن می ریزند.
   
   
   
   خواص گچ :
   
   1 ـ زود گیر بودن 2 ـ خاصیت ازدیاد حجم
   
   3 ـ مقاومت در برابر آتش سوزی 4 ـ آکوسیتیک بودن
   
   5 ـ ارزان بودن 6 ـ خاصیت پلاستیکی گچ
   
   7 ـ رنگ گچ 8 ـ رنگ پذیری گچ
   
   
   
   ساختمان ملات گچ :
   
   هر نوع ملاتی که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده آن و مخلوط کردن آنها به آن اضافه کرده و دوباره ملات را مخلوط کنیم تا ملات یکنواخت گردد ولی برای ساختن ملات گچ و یا ملات گچ و خاک باید دانه های گچ یا گچ و خاک را داخل آب بریزیم، بدین طریق که ابتدا مقدار کمی آب در استامبولی می ریزیم آنگاه دانه های گچ و یا گچ و خاک راکه قبلاً به نسبت ضعیف مخلوط شده با دست درون آن می پاشیم تا کلیه دانه ها در مجاورت آب قرار گیرد. مقدار آبی که یک کیلوگرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری 2/0 لیتر است یعنی تقریباً 20% وزن گچ.
   
   
   
   مصارف گچ :
   
   گچ در ساختمان مصارف متعدد دارد از جمله ریختن رنگ ساختمان برای مشخص کردن اطراف زمین و پیاده کردن نقشه، ملات سازی، گچ وخاک، سفیدکاری وسنگ کاری که درمورد اخیر برای نگهداشتن سنگ بطور موقت در جای خود تا ریختن ملات پشت آن مورد مصرف دارد و در صنایع قالبسازی و ریخته گری برای قالب سازی مصرف می شود و در کارهای طبی برای شکسته بندی مورد نیاز است.
   
   
   
   خواص گچ :
   
   گچ علاوه بر دو خاصیت عمده که یکی زودگیری و دیگری ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن است دارای خواص دیگری نیز می باشد از جمله آنکه اکوستیک است و در آتش سوزی مقاوم می باشد و ارزان و به فور یافت می گردد ودارای رنگی سفید و خوش آینه است.
   
   
   
   انبارکردن گچ :
   
   اگر گچ بصورت فله ای در کارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطور که قبلاً شرح داده شد گچ میل ترکیبی بالایی با آب دارد و حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود. ولی گچ پاکتی را اگر به طریقه صحیح انبار کنند به طوری که دور از رطوبت باشد می توان حتی گچ را برای مدت یکسال هم انبار نمود. برای انبار کردن گچ باید آنرا روی تخته هایی که حداقل از زمین 10 سانی متر فاصله دارد بگذارند و فاصله پاکتهای گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود 20 سانتیمتر باشد و بیش از 10 پاکت گچ را روی هم نچینند.
   

    

4. گچ پلیمری پا ششی

   گچ کاربردهای بسیار زیادی در صنایع مختلف دارد ویکی از مهمترین موارد استفاده از گچ در صنعت ساختمان می باشد. حدود75% مصرف گچ در ساختمان مربوط به روکش دیوارها ،تهیه ملات های گوناگون و گچبری می باشد.همچنین از دیواره های گچی جهت جداسازی بین دو فضا در ساختمان استفاده می شود که دارای خواص اکوستیکی می باشد.علاوه براین از ملات گچ وخاک نیز ترکیبی بسیار مناسب برای پوشش های ساختمان می باشد. امروزه در صنعت گچ کاری شاهد تحولاتی در ساختار وعملکرد می باشیم،یکی از این تحولات ،ظهور گچ پلیمری پاشش است که به عنوان یک پوشش نوین در جهان شناخته شده است وکاربرد بسیار فراوانی دارد گچ پلیمری پاششی پاشیدن گچ به روش سنتی برروی سطح کار،دارای ضایعات فراوانی است واین امر باعث از بین رفتن محصول و افزایش هزینه های اجرا می شود.اما گچ پلیمری پا شش دارای امتیازات بسیارخوبی در این زمینه می باشد و نواقص گذشته را تا حدود بسیار زیادی رفع کرده است. مشخصات گچ پلیمری پا ششی 1-این گچ پس از پاشش توسط دستگاه همانند بتن سخت می شود. 2-در مقابل رطوبت مقاوم بوده وهمچنین تا حد قابل ملاحظه ای در مقابل حرارت مقاومت نشان می دهد. 3-بااستفاده از این گچ،مرحله گچ و خاک در ساختمان حذف می شود. 4-این گچ،سقف ساختمان را مستقیما برروی خود سازه یا سقف کاذب مانند رابیتس با سرعت بالا پوشش می دهد. 5-به علت اینکه این گچ از مواد افزودنی ویژه ای برخوردار است،تا ضخامتcm10 برروی متریال مختلف از جمله آجر وبتون قابل اجرا می باشد. 6-این گچ ستون های بتونی و فلزی را مستقیما پوشش می دهد. تفاوت گچ پلیمری پاشش بادیگر گچ ها 1-گچ معمولی ضخامتی معدل 5/1 تا2 سانتیمتر دارد و اگر بیشتر شود ترک می خورد ولی گچ پلیمری پا شش تا ضخامت 10 سانتیمتر قابل اجرا می باشد و ترک نمی خورد. 2-سرعت اجرای گچ پلیمری نسبت به گچ عادی حدود 5 برابر می باشد و این مورد بهترین فاکتور در صنعتی سازی ساختمان می باشد. 3-مقاومت فشاری گچ پلیمری در مقایسه با گچ عاذی به ترتیب 156 و70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می باشد. 4-یکی از معایب گچ عدم استفاده در مناطق مرطوب و مشکلات موجود در این بخش می باشد اما گچ پلیمری پاشش هیچ محدودیتی در این زمینه ندارد و سازگاری بسیا مناسبی با گونه های مختلف آب وهوا دارد. مزایای گچ کاری با گچ پلیمری و ماشین گچ پاش در روش گچ کاری با گچ پلیمری ودستگاه گچ پاش به علت اینکه گچ با سرعت وفشار برروی دیوار پاشیده می شود تمامی درز ها وترک های دیوار را پر میکند.در این روش سرعت کار حداقل 5 برابر سرعت در روش سنتی است. در این روش چون گچ بسته بندی شده مستقیما در ماشین ریخته می شود ضایعات گچ به حداقل می رسد.

همه چیز در مورد بلوک های ساختمانی

آب بند چیست ؟

1. همه چیز در مورد الیاف های ساختمانی

    

   الیاف ،جایگزین آرماتوردربتن

   مزایایی که بتن از آن برخوردار است باعث شده است که مورد علاقه اکثر مهندسین وطراحان قرار بگیرد.امکان بکارگیری دراکثر مناطق جغرافیایی،استفاده از متریال طبیعی وارزان ، دارای هزینه کم در مقایسه با حجم زیاد عملیات و شکل پذیری آن با توجه به اشکال هندسی طرح از ویژگی های بارز بتن می باشد. بکارگیری بتن غیرمسلح به علت تردی آن کاربرد چندانی ندارد،این عیب عمده بتن ، با مسلح کردن آن به وسیله میلگردهای فولادی یا آرماتور برطرف می گردد.اما استفاده از آرماتور هم دارای مشکلاتی است مهمترین مشکل آن این است که بخش کوچکی ازمقطع بتن را تشکیل می دهد و باعث ایجاد محیطی غیرهمگن می شود. به منظور ایجاد شرایط ایده آل و نیز کاهش ضعف شکنندگی وتردی جسم بتن،درچند دهه اخیر از رشته های نازک و نسبتاً دراز که در تمام حجم بتن به طور همگن و درهم پراکنده می گردد استفاده می شود. این الیاف می تواند از جنس شیشه ، پلی اتیلن ، فولاد، آزبست ویا نایلون باشد. ساختار بتن الیاف شامل یک کالبد بتن مرکب از سیمان، مصالح سنگی، آب وهمچنین درصدی از الیاف فولاد یکوتاه می باشد که به طور درهم وکاملاً اتفاقی و درجات مختلف در مخلوط پراکنده شده است . پارامتر مناسب که یک رشته الیاف را تعریف می کند،نسبت ظاهری می باشد که نسبت طول به قطر معادل است. خواص بتن مسلح به الیاف فولادی 1- مقاومت خمشی : الیاف فولادی ، مقاومت خمش نخستین ترک بتن الیافی را تا چندین برابر مقاومت نخستین ترک بتن معمولی افزایش می دهد. 2- مقاومت برشی : این مزیت باعث حذف خاموت به عنوان آرماتور برش می شود و باعث صرفه جوی قابل ملاحظه ای در استفاده از فولاد می شود. 3- مقاومت ترک خوردگی : با شروع ترک خوردگی ، الیاف نقش خود را در دوختن ترک ومحدودکردن اندازه ترک بازی کرده و از ادامه ترک خوردگی حتی با ادامه بارگذاری نیز جلوگیری به عمل می آوردو این ویژگی باعث می شود که در هنگام اعمال بار در وسط دهنه نه تنها تیر دو تکه نمی شود بلکه ترک از نصف ارتفاع تیر به بالا حرکت نکرده و با باز شدن ترک ،الیاف این فاصله را به طرفین محل گسیختگی ارتباط داده و از فروریختن تیر جلوگیری می کنند. 4- پوسیدگی وزنگ زدگی الیاف فولادی : در تحقیقاتی که بر روی بتن الیلف انجا م شده است ، نشان می دهد که بعد از 5 سال تماس بتن با نمکهای ضدیخ،تغییر ناچیزی در مقاومت الیاف نسبت به مقاومت قبل از تماس وجود داشته است .٠ 5- قابلیت هدایت حرارتی : الیاف فولادی ضریب هدایت حرارتی بتن را 25 تا50 درصدافزایش می دهند. همچنین این الیاف باعث افزایش مقاومت بتن در تغییرات ناگهانی و زیاد درجه حرارت می شود. کابردهای بتن مسلح به الیاف فولادی بتن مسلح به الیاف فولادی را می توان به تنهایی و یا همراه بتن آرمه معمولی بکاربرد وموارد کاربرد به شرح فوق است : - روسازی بتن بزرگراه ها، جاده ها،فرودگاهها - بلوکها ولوله های بتنی - گاراژهای پیش ساخته - فونداسیون - در ساختمان تونل ها یا معابر معادن به صورت بتن پرتابی - تثبیت شیبها با بتن پرتابی - قطعات نسوز کاربرد الیاف فولادی در بتن پرتابی بتن پرتابی ، روشی است که در آن ؛ خمیر بتن توسط پمپ با سرعت و فشار زیاد به سطح مورد نظر پاشیده می شود. وجود الیاف فولادی در این عملیات موجب افزایش مقاومت وجذب انرژی در هنگام گسیختگی بتن می شود. با استفاده از الیاف فولادی در این روش می توان از آماتورگذاری شبکه ای در محل های مشکل نظیر شیب های تند و دیوارهای سنگریزه ای خودداری کرد، چرا که آماتورگذاری در چنین مناطقی هم خطرناک است وهم به علت سختی کار، پرهزینه می باشد. این روش در موارد زیر کاربرد دارد. - پایدارسازی شیبهای سنگی خطرناک - تعمیر قسمتهای آسیب دیده پل ها وسدها - کاربرد در مناطق زلزله خیز - پوشش لوله های فولادی بطور کلی هدف از کاربرد الیاف فولادی در بتن افزلیش مقاومت بتن به منظور کاهش ترک خوردگی و افزایش قدرت جذب انرژی حاصل از بارهای ضربه ای و موج های انفجاری می باشد. همچنین این متریال به علت توزیع همگن در حجم بتن باعث پایدارشدن بتن می شود.

   
   

    

2. آشنایی باعایق های الیاف پشم معدنی

   آزبست یا پنبه كوهی یك نوع كانی معدنی است كه بافت الیافی دارد , در گذشته از آزبست جهت عایقكاری استفاده می شده و پس از شناخت اثرات زیان بخش الیاف آن كاربرد آن به شدت كاهش یافته است و دیگر در عایقكاری از آن استفاده نمی شود ,مطابق استاندارد آزبست نباید بصورت جزء یا تشكیل دهنده بخشی از فرآورده ها استفاده شود. آزبست انواع مختلفی دارد كه نوع كریزوتیل كم خطر تراز بقیه ای انواع آن است و خاصیت شكل پذیری خوبی دارد ولی مقاومت شیمیایی آن نسبت به انواع دیگر كمتربوده و در حدود 94 % مصرف آزبست دنیا از این نوع است . ضریب هدایت حرارت آن نسبت به عایق های دیگر بسیار بالاتر بوده (در حدود W/mc0/06 )و از این حیث عایق خوبی نمی باشد اما دلیل عمده مصرف آن به علت خاصیت عدم اشتعال پذیری آن بوده است . خاصیت سرطان زا بودن الیاف و فیبرهای آزبست ثابت شده به همین دلیل اگر در تاسیسات قدیمی عایق آزبست مشاهده نمودید از دست زدن به آن خود داری نمائید زیرا فیبرهای آن در هوا پراكنده می شود و برای برداشتن آن با مسئولین بهداشتی مشاوره نمائید. 2-پشم شیشه (GLASS WOOL) از معروف ترین و قدیمی ترین انواع عایقهاست ,در حدود 40سال است كه در ایران تولید می شود.پشم شیشه شامل فیبرهای انعطاف پذیر شیشه است كه از ذوب مواد اولیه شیشه به دست می آیددر حالت استاندارد ضخامت الیاف آن می بایست بین 2/3 الی 4/6 میكرون بوده كه در این حالت محصول نرم تر بوده وخواص ارتجاعی خود را برای مدت بیشتر حفظ می كند و ریزش ذرات آن كمتر خواهد بود واز انواع عایقهای سلول باز بوده و می تواند رطوبت محیط را جذب نمائیدو در مجاورت با بخار آب (خصوصا در سطوح گرم )تولید اسید سیلیسیك می نمایدو اگر محافظت آن به نحو مطلوب انجام نشود باكتریها و قارچها در لایه های الیاف آن تكثیر پیدا می كنند. در گسترش حریق بی اثر بوده و در مجاورت حریق گازهای سمی تولید نمی كندالیاف آن با سر سوزنی شكل بوده و اگر وارد نسوج ریه شود خارج نمی گردد و تماس آن با پوست باعث خراشیدگی می شود, استمرار مجاورت در تنفس ذرات معلق آن می تواند باعث ایجاد بیماریهای تنفسی و پوستی شود, حداكثر تحمل حرارتی آن550Cº است. اخیرا پشم شیشه های جدیدی تولید شده كه از تركیب مذاب دو نوع شیشه است كه باعث كمتر شدن تحریك پوستی می گردد, و نیازی به چسباننده شیمیایی برچسباندن الیاف به هم ندارد تولید پشم شیشه در چگالی متوسط زیاد نیز انجام می شود كه مقاومت حرارتی آنها قدری بیشتر از نوع قدیمی آن است. 3 -پشم سر باره (SLAG WOOL) از مشتقات و محصولات هماتیت بوده كه از كوره بلند به دست آمده و دارای خواص و درصد خلوص یكنواخت در تمام محصولات می باشد, كه از مزایای عمده این محصول است .در كشور های صنعتی جزو پر مصرف ترین عایق های معدنی است. در حدود 30 در صد حجم آن را سیلیس تشكیل داده كه باعث رشته رشته شدن الیاف عایق پشم سرباره می گردد و اضافه شدن در صد سیلیس آن را به سمت پشم شیشه سوق می دهدو كم شدن آن فرآیند رشته ای شدن آنها را به خطر می اندازد . سر الیاف آن كروی شكل بوده كه به همین دلیل باعث خراش و تحریك پوستی بسیار كمتری می شود و به دلیل ریز بودن ذرات آن عایق الكتریسته نیز می باشد , بازگشت پذیری آن به طبیعت سریع انجام می شود . در صورت مجاورت با بخار آب +PHدارد, جهت تولید اشكال هندسی از یك چسبنده لاتكس رزینی گرما سخت به نام فنولیك استفاده می شود كه محصول تولید شده تحمل درجه حرارتی كمتر از نوع خالص آن را دارد و پنل های آن می تواند به عنوان عایق صوتی نیز بكار رود, حداكثر تحمل درجه حرارت آن در نوع خالص800ºC است و در حالت غیر خاص و مخلوط با فنولیك حداكثر 350ºC را تحمل می كند . 4 -پشم سنگ (ROCK WOOL) ماده اولیه اصلی این عایق سنگ بازالت كه نوعی سنگ آتش فشانی است می باشد , كه در ایران نیز به وفور یافت می شود . مقاومت آن در مقابل آتش زیاد بوده و آتش گیرنیست , ممكن است در صد خلوص محصول آن به دلیل رگه ای بودن مواد اولیه اندكی متغییر باشد ,در مقابل مواد شیمیایی مقاوم بوده و جاذب رطوبت است, اثرات زیان بخش آن بر روی پوست و ضریب هدایت حرارتی آن ازانواع قبلی كمتر و دامنه تحمل حرارتی آن از انواع قبلی بیشتر است و حداكثر تحمل حرارتی آن بصورت خالص دمای820درجه سانتیگراد است وحداقل دمای مورد تحمل آن240- درجه سانتیگراد است. نیز ph آن خنثی بوده و عایق الكتریسته است. 5 -سیلیكات كلسیم یك نوع عایق دانه ای ساخته شده از آهك و تقویت شده توسط ذرات سیلیكات با ساختار یك پارچه و صلب به همراه مواد معدنی آلی می باشد,مقاومت مناسب در مقابل تغییر شكل داشته و جاذب آب است اما به سرعت خشك می شود در نتیجه فاسد نشده و مكان مناسبی برای رشد قارچها و میكروب ها نمی باشد . نیز قابل اشتعال نبوده و عموما برای لوله های عبور سیالات داغ مورد استفاده قرار می گیرد, دانه های المنت سماور و یا برخی اتصالات نسوز از این جنس است و حداكثر تحمل دمای آن 982Cº می باشد. 6-سیلیكات آلو مینیوم این نوع عایق از مواد معدنی اكسید آلو مینیوم و الیاف سرامیكی تشكیل شده است, كه در دمای بالا با هم آمیخته می شوندو در دو شكل پتویی و یا آجری یكپارچه ساخته شده و تحمل دماهای بسیار بالا را دارد ,و همچنین در مقابل شوكهای حرارتی نیز مقاوم بوده و كاملا غیر قابل اشتعال است . عایق كورهای القائی ذوب فلز از این جنس می باشد و دماهای تا حدود 180 درجه سانتیگراد را به راحتی تحمل می كند .

   
   
   

همه چیز در مورد شیشه

همه چیز در مورد دیوار های ساختمانی

1. عایق بندی حرارتی
   

   
   درجه حرارتی فضای داخلی ساختمان،از عوامل مهم در تامین آسایش حرارتی است.از آنجا که درجه ی حرارت محیط خارج ساختمان در فصل های مختلف سال و ساعات مختلف شبانه روز تغییر می کند و بین فضاههای داخلی ومحیط خارج ،تبادل حرارتی از راههای گوناگون صورت می گیرد،فضای داخلی کم و بیش تحت تاثیر تغییرات درجه حرارت محیط قرار می گیرد . برای ثابت نگه داشتن فضای ذاخل ساختمان در فصول سرد به گرما و در اوقات گرم به سرما نیاز است. چون ایجاد گرما و سرما هر کدام به نوعی مستلزم مصرف انرژی اند ،باعث از دست رفتن منابع تجدید نشدنی انرژی و آلودگی محیط زیست می شوند. بنابراین در جهان امروز که در آن توجه فوق العاده ای به حفظ منابع انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست میشود، نقش عایق کاری حرارتی ساختمان روشن می گردد
   

    

   با پیشرفت تکنولوژی و لزوم احداث ساختمان های سبک تر لازم شد که ضخامت جداره ها به حد اقل کاهش یابد، در پی آن مسئله گریزحرارت از پوسته ی خارجی بنا مطرح شد. بنابراین به منظور کاهش هزینه ی ایجاد گرما و سرما ، با قرار دادن عایق حرارتی در پوسته ی ساختمانها ظریب هدایت حرارتی مجموعه را به میزان فابل توجهی کاهش داده اند.

   
   

   • اصولا حرارت به سه طریق انتقال میابد:
     
   • 1-تابش
     
   • 2-همرفت
     
   • 3-هدایت
     
   • دو طریق اول به محیط گازی یا خلا نیاز دارد
     
   • روش سوم انتقال حرارت در اثر تماس اجسام با یکدیگر است.
     
   • مهمترین عامل اتلاف یا کسب حرارت در ساختمانهای معمولی انتقال حرارت از جداره های خارجی ساختمان به شکل هدایت حرارت است
     
   • صورت های مختلف عایق های حرارتی :
     
   • 1-عایق های انباشتی
     
   • 2-عایق ها ی پتویی
     
   • 3-عایق های قطعه ای
     
   • 4-تخته های عایق
     
   • 5-دال های عایق
     
   • 6-عایق های منعکس کننده
     
   • 7- عایق های پاشیدنی
     
   • 8- عایق های کفی تزریقی در جا
     
   • 9-عایق های ویژه
     
   •  

   • منببع :جزوه استاد یزدیان

   
   

   ویرایش توسط Parisa89 : ۲۷/۰۶/۱۳۹۱ در ساعت ۱۱:۲۲ قبل از ظهر

   پاسخ با نقل قول

2. انواع مصالح عایق حرارتی
   مصالح عمده ی عایق حرارتی عبارتنداز:
   بتن سبک (_بتن گازی و بتن کفی و...)
   دانه های سبک
   کاغذ آلومینیوم
   پنبه ی کوهی
   چوب پنبه ی پرس شده
   تخته های فیبری
   الیاف معدنی
   پشم سنگ
   پشم شیشه
   شیشه ی اسفنجی
   پوکه ی معدنی
   پرلیت
   تخته های گچی سبک با روکش آلومینیومی و ساده
   مواد پلاستیکی
   ساقه های تو خالی
   پشم چوب
   
   خواص مصالح عایق حرارتی
   مواد و مصالح عایق حرارتی باید از نظر شکل ظاهری یک نواخت،بدون عیب و عاری از موا د باشد که مورد هجوم حشرات ، قارچ ها و دیگر ارگانیزم ها قرار می گیرند و به هر صورت باید بتواند شرایط محیطی ،مکانیکی ، فیزیکی و شیمیایی مورد استفاده را به خوبی تحمل کنند.
   هر یک از عایق های حرارتی باید بتوانند استانداردهای مربوط به تاب فشاری ،برشی ، کششی ،وزن مخصوص ،میزان جذب و نفوذ آب ، تخلخل،قابلیت هدایت حرارت و ظرفیت حرارتی ، پایداری در برابر عوامل هوازدگی ، بخار آب و حمله ی موجودات زنده را داشته باشند.
   در مناطق مرطوب تا جایی که ممکن است باید از عایق های با ظریب جذب آب بسیار اندک استفاده نمود در غیر این صورت محل قرار گیری آنها را باید به کمک لایه های ضد رطوبت از نفوذ آب و بخار حفظ کرد. زیرا چنانکه می دانیم ضریب هدایت حرارت در محیط مرطوب 25 برابر محیط خشک است
   

   
   

3. اجرای عایق کاری
   مصالح نصب:
   مصالح نصب بهتر است غیر فلزی باشد تا موجب افزایش ضریب انتقال حرارت نشوند .در صورتی که استفاده از آنها لازم باشد،حتما باید از انواع زنگ نزن و یا پوشش شده ، استفاده گردد.چسب ها باید در هر مورد متناسب با مصالح مورد مصرف و محیط کاربرد،انتخاب شوند.
   عایق بندی صوتی
   شناخت مصالح آکوستیکی
   مصالح آکوستیکی،مصالحی اند که به منظور مقابله و تعدیل سر و صدای مزاحم در ساختمان به کار میروند.زندگی امروزی مملو از سر و صدای ناخواسته است که در داخل و یاخارج ساختمان تولید می شوند و گاهی موجب آزار شنونده می گرد د.
   امواج به سه طریق در ساختمان انتقال میابند:
   1-از طریق عبور از جداره ها
   2-از طریق منافذ بازشو ها
   3-از طریق رزونانس و به ارتعاش در آمدن مصالح ساختمانی
   اندودهای لیسه ای تا 98 درصد از انرژی صوتی را که با آنها برخورد می کنند منعکس می سازند،تیغه های جدا کننده ی گچی نازک سبب انتقال سر و صدا از اتاقی به اتاق دیگر می شوند . با گسترش آپارتمان نشینی این مشکل افزایش می یابد.مصالح ساختمانی جدید و روشهای نوین ساخت و ساز می توانند این مشکل را کاهش دهند
   در انتخاب مصالح به منظور کنترل سر و صدا ،طراح ساختمان دو جنبه ی متفاوت صوت را باید در نظر بگیرد:
   1-جذب صوت
   2-انتقال صوت
   مصالحی که جاذب سر و صدا هستند ممکن است صدا را از محلی به محل دیگر عبور دهندو مصالحی که در برابر عبور صوتاز میان دیوارها و سقف ها پایداری می کنند می توانن موجب ایجاد پدیده های ازار دهنده ی انعکاس و پژواک شوند
   صدا هایی که به فضای زندگی و کار مرسند به دو طریق منتقل شده اند.
   1-به صورت امواج هوایی و از راه بازشو ها یا توسط ارتعاش دیواره ها و سقف به فضا.
   2-به صورت امواج کوبه ای یا ضربه ای که بر اثر ضربه تولید میشوند این صداها مستقیما یا از راه لرزاندن مصالح سخت به فضاها راه می یابند.
   این مصالح قادرند امواج صوتی را که با سطح آنها برخورد می کنند به میزان کمتر از 50 درصد منعکس سازند. این مصالح همانند یک ضربه گیر در مقابله با اثار امواج صوتی عمل می کنند. مقدار صوتی که توسط مصالح جذب می شود بستگی به عمق ،مشخصات و مقدار حفره های مصالح و فرکانس صوت دارد. هوای مرتعش شده که به داخل حفره ها می رود و از آنها خارج می شود،اصطحکاک ایجاد می کند ،بخشی از انرژی صوتی به این ترتیب مستهلک و به گرما مبدل می شود . بخشی از صوت نیز از موانع عبور کرده در فضا منعکس می شود.
   

   
   

4. عایق بندی رطوبتى
   
   آب از سه طریق جذب دیوار می گردد.
   الف-نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی دیوار
   ب- نفوذ رطوبت از طریق بدنه ی دیوار
   ج- نفوذرطوبت از طریق روی دیوار
   
   جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار
   الف- کم کردن رطوبت خاک اطراف ساختمان (زهکشی)
   
   
   ب- استفاده از مصالحی که جاذب رطوبت نباشند.
   
   عایق رطوبتی
   به آن دسته از مصالحی که مانع از عبور آب و رطوبت می شوند،(عایق رطوبتی) می گویند.
   ویژگی های مصالحی که عایق رطوبت هستند:
   مصالحی که متخلخل و یا دارای حفره های آوند گونه نباشند
   غیر قابل ترکیب بودن با سایر مواد موجود در محیط (آب،هوا ،مصالح مجاور)
   دوام و مقاومت کافی در برابر نیروهای محیطی و مکانیکی
   قابلیت انعطاف (شکل پذیری)
   دارا بودن خصوصیات مثبت کاربردی (حمل و نقل و کاربرد آسان،قیمت مناسب ،نگه داری آسان)
   
   نمونه ای از عایق های رطوبتی
   انواع ورق های فلزی (روی اندود،گالوانیزه ،سرب و مس)
   انواع سنگهای ساختمانی متراکم
   بتن متراکم و ضد آب
   مواد نفتی(مانند قیر)
   برخی از پلاستیکها
   
   محل قرار گرفتن عایق های رطوبتی در دیوار ها کجاست؟
   الف_نفوذ رطوبت به دیوارداخلی ساختمان
   نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان
   نفوذ رطوبت از بدنه
   ب_نفوذ رطوبت به دیوار های جانبی ساختمان
   نفوذ رطوبت از طریق زمین وپی ساختمان
   نفوذ رطوبت از بدنه
   ج_نفوذ رطوبت ازطریق روی دیوار
   
   الف-نفوذ رطوبت به دیوارهای داخلی ساختمان
   -نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان
   برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در این حالت باید حرکت آن را به ترتیبی سد نمود و برای این منظور روی پی را با لایه عایق پوشانده و سپس دیوار چینی را از روی لایه عایق شروع می نماییم . ولی چون غالبا سطح پی از کف تمام شده ساختمان پایینتر است قبلا روی پی را تا حد بالای قلوه چینی (بلوکاژ) کف بالا آورده ،سپس روی آن را عایق میکنیم . باید به خاطر داشته باشیم که چنانچه لایه عایق از حد بالای قلوه چینی پایینتر از کف سازی قرار دارد، رطوبت به طرف بالا نفوذ می کند.
   
   
   
   محل مناسب عایق کاری دیوار برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از طریق پی، عایق کاری بر روی کرسی چینی و در امتداد سطح بالایی قلوه چینی کف قرار دارد .
   
   نفوذ رطوبت از بدنه دیوار:
   چنانچه دیوار داخلی در جوار سرویسهای بهداشتی (توالت و حمام )و یا هر مکان دیگری که احتمال نفوذ آب از یک سمت دیوار به سمت دیگر باشد نسبت به عایق کاری دیوار اقدام می کنیم .باید در نظر داشته باشیم که چون در این گونه فضاها به علت آبریزی ،کف سازی نیز ممکن است عایق کاری شده باشد ،لزوما بایستی عایق سطوح عمودی و افقی به خوبی به یکدیگر متصل و یکپارچه گردند.
   قسمت داخلی دیوار از محل اتصال به کف تا ارتفاع 7 الی 10 سانتی متر ،از مصالحی مانند پلاکهای سنگی ،موزاییک،سرامیک، یا چوب اجرا می شود.این قسمت را (قرنیز پای دیوار )می خوانند.قرنیز پای دیوار علاوه بر ایجاد زیبایی و محافظت از پای دیوار در مقابل برخورد اجسام گوناگون به آن می تواند به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت حاصل از شستشوی کف اتاق به دیوار در محل خود قرار گیرد. به طور کلی قرنیز ها احتیاجی به عایق کاری ندارند. در فضای سرویس ها که کف آنها در معرض ریزش آب و رطوبت داخلی است عایق کاری کف این فضاها به صورت کاسه بوده ،و تا ارتفاع ده سانتی متری روی دیوار ها ادامه میابد و سپس پوشش نهایی دیوار انجام می گیرد.
   محل مناسب عایق کاری دیوارهای سرویس ها ،چنانچه کف سرویس نیز عایق کاری شده است حتما بایستی دو قسمت عایق کاری کف و دیوار به یکدیگر متصل باشند و در واقع یکپارچه اجرا گردند .
   قرنیز پای دیوار برای جلوگیری از نفوذ رطوبت حاصل از شستشوی کف اتاق و همچنین ضربه های احتمالی در محل خود قرار می گیرد.
   
   
   
   ب-نفوذ رطوبت به دیوارهای جانبی ساختمان
   - نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان
   اصول جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوارهای جانبی ساختمان از طریق زمین و پی ساختمان کاملا مشابه دیوار های داخلی و با عایق کاری روی کرسی چینی تکمیل می گردد.
   
   نفوذ رطوبت از طریق بدنه ی دیوار:
   به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار های جانبی ساختمان از طریق بدنه ی دیوار، باید بدانیم که این رطوبت از دو جبهه جذب دیوار می گردد.
   اول از طریق آب جاری در کنار ساختمان و یا نفوذ تدریجی آب حاصل از ذوب شدن برف هایی که در کنار دیوار انباشته می گردند و دوم از طریق جذب رطوبت موجود در خاک مجاور دیوار ، خصوصا در مورد ساختمانهایی که دارای زیرزمین هستند.
   در مورد اول که خطر یخبندان و تخریب ناشی از انبساط آب جذب شده در داخل مصالح دیوار نیزز می رود از " ازاره" استفاده می کنیم . در قسمت خارجی دیوار در محل اتصال به کف ، به دلیل تماس مستقیم با آب باران و برف و قرار گرفتن در معرض ضربه های احتمالی ، معمولا با مصالح مقاومی مانند پلاکهای سنگی یا بتنی اجرا می شود ، و به آن ازاره می گوییم.
   اگر به شکل روبرو نگاه کنیم می توانیم سنگ ازاره را مشاهده نماییم . در این جزئیات ، حداقل ارتفاع ازاره از کف تمام شده خارج برابر با30 سانتی متر در نظر گرفته شده است، که این مقدار با توجه به میزان بارندگی و میزان برف هر منطقه متغیربوده است ، و در نقشه های معماری منعکس می شود . در صورتی که پلاکهای سنگی مورد استفاده قرار گیرد ، حداقل ضخامت سنگ برابر با 3 سانتی متر و نوع آن ار انواع مقاوم در برابر ضربه ، با میزان کم جذب رطوبت و عدم وجود مواد حل شدنی در آب در نظر گرفته می شود . در مورد ازاره های بتنی ، حداقل عیار بتن غیر مسلح برابر با 200 کیلو گرم سیمان در متر مکعب بتن می باشد
   
   
   در صورتی که ازاره مانند شکل پایین بالاتر از سطح کرسی چینی قرار گیرد باید حد فاصل آن با روش مناسب از نظر رطوبتی عایق شود.
   
   
   
   در غیر این صورت مانند شکل زیر عایق کرسی تا بالای ازاره ادامه یافته ، و احتیاج به عایق کاری مجدد نیست.
   
   نکته: اصو لا عایق کاری از روی سطح قلوه چینی (حد بالایی کرسی چینی که حداقل 10 سانتی مترپایینتر از کف تمام شده است)شروع، و تا روی سنگ ازاره ادامه میابد. در این مسیر ، عایق کاری کو تاهترین راه را خواهد پیمود .
   
   

    

5. 

   پس از عایق کاری دیوارهای زیرزمین یک دیوار محافظ که معمولا 11 سانتی متری است ،برابر آنچه در شکل زیرمشاهده می شود برای محافظت از عایق پشت آن را با
   ملات مناسب بنا می کنند.
   
   
   همانگونه که که می دانید عایق کاری ممکن است بر اثر ضربه و فشار تخریب گردد. به این دلیل باید در نظر داشت که عایق کاری را (افقی و یا عمودی )باید به نحوی در برابر نیروهای محیطی محافظت نمود. در مورد عایق کاری دیوار زیرزمین که در برابر خاکهای مجاور قرار می گیرد به وسیله ی دیوار محافظ آن را در برابر صدمات بعدی حفظ نماییم .
   
   نفوذ رطوبت از طریق روی دیوار
   آب باران از طریق روی دیوار به راحتی جذب مصالح بنایی شده و علاوه بر آن که نمای ظاهری ساختمان را زایل می نماید، تخریب تدریجی دیوار را نیز به همراه دارد . برای جلوگیری از بروز این پدیده از"درپوش"یا "قرنیز روی دیوار "استفاده میکنند.
   
   در پوش بتنی دیوار با شیب دو طرفه
   
   
   عملکرد اصلی در پوش ، جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار و هدایت آب باران به خارج است. در پوش یا قرنیز روی دیوار با توجه به تماس مستقیم با آب و یخ ، معمولا از مصالحی مانند سنگ ، بتن و یا ورق های گالوانیزه یا مصالح دیگر ساخته میشود.
   
   درپوش فلزی روی دیوار با شیب دو طرفه
   
   
   جزئیات اتصال دیوار داخلی به کف و کرسی چینی
   عایق رطوبتی باید تا زمان کف سازی توسط یک ردیف آجر یا ملات ماسه سیمان به نحو مناسبی محافظت شود.
   
   
   اصول عایق کاری کرسی چینی بوسیله ی قیر گونی:
   الف-قیر و گونی روی کرسی چینی :
   پس از کرسی چینی روی آن را با اندود ماسه سیمان 1:6 به ضخامت 2 سانتیمتر اندود کرده سطح آن را کاملا صاف می کنیم .
   
   جزئیات اتصال دیوار نیم آجره داخلی به کف
   
   
   ادامه دارد...
   

   

    

6. 
   

   جزئیات نصب قرنیز کنار دیوار
   باید خاطر نشان شود که در قیر گونی کرسی لازم است دو طرف کرسی چینی برابر شکل روبه روحدود 15-10 سانتیمتر اندود را پایین آورده و عایق را در طرفین کرسی چینی به همان اندازه پایین آوریم »،تا احتمال نفوذ رطوبت از کرسی کاملا از بین برود .
   لایه ای قیر گونی باید در هنگام اتصال به یکدیگر ،حداقل 10 سانتی متر روی هم قرار گرفته ،به وسیله قیر مذاب در محل اتصال کاملا به هم بچسبند ، به طوری که هیچ گونه درزی باقی نماند .
   جزئیات عایق کاری دیوار 35 سانتی متری خارجی با ازاره بتنی توجه داشته باشید که کف تمام شده حیاط بالاتر از کف اتاق است.
   
   
   
   عایق کاری نباید در حرارت کمتر از 4+ درجه سانتیگراد انجام شود
   قیر باید تا هنگامی که گرم و به صورت مایع روان است ، مصرف شود.
   عایق رطوبتی باید تا زمان کف سازی توسط یک ردیف آجر و یا ملات ماسه سیمان به نحو مناسبی محافظت شود.
   چنانچه دیوار دیوار داخلی نیم آجره اجرا شود ،جزئیات اجرایی مطابق شکل خواهد بود.
   در مورد عایق کاری کف دیوارهایی که در پشت آن ها نیروی رانشی وجود دارد باید از اجرای عایق کاری روی سطح افقی خودداری و سطح عایق شده به صورت پله وار اجرا گردد.
   
   ادامه دارد...
   

   
   

7. قیر گونی روی سطوح عمودی
   طرز عمل در قیر گونی سطوح عمودی مشابه سطوح افقی است .و همان گونه که قبلا به آن اشاره شد ،یک دیوار 11 سانتی متری نقش محافظ عایق را ایفا می کند .
   علاوه بر نکاتی که در خصوص قیر گونی کرسی چینی قید شده به طور کلی نکات دیگری که در عایق کاری عمودی باید رعایت گرددعبارتند از :
   عایق کاری عمودی کاملا به عایق کاری افقی روی کرسی متصل و یکپارچه شود.
   لایه های قیر گونی در تمام طول دیوار به هم متصل و به میزان 10 سانتی متر بر روی یکدیگر پوشش ایجاد نمایند.
   لایه های قیر و گونی در تمام نقاط باید به یکدیگر متصل و10 سانتی متر بر روی یکدیگر پوشش ایجاد نمایند. این عمل به منظور جلوگیری از نفوذ آب از محل تلاقی صفحات عایقکاری می باشد.
   
   
   در صورتی که ارتفاع دیوار زیاد باشد ،و احتمال جدا شدن لایه های عایق از دیوار وجود داشته باشد ،نباید از میخ و یا سایر اجسامی که لایه های عایق را سوراخ می کنند استفاده کرد. در این مورد بهتر است عایق کاری را در چند مرحله انجام داد .(لایه ی اول کاملا خشک و سپس لایه ی بعدی انجام گردد).
   سعی شود عایق کاری در پشت دیوار اصلی انجام شود و دیوار محافظ در مجاورت خاک قرار گیرد .
   در ارتفاع زیاد چون چسبندگی لازم میان قیر با اندود ماسه سیمان وجود ندارد درست مشابه شکل روبرواز یک ورقه توری گالوانیزه جهت ایجاد چسبندگی استفاده می شود.
   جزئیات عایق کاری دیوار سرویس به محل و چگونگی قرار گیری توری گالوانیزه توجه کنید.
   
   
   جزئیات عایق کاری دیوار 35 سانتی متری خارجی با ازاره سنگی وجه داشته باشید که کف تمام شده حیاط تقریبا برابر کف تمام شده اتاق است.
   
   
   ادامه دارد...
   

   
   

   عایق کاری کف
   
   در بعضی از فضاههایی که امکان آبریزی بر روی کف وجود دارد (مانند آشپزخانه ،حمام و غیره )و یا آنکه سطح آبهای زیر زمینی آنقدر بالا است که احتمال عبور از خشکه چینی و نفوذ در کف ساتمان دارد ،قبل از اقدام به فرش کف ،آن را عایق کاری می کنند . به وسیله ی عایق کاری ،هم احتمال نفوذ آب از خارج به داخل ساختمان از بین می رود و هم از نشت آب از فضاهای مرطوب به فضاهای خشک جلوگیری می شود. برای این منظور بر روی زیر سازی به وسیله ی مصالحی که عایق رطوبت هستند اقدام به عایق کاری کف می نماییم.
   اصول عایق کاری کف به وسیله ی قیر گونی:
   چون آبهای جمع آوری شده بر روی عایق کاری ،بایستی به طرف آبرو هدایت شوند ، لذا در کلیه کفهایی که نیاز به عایق کاری دارند ،باید هنگام زیر سازی به کمک بتن سبک ،شیبی به مقدار 1.5 تا 3 درصد بر روی زیر سازی بطرف آبرو ایجاد شود.
   کف با شیب 1.5 تا 3 درصد به سمت آبرو شیب بندی می گردد.
   این شیب بندی قبل از عایق کاری و به وسیله ی بتن سبک انجام می شود
   
   فایل پیوست 8800
   
   اگر مقدار رطوبت ناشی از کف زیاد باشد ،کف اتاقهای فرش شده بر روی زمین را عایق کاری می کنند و مراحل کاری آن عبارتند از:
   اول:کوبیدن خاک موجود
   دوم:خشکه چینی(قلوه چینی یا بلوکاژ)
   سوم :ریختن بتن کف (چنانچه شیب بندی کف مورد نظر باشد در همین مرحله انجام می شود)
   چهارم:عایق کاری اندود نمودن ملات محافظ بر روی آن
   پنجم:فرش کف به کمک کاشی لعابدار یا موزاییک
   ششم:دوغاب ریزی(در مورد موزاییک فرش بایستی حداقل یکبار سائیده شود).
   به وسیله دو سانتی متر ملات ماسه سیمان 1:6 عایق کاری انجام شده را اندود می نماییم. این اندود را به نام ملات محافظ می نامند.
   فایل پیوست 8801
   
   در داخل سرویسهای بهداشتی و آشپزخانه به اندازه ی 10 سانتی متر قیر گونی را روی دیوار ادامه می دهند و سپس نسبت به کاشی کاری سطح عایق شده اقدام می نمایند.(شکل روبرو)
   گونی ها به اندازه 10 سانتی متر بایستی بر روی یکدیگر قرار گرفته باشند تا به این ترتیب اطمینان کامل از غیر قابل نفوذ بودن آن حاصل شود
   فایل پیوست 8802فایل پیوست 8803
   
   دیوار زیرزمین با 10سانتی متر دیوار محافظ عایق
   فقط عایق حرارتی و در داخل عایق رطوبتی روی کرسی چینی
   فایل پیوست 8804فایل پیوست 8805
   
   ادامه دارد...
   

8.  
   

   جزئیات جعبه گل کف طبقات(داخل ساختمان)
   
   جزئیات حمام
   
   

9.  
   

    

10. عایق کاری پرده های کرکره ای با محصول اسفنجی

    برای بهبود بخشیدن عایق کاری پرده های کرکره ای، کمپانی BASF، عایقهای حرارتی و صوتی نوع Bosig GMbH را بهBasotect تغییر داد. این محصول اسفنجی شکل سبک وزن که سرعت سوختن آن در آتش پایین است در سیستم Rolafex استفاده شده که هم ساده است و هم نسبت به قیمت تمام شده، به اندازه قابل توجهی سودمند بوده و نیز دارای پوشش یکنواخت است. کمپانی تولید كننده معتقد است: "این محصول تلاش میکند که به سمت استانداردهای قابل قبول منازلی با بازدهی حرارتی بیشتر پیش برود. مالکان منازل خواهند توانست هزینه گرمایش خانه و انتشار گاز co2 را کاهش دهند." این سیستم توانایی و عملکرد خود را در یک ساختمان به نمایش گذاشت و توانست از لحاظ تجاری رتبه نسبتا خوبی را درBAU مونیخ آلمان از 12 تا 17 ژانوری 2009 کسب کند. نوار بسوتکت دارای رسانایی حرارتی W/mk 0.035 است که از تشکیل آنچه همگان بنام پل حرارتی میشناسند،جلوگیری می کند. به بیان دیگر هنگامی که عایق کاری رویه کرکرها نامناسب باشد، حرارت تلف میشود، این محصول میتواند شرایط هوای محل زندگی را بهبود بخشد و از انتقال صوت و صدا جلوگیری کند. بعلاوه از چگالش بخارات موجود و تشكیل نم كه موجب رشد كپك روی دیوارها می شود، جلوگیری می كند. اجرای این محصول سریع و آسان است. کرکرها به وسیله یک لایه بسوتکت و یا بیشتر، در یک ردیف قرار گرفته و نوار بسوتکت به وسیله یک محلول خمیری چسبنده، محکم بسته و سفت میشود. لازم نیست که پنجرها و پرده کرکره ها عوض شوند چون این محصول برای همه نوع پرده کرکره مناسب است. بسوتکت اسفنجی از نوع رزینی و ملامینی در انواع مختلفی موجود است. به واسطه اینکه این محصول مقاوم در برابر دما و آتش و سبک وزن و انعطلف پذیر و جاذب صدا و عایق حرارتی است، از مدتها قبل بعنوان عایق صدا در ساختمانها و همچنین به عنوان عایق حرارتی صفحات خورشیدی و وسایل نقلیه ریلی و موتوری پرتاب کنندهای موشک و راکت مانند Arian5، بکار می رود.

    http://www.marpiich.com

1. همه چیز در مورد بتن

   بتن اسفنجی
   

   مقدمه همانطور كه می‌دانیم امروزه صنعت بتن نقش بسیار مهمی در ساخت و سازهای جوامع بشری ایفا می‌كند و یكی از عوامل بسیار مؤثر در سازه‌های بتنی در جهان است. در این راستا انجمن سیمان پرتلند (PCA) تحقیقاتی را به منظور استفاده از بتن در دیگر پروژه‌ها آغاز نموده؛ پس از آزمایشات و تحقیقات فراوان موفق شد به راه حل بسیار خوبی به نام بتن اسفنجی (بتن تراوا ) دست یابد. بتن اسفنجی كه حاصل این دست رنج بود، توانست تحولات زیادی را در محوطه سازی‌های شهر‌های اروپا و آمریكا ایجاد كند. البته این نوع بتن هنوز در ایران جا نیفتاده، ولی امید است با تلاش مسئولین ادارات، مهندسین و متخصصین فن این بتن به منظور حفظ بیشتر محیط زیست و مقرون به صرفه بودن مورد استفاده در پروژه‌های كشورمان نیز قرار بگیرد. بتن اسفنجی چیست؟ بتن اسفنجی یك مخلوط سنگدانه درشت(شن)،سیمان، آب و ماسه به میزان اندك(وگاهی اوقات بدون ماسه) است. در ساختار این بتن %25-15 (از لحاظ حجم) فضای خالی وجود دارد و این امر‌ موجب عبور آب از داخل این بتن می‌شود. در بتن اسفنجی از آب نسبت به دیگر انواع بتن كمتر استفاده می‌شود و این مسأله باعث شده تا پس از ساختن مخلوط بتن آب آن به سرعت تبخیر شده و مخلوط در مدت یك ساعت كاملا" از آب تخلیه خواهد شد. نسبت مواد مختلف در بتن اسفنجی برای آشنایی بیشتر با این بتن، در جدول، زیر میزان مواد مختلف به كار رفته شده از آن ذكر شده است: نسبت مواد مقدار مواد 1-مواد دارای خواص بتن (البته در مورد مواد دارای خواص سیمای یا همان افزونی‌های بتن بعدا" بیشتر توضیح داده می‌شود.) 270 to 415 kg/m^3 (450to 700 1b/y^3) 2-سنگدانه 1190 to 1480 kg/ m^3 (2000 to 2500 1b/y^3) 3-نسبت آب به سیمان (از لحاظ جرم) 0.27 to 0.30 4-نسبت ‌سنگدانه ‌به ‌سیمان (ازلحاظ جرم) 4 to 4.5:1 5- نسبت ‌سنگدانه ریز (ماسه) به سنگدانه درشت (شن) 0 to 1:1 رفتار بتن سنجی همچنین به منظور آشنایی بیشتر با رفتار این بتن، ویژگی‌های آن در زیر بیان شده است: مشخصات مقدار اسلامپ یا نشست (stump) 20 mm (3/4 in) چگالی (وزن مخصوص) 1600 to 2000 kg/m^3 (100 to 125 1b/ft^3) زمان گیرش (setting time) 1 ساعت تخلخل (از لحاظ حجم) 15% to 25% میزان نفوذ پذیری (از لحاظ میزان سرعت) 120 L/min to 320 L/m^2/min (3ga1/ft^2/ min to 8 gal /ft^2/min) مقاومت فشاری 3.5 Mpa TO 28 Mpa (500psi to4000 psi) مقاومت خمشی 1 Mpa to 3.8 Mpa (150 psi to 550 psi) افت بتن 200x10^-6 نصب بتن اسفنجی نصب بتن اسفنجی شامل 4 مرحله اساسی است: 1- مخلوط كردن 2- جاگذاری كردن (گماردن، قراردادن) 3- تراكم و فشرده سازی (كوبیدن ) 4- عمل آوردن بتن بوجود آوردن، قرار دادن و عمل آوردن بتن اسفنجی همه به جای اینكه در یك كارخانه زیر شرایط یكسان انجام شوند، در محل كار (پای كار) انجام می‌شوند. اگر چه بتن اسفنجی می‌تواند توسط همان تهیه كننده‌های بتن توپر تهیه شده و توسط همان كامیون‌های بتن توپر تحویل داده شود، اما این ویژگی‌های فیزیكی منحصر به فردش است كه نیاز به یك پیمانكار با تجربه تخصصی دارد. همچنین تفاوت‌های ساختاری ما بین بتن اسفنجی و بتن غیر قابل نفوذ نصب متفاوت آن را نیازمند است. به هر حال، كیفیت و عملكرد بتن اسفنجی بستگی به میزان آشنایی و عملكرد نصب كننده و خاصیت ضربه‌های ساختاری (كمپكت) دارد. این نوع بتن به دلیل مقاومت نسبتاً پایین آن psi400 الی psi 4000 اساس مشخص شده و پذیرفته شده‌ای برای مقاومت بالا نیست. و مساله مهم تر در موفقیت یك روسازی بتن اسفنجی مقدار پوكی (فضای خالی) آن است. البته باید بدانیم كه زیر سازی این بتن و زمین زیرینش نباید كاملاً غیر قابل نفوذ باشد و باید حداقل اندكی خاك و زیر سازی آن نفوذ پذیری داشته باشد. در مناطق ماسه‌ای هم بتن اسفنجی مستقیماً بالای ماسه گذاشته می‌شود. همچنین باید به این موضوع اشاره كرد كه یخ‌زدن آب در داخل این بتن مشكلی ایجاد نمی‌كند، زیرا آزمایش‌هایی صورت گرفته كه در آن بتن اسفنجی را به مدت بیش از 15 سال در آب و هوای سرد گذاشته و آب باران و برف پس از ورود به داخل بتن یخ می‌زد. كاربرد موفق بتن اسفنجی در این مناطق این مساله را حل نموده است و مشكلی در به كار بردن این بتن در این مناطق وجود ندارد. نقش مواد افزودنی ( مواد دارای خواص سیمانی ) در بتن اسفنجی مواد افزودنی(یا همان مواد دارای خواص سیمانی) كه در بتن اسفنجی بكار می‌روند عبارتند از: رقیق‌كننده‌های سیمان(C 1157، C 595 ASTM )، خاكستر بادی و پوزولان طبیعی (ASTM C 618)، روباره (ASTM C 989) و بخار سیلیس(ASTM C 1240‌). حال به برخی از آن‌ها كه نقش بسیار مهمی در ساختار بتن دارند و می‌توانند به جای سیمان مورد استفاده قرار گیرند(كه در ایران از آنها به ندرت استفاده می‌شود) اشاره می‌كنیم. در واقع این مواد بر عملكرد زمان گیرش، میزان افزایش مقاومت، تخلخل، نفوذ پذیری و ... در بتن تأثیر می‌گذارند و در یك كلام كلید عملكرد بالای بتن، در استفاده از مواد افزودنی (SCMS) است. از آن جمله می‌خواهیم به گاز سیلیس، خاكستر بادی و روباره كه همگی دوام بتن را بوسیله كم كردن نفوذ پذیری و شكاف ( ترك خوردگی) افزایش می‌دهند اشاره می‌كنیم: گاز سیلیس (Silica fume): یك فرآورده فرعی (محصول جانبی) از تولید سیلیكون است، و از دانه‌های خیلی ریز و ذرات كروی شكلی تشكیل شده است و به طور موثری مقاومت و دوام بتن را افزایش می‌دهد. به طور مكرر برای ارتفاعات بلند ساختمان‌ها به منظور افزایش مقاومت فشاری بتن(با استفاده از گاز سیلیس مقاومت بتن از psi 20000 هم فراتر می‌رود.) استفاده می‌شود و می‌توان از آن %12- 5 به جای سیمان در بتن استفاده كرد. خاكستر بادی(fly ash): خاكستر بادی، محصول فرعی انبار زغال سنگ سوزان در نیروگاه‌های برق است و سال‌ها قبل به عنوان ماده‌ای بی‌مصرف روی زمین انباشته می‌شد و بدون استفاده بود. اما حالا به عنوان یك ماده مهم در صنعت سیمان سازی به كار برده می‌شود و می‌توان از آن %65-5 به جای سیمان در بتن استفاده كرد. روباره (Blast furnace Slag): روباره، محصول فرعی زباله در صنعت پولاد (فولاد) است، و سهم آن در مقاومت و دوام بتن بیشتر است و می‌توان از آن %70-20 به جای سیمان در بتن استفاده كرد. مزایای بتن اسفنجی چیست و موارد استفاده از آن كدام است؟ بتن اسفنجی دارای مزایای اقتصادی و زیست محیطی فراوانی است، كه البته مزایای زیست محیطی آن بیشتر مد نظر است. از مزایای اقتصادی آن می‌توان به پایین آمدن خرج‌های فراوان به منظور هدایت آب باران و فاضلاب اشاره داشت. در واقع می‌توان گفت با وجود بتن اسفنجی نیازی به ساختن جوی‌های آب فراوان در سطح شهر و كنار خیابان و كوچه‌ها و همچنین كانال‌های بزرگ آب نیست. زیرا این بتن هر گونه بارندگی را مستقیماً به زمین و سفره‌های آب زیرزمینی منتقل می‌كند و در واقع یك مزیت زیست محیطی نیز محسوب می‌شود. از دیگر مزایای زیست محیطی آن می‌توان به موارد زیر اشاره كرد: 1- جلوگیری از بروز آب گرفتگی در معابر و مكان‌ها به هنگام بارندگی 2- جلوگیری از آلوده شدن آب بارندگی‌ها (زیرا اگر زمین غیرقابل نفوذ باشد، آب باران و برف در سطح زمین كه آلودگی فراوان دارد جریان می‌یابد و منجر به آلوده شدن آب بارندگی می‌شود.) 3- پر شدن ذخایر آب زیرزمینی 4- در نقاط سرد كه ماندن برف و باران روی زمین (بعد از بارش) منجر به سردتر شدن آن مناطق می‌شود می‌توان با استفاده از این بتن آب باران و برف را به داخل زمین هدایت كرد و از سردتر شدن آن ناحیه جلوگیری كرد. 5- همچنین می‌توان از این نوع بتن در مكان‌هایی كه نیاز به زمین خشك است استفاده كرد مثلاً در زیر سازی چمن‌های استادیوم‌های فوتبال. 6- همچنین در مناطق سردسیر، بدلیل عبور آب از این بتن از یخ زدگی سطح معابر و در نتیجه ایجاد خطر جلوگیری می‌كند كه شهرداری‌های محترم می‌توانند از این بتن در پیاده‌رو سازی‌ها و محوطه سازی پارك‌ها، پاركینگ‌ها و معابری كه مشكل آبگیری دارند استفاده نمایند.(مترجم) 7- ایجاد مناظری زیبا به هنگام بارندگی، زیرا با وجود این بتن دیگر هنگام بارندگی آب گرفتگی وجود ندارد.

2.  

   تاریخچه کوتاهی از بتن مسلح

   بتن سنگی مصنوعی بوده و مانند سنگی طبیعی ماده ای ترد ( یا شکننده ) قوی از نظر فشار و ضعیف از لحاظ کشش می باشد . از قدیم گاهی برای تقویت یا تسلیح مصالح سنگی و بتن از فلزات استفاده می کردند . بام یک گرمابه رومی از نوع بتن با مصالح سنگی درشت احداث شده که توسط میله های برنزی و آهنی تقویت گردیده است . معماری به نام " رن " برای ایجاد مقاومت در گنبد کلیسای سن پال در برابر فشار های جانبی زنجیری آهنی قرار داده و معماری دیگر به نام " سوفلو " ( 1713- 1781) از میله های آهن کار شده در بنای سنگی کلیسای سن سولپیس پاریس استفاده نموده است . ولی تا قرن نوزذهم اصول تقویت به صورت علمی امروزی ناشناخته بود و تنها در اواخر قرن نوزدهم بود که روش های محاسباتی ریاضی بخشی ابداع شد. یکی از اولین نمونه های بتن مسلح در نمایشگاه بین المللی پاریس به نمایش گذارده شد. این نمونه عبارت از قایقی بود که توسط یک پیمانکار فرانسوی به نام " لامبو " طرح شده و از بتن آهکی آبی تقویت شده توسط شبکه ای از میله های آهنی ساخته شده بود. در سال 1854 ، یک کارگر گچ کار انگلیسی به نام " ویلیام ویلکینسون" روشی را برای احداث تاوه های بتنی که به کمک یک شبکه گسترده از میله های آهنی و یا سیم های فرعی تقویت می شدند به ثبت رساند . روش وی در قرار دادن فولاد های برای تحمل تنش های کششی نشان می دهد که او اصول مربوط به اجرای بتن مسلح را درک می کرده . روش های بسیاری در طی قرن نوزرهم به ثبت رسیدند و ما تنها به تعداد محدودی از این روش ها در این تاریخچه کوتاه اشاره می کنیم . " فرانسوا کوئنه"در سال 1855 نوعی روش طاق زنی با بتن را به ثبت رسانید و سال بعد از آن در میان سازه هائی که ساخت یک فانوس دریایی در پرت سعید و یک دیوار حائل در پاریس بنا نمود . پسر او "ادموند کوئنه " ( 1850- 1915) نیز روش های مختلفی را در کاربرد بتن مسلح به ثبت رسانید . " ژوزف موینه " فرانسوی ( 1823-1906) که یک باغبان و نیز سازنده وسایل ساده باغبانی بود ایده استفاده از گلدان های از جنس بتن به جای گلدان های چوبی برای نگهداری نهال ها و درختان کوچک را در فکر خود پروراند منتها پس از آن که دریافت بتن بیش از حد حالت شکنندگی دارد شبکه ای از آهن ساخت و گلدان های خود را با پوشش این شبکه توسط ملات و یا بتن تهیه نمود . این روش خود را در سال 1867 به ثبت رساند و در پی آن موارد کاربرد دیگری از بتن مسلح نظیر مخازن بتنی و غیره را ارائه نمود. سازه های بتن مسلح در اروپا معمولا به " روش موینه " معروف بود. یک آمریکایی به نام " هایت " آزمایش هایی را بر روی تیر ها انجام دارد و یکی از نخستین کسانی بود که اصول اولیه مربوط به رفتار بتن مسلح را به صورتی که امروزه درک می شود شناخت . وی نتیجه کشفیات خود را در سال 1887 در لندن انتشار داد ولی آن طور که باید با استقبال روبه رو نشد . در اواخر قرن نوزدهم در آلمان و سایر کشورها آزمایشاتی به عمل آمد که منجر به تدوین تئوری های طرح بر اساس محاسبات ریاضی توسط اشخاصی چون " کونن" ، " مورش " ، کونسیدر" و سایرین گردید. اولین کتاب درباره بتن مسلح به زبان انگلیسی در سال 1904 توسط " مارش " و " دون " به چاپ رسید. نام مشهور دیگری در رابطه با بتن مسلح " فرانسوا هینبیگ" ( 1824-1921) می باشد که اولین ساختمان با قالب بتنی کامل را بنا کرد . وی سک دفتر نمایندگی نیز در سال 1897 به سرپزستی " موشل " در لندن تاسیس کرد که در آن سازه های بتن مسلح بر اساس روش وی طراحی می شد.در آغاز قرن بیستم بسیاری از کار های بتن مسلح توسط شرکت های متخصص این کار اجرا می شد زیرا معماران و مهندسان مشاور در حد متوسط تا آن زمان هنوز اطلاعات تئوریک و عملی کافی درباره روش های جدید اجرائی نداشتند تا بتوانند بر اساس آن با اطمینان طرح هایی را آماده کنند. اگر چه هنوز گهگاه برخی از انواع جدید طاق زنی به ثبت می رسد لیکن اغلب کارهای معمولی بتن مسلح را می توان امروزه بدون در نظر گرفتن روش های ثبت شده طرح و اجراء نمود.

    

3. بتن انعطاف‌پذير

    

   بتن انعطاف‌پذير

   انشمندان دانشگاه ميشيگان آمریکا گونه جديدي از بتن مسلح با الياف ساخته‌اند كه از بتن عادي 40 درصد سبك‌تر و در برابر ترك خوردن 500 بار مقاوم‌تر است.این بتن جديد كه "كامپوزيت سيماني مهندسي"، ناميده شده ، به دليل عمر طولاني در دراز مدت از بتن معمولي ارزان‌تر است.عملكرد اين بتن جديد از يك طرف به دليل وجود الياف نازكي است كه 2 درصد حجم ملات بتن را تشكيل مي‌دهد و از طرف ديگر به اين خاطر است كه خود بتن از موادي ساخته شده است كه براي ايجاد حداكثر انعطاف‌پذيري طراحي شده‌اند. به گفته دانشمندان، بتن جديد كه "كامپوزيت سيماني مهندسي"، ناميده شده ، به دليل عمر طولاني‌تر در دراز مدت از بتن معمولي ارزان‌تر است. به گفته "ويكتورلي" استاد گروه مهندسي سازه "دانشگاه ميشيگان" و سرپرست تيم سازنده بتن، تكنولوژي كامپوزيت سيماني تاكنون در پروژه‌هايي در ژاپن، كره، سوئيس و ايتاليا به كار گرفته شده است. استفاده از آن در ايالات متحده به نسبت كندتر بوده.اين در حالي است كه بتن متعارف داراي مشكلات بسياري از جمله نداشتن دوام و پايداري، شكست در اثر بارگذاري شديد و هزينه‌هاي تعمير در اثر شكست است.به گفته "لي"، بتن نشكن يا انعطاف‌پذير به جز شن درشت از همان مواد تشكيل‌دهنده بتن معمولي ساخته شده است.بتن نشكن كاملا شبيه بتن عادي است اما تحت كرنش‌هاي بسيار بزرگ، بتن كامپوزيت سيماني تغيير شكل مي‌دهد، اين قابليت از آن جا ناشي مي‌شود كه در اين نوع بتن؛ شبكه الياف داخي سيمان قابليت لغزيدن داشته و در نتيجه انعطاف‌ناپذيري بتن كه باعث تردي و شكنندگي است، از ميان مي‌رود. امسال براي اولين بار، "اداره حمل و نقل ميشيگان" براي نوسازي قسمتي از عرشه پل "گرواستريت" بر فراز بزرگراه "4 و I" از كامپوزيت سيماني استفاده مي كند. دالي از جنس كامپوزيست سيماني جايگزين يك مفصل انبساطي در اين قسمت از پل خواهد شد تا با متصل كردن دال‌هاي بتني مجاور به هم، عرشه‌اي يكنواخت از بتن به وجود آورد. استفاده از مفصل انبساطي به عرشه بتني قابليت حركت در اثر تغييرات مي‌بخشد. اما در هنگام گير كردن مفصل‌ها، مشكلات زيادي پيش مي‌آيد.دانشمندان انتظار دارند استفاده از كامپوزيت سيماني باعث صرفه‌جويي در هزينه‌ها شود.اگر چه هنوز مطالعات دراز مدت زيادي براي تاييد عملكرد كامپوزيت سيماني مورد نياز است، مقايسه‌هاي انجام شده در "مركز سيستم‌هاي پايدار"، از "دانشده منابع طبيعي و محيط زيست"، به همراه گروه "لي"، نشان مي‌دهد كه در يك دوره 60 ساله، استفاده در عرشه پل، كامپوزيت سيماني نسبت به بتن عادي 37 درصد ارزان‌تر است، 40 درصد انرژي كمتري مصرف مي‌كند و باعث كاهش انتشار دي اكسيد كربن تا 39 درصد مي‌شود.

    

4. بتن عبور دهنده نور

   لایتراکان،Litracon Light Transmitting Concrete، بتن عبور دهنده نور، امروزه به عنوان یک متریال ساختمانی جدید با قابلیت استفاده بالا مطرح است. این متریال ترکیبی از فیبر های نوری و ذرات بتن است و می تواند به عنوان بلوک ها و یا پانل های پیش ساخته ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد. فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و ترکیبی از یک متریال دانه بندی شده را تشکیل می دهند. به این ترتیب نتیجه کار صرفا ترکیب دو متریال شیشه و بتن نیست، بلکه یک متریال جدید سوم که از لحاظ ساختار درونی و همچنین سطوح بیرونی کامل همگن است، به دست می آید.فیبر های شیشه باعث نفوذ نور به داخل بلوک ها می شوند. جالب تریت حالت این پدیده نمایش سایه ها در وجه مقابل ضلع نور خورده است. همچنین رنگ نوری که از پشت این بتن دیده می شود ثابت است به عنوان مثال اگر نور سبز به پشت بلوک بتابد در جلوی آن سایه ها سبز دیده می شوند. هزاران فیبر شیشه ای نوری به صورت موازی کنار هم بین دو وجه اصلی بلوک بتنی قرار می گیرند. نسبت فیبر ها بسیار کم و حدود ۴ درصد کل میزان بلوک ها است. علاوه بر این فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و تبدیل به یک جزء ساختاری می شوند بنابر این سطح بیرونی بتن همگن و یکنواخت باقی می ماند. در تئوری، ساختار یک دیوار ساخته شده با بتن عبور دهنده نور، می تواند تا چند متر ضخامت داشته باشد زیرا فیبر ها تا ۲۰متر بدون از دست دادن نور عمل می کنند و در دیواری با این ضخامت باز هم عبور نور وجود دارد.ساختارهای باربر هم می‌توانند از این بلوک‌ها ساخته شوند. زیرا فیبر های شیشه ای هیچ تاثیر منفی روی مقاومت بتن ندارند. بلوکها می توانند در اندازه ها ی متنوع و با عایق حرارتی خاص نصب شده روی آنها تولید شوند.این متریال در سال ۲۰۰۱ توسط یک معمار مجار به نام «آرون لاسونسزی» اختراع شد و به ثبت رسید. این معمار زمانیکه در سن ۲۷ سالگی در کالج سلطنتی هنر های زیبای استکهلم مشغول به تحصیل بود این ایده را بیان کرد و در سال ۲۰۰۴ شرکت خود را با نام لایتراکان تاسیس کرد و با توجه به نیاز و تمایل جامعه امروز به استفاده از مصالح جدید ساختمانی، از سال ۲۰۰۶ با شرکت های بزرگ صنعتی به توافق رسیده و تولید انبوه آن به زودی آغاز خواهد شد.موارد کاربرددیوار: به عنوان متداول ترین حالت ممکن این بلوک می تواند در ساختن دیوارها مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب هر دو سمت و همچنین ضخامت این متریال جدید قابل مشاهده خواهد بود. بنابر این سنگینی و استحکام بتن به عنوان ماده اصلی « لایتراکان» محسوس تر می شود و در عین حال کنتراست بین نور و ماده شدید تر می شود. این متریال می تواند برای دیوارهای داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گیرد و استحکام سطح در این مورد بسیار مهم است. اگر نور خورشید به ساختار این دیوار می تابد قرار گیری غربی یا شرقی توصیه می شود تا اشعه آفتاب در حال طلوع یا غروب با زاویه کم به فیبر های نوری برسد و شدت عبور نور بیشتر شود. بخاطر استحکام زیاد این ماده می توان از آن برای ساختن دیوار های باربر هم استفاده کرد. در صورت نیاز، مصلح کردن این متریال نیز ممکن است همچنین انواع دارای عایق حرارتی آن نیز در دست تولید است.پوشش کف: یکی از جذاب ترین کاربرد ها، استفاده از «لایتراکان» در پوشش کف ها و درخشش آن از پایین است. در طول روز این یک کفپوش از جنس بتن معمولی به نظر می رسد و در هنگام غروب آفتاب بلوک های کف در رنگهای منعکس شده از نور غروب شروع به درخشش می کنند.طراحی داخلی: همچنین از این نوع بتن عبور دهنده نور می توان برای روکش دیوار ها در طراحی داخلی استفاده کرد به صورتی که از پشت نور پردازی شده باشند و می توان از نور های رنگی متنوع برای ایجاد حس فضایی مورد نظر استفاده کرد.کاربرد در هنر: بتن ترانسپارانت برای مدتها به عنوان یک آرزو برای معماران و طراحان مطرح بود و با تولید لایتراکان این آرزو به تحقق پیوست. کنتراست موجود در پشت متریال تجربه شگفت آوری را برای مدت طولانی در ذهن بیننده ایجاد می کند. در واقع با نوعی برخورد سورئالیستی محتوای درون در ارتباط با محیط پیرامون قرار می گیرد و به این ترتیب بسیاری از هنرمندان تمایل به استفاده از این متریال در کارهای خود دارند. به طور کلی با پیشرفت های تکنولوژیکی و ارائه خلاقیت طراحان و مجسمه سازان با ابزار های مختلف، پتانسیل و قابلیت بتن توسط هنرمندان گوناگون در تمام جهان مورد استفاده قرار گرفته است.بلوکهامصلح کردن بلوک بتنی عبور دهنده نور: در صورت نیاز به مصلح کردن این بتن شیار هایی در داخل آن تعبیه می شوند. در حین ساختن دیوارها میلگرد ها بصورت عمودی یا افقی در این شیار ها قرار می گیرند و فیبر های اپتیکی بخاطر خاصیت انعطاف پذیری خود در اطراف میلگردها جمع می شوند و به این ترتیب میلگرد ها دیده نمی شوند. از این روش بصورت موفقیت آمیزی در چند پروژه و طراحی نمایشگاه استفاده شده است.رنگها و بافت ها: با توجه به رنگ خاکستری متداول بتن معمولی، لایتراکان دارای رنگهای متنوعی است و بافت سطوح بیرونی آن نیز می تواند متنوع باشد، به گونه ای که بلوکهای متنوع در کنار هم قرار گیرند و یک ساختار واحد را به وجود آورند.توزیع فیبرهااندازه و ترتیب فیبر ها در هر بلوکی می تواند متفاوت باشد و این ترتیب قرار گیری می تواند کاملا منظم یا کاملا ارگانیک مانند مقطع چوب باشد.مشخصات تکنیکیترکیبات:بتن و فیبر اپتیکی، میزان فیبر حد اکثر ۵درصد کل بلوک، عبور ۳درصد نور تابیده از هر ۴ درصد کل فیبر موجود، چگالی ۲۴۰۰-۲۱۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مکعب، مقاومت فشاری۴۹ نیوتن بر میلی متر مربع در بد ترین حالت و ۵۶نیوتن بر میلی متر مربع در بهترین حالت، مقاومت خمشی معادل ۷/۷ نیوتن بر میلی متر مربع.اندازه بلوکهاضخامتmm500-25 ، عرض حداکثرmm600 ، ارتفاع حد اکثرmm300 .لامپ لایترا کیوب Litracub Lamp یکی از محصولات موفق لایترا کان در زمینه طراحی، لامپ لایترا کیوب است که در آن بلوکها با قرار گیری روی هم مکعبی را تشکیل می دهند که منبع نور در داخل آن قرار دارد و نور با عبور از بتن به بیرون ساطع می شود.به این ترتیب این ماده جدید می تواند در عرصه های مختلف طراحی و همچنین در ایجاد فضاهای پویا و انعطاف پذیر داخلی بسیار مورد استفاده قرار گیرد.

    

5. بتن

   ویژگی های عمده فوم بتن را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

   ۱-عامل اقتصادی : سبکی وزن با مقاومت مطلوب فوم بتن یا توجه به نوع کاربرد آن , بطور کلی به لحاظ اقتصادی مخارج ساختمان را میزان قابل ملاحظه ای کاهش می دهد

    

   ۲- سهولت در حمل و نقل و نصب قطعات پیش ساخته : حمل و نقل قطعات پیش ساخته : حمل و نقل قطعات پیش ساخته با فوم بتن هزینه کمتری را نسبت به قطعات بتنی دربرداشته و نصب قطعات بعلت سبکی آنها . بسیار آسان می باشد

    

   ۳- خواص فوق العاده عایق بودن در مقابل گرما , سرما و صدا : فوم بتن به علت پائین بودن وزن مخصوص آن یک عایق موثر در مقابل گرما , سرما و صداست . ضریب انتقال حرارتی فوم بتن بین65 0/0 تا (435/0 k cal / m2 hc می باشد ( ضریب هدایت حرارتی یتن معمولی بین 3/1 تا 7/1 واحد

    

   ۴- خصوصیات عالی در مقابل یخ زدگی و فرسایش ناشی از آن و مقاومت در برابر نفوذ رطوبت و آب : نظر به اینکه فوم بتن در قشرهای سطحی دارای تخلخل فراوان می باشد در نتیجه شکاف های موئین و و درزهای کمتری در سطح ایجاد می شود و اگر پوشش فوم بتن با ضخامت کافی مورد استفاده قرار گیرد در مقابل خطر نفوذ باران و رطوبت مقاومت مطلوبی خواهد داشت .

    

   ۵- مقاومت فوق العاده در مقابل آتش : مقاومت فوم بتن در مقابل آتش فوق العاده می باشد .

    

   ۶- قابل برش بودن : به دلیل قابل برش بودن با اره نجاری و میخ پذیر بودن آن . کارهای سیم کشی و نصب لوازم برقی و تاسیسات خیلی سریع و به راحتی قابل عمل خواهد بود .

    

   شایان ذکر است از کاربرد فوم بتن در ساختمان می توا د به موارئد زیر اشاره کرد:

    

   ۱- شیب بندی پشت بام

    

   ۲- کف بندی طبقات

    

   ۳- بلوک های غیر بار بر سبک

    

   بتن سبک(فوم بتن)ساختمان به طور مستقيم ( به لحاظ سبكي ويژه اين نوع بتن ) و صرفه جويي در مصرف انرژي بطور غير مستقيم ( به لحاظ عايق بودن اين نوع بتن در مقابل سرما و گرما و در نتيجه كاهش ميزان مواد سوختي ) , از لحاظ اقتصادي گام هاي بلند و مهمامروزه مهندسين و معماران سازنده ساختمان در دنيا با استفاده از بتن سبك در قسمت هاي مختلف بنا با سبك كردن وزني برداشته اند .فوم بتن پوششي است جديد جهت مصارف مختلف در ساختمان كه به علت خواص فيزيكي منحصر به فرد خود بتني سبك و عايق با مقاومت لازم و كيفيت مطلوب نسبت به نوع استفاده از آن ارائه ميدهد . اين پوشش از تركيب سيمان , ماسه بادي (ماسه نرم ) , آب و فوم ( ماده شيميائي توليد كننده كف ) تشكيل مي شود . ماده كف زا در ضمن اختلاط با آب در دستگاه مخصوص , با سرعت زيادي , حباب هاي هوا را توليد و تثبيت نموده و كف حاصل كه كاملا پايدار مي باشد در ضمن اختلاط با ملات سيمان و ماسه بادي در دستگاه مخلوط كن ويژه , خميري روان تشگيل مي دهد كه به صورت درجا با در قالب هاي فلزي يا پلاستيكي قابل استفاده مي باشد . اين خمير پس از خشك شدن با توجه به درصد سيمان و ماسه بادي ( مطابق با جدول شماره 1 ) داراي وزن فضايي از 300 الي 1600 كيلو گرم در متر مربع خواهد بود .ويژگي هاي عمده فوم بتن۱-عامل اقتصادي : سبكي وزن با مقاومت مطلوب فوم بتن يا توجه به نوع كاربرد آن , بطور كلي به لحاظ اقتصادي مخارج ساختمان را ميزان قابل ملاحظه اي كاهش مي دهد چون در نتيجه استفاده از آن , وزن اسكلت فلزي و ديوار ها و سقف كاهش يافته و ضمنا باعث كاهش مخارج فونداسيون و پي در ساختمان مي گردد كه با توجه به خواص فوق , با سبك تر بودن ساختمان , نيروي زلزله خسارات كمتري را در صورت وقوع متوجه آن مي سازد .۲- سهولت در حمل و نقل و نصب قطعات پيش ساخته : حمل و نقل قطعات پيش ساخته : حمل و نقل قطعات پيش ساخته با فوم بتن هزينه كمتري را نسبت به قطعات بتني دربرداشته و نصب قطعات بعلت سبكي آنها . بسيار آسان مي باشد , هر گونه نازك كاري براحتي روي پوشش فوم بتن قابل اجراست و ضمنا چسبندگي قابل توجهي با سيمان و گچ دارد .۳- خواص فوق العاده عايق بودن در مقابل گرما , سرما و صدا : فوم بتن به علت پائين بودن وزن مخصوص آن يك عايق موثر در مقابل گرما , سرما و صداست . ضريب انتقال حرارتي فوم بتن ( طبق جدول شماره 3 ) بين65 0/0 تا 435/0 k cal / m2 hc مي باشد ( ضريب هدايت حرارتي يتن معمولي بين 3/1 تا 7/1 مي باشد ) استفاده از فوم بتن بعنوان عايق باعث صرفه جويي در استفاده از وسائل گرم زا و سرما زا مي گردد . فوم بتن عايق مناسبي جهت صدا با ضريب زياد جذب آگوستيك به سمار مي رود كه در نتيجه بعنوان يك فاكتور رفاهي در جهت جلوگيري از ورود صداهاي اضافي اخيرا مورد توجه طراحان قرا كرفته است .۴- خصوصيات عالي در مقابل يخ زدگي و فرسايش ناشي از آن و مقاومت در برابر نفوذ رطوبت و آب : نظر به اينكه فوم بتن در قشرهاي سطحي داراي تخلخل فراوان مي باشد در نتيجه شكاف هاي موئين و و درزهاي كمتري در سطح ايجاد مي شود و اگر پوشش فوم بتن با ضخامت كافي مورد استفاده قرار گيرد در مقابل خطر نفوذ باران و رطوبت مقاومت مطلوبي خواهد داشت .۵- مقاومت فوق العاده در مقابل آتش : مقاومت فوم بتن در مقابل آتش فوق العاده مي باشد .به طور مثال قطعه اي از نوع فوم بتن با وزن فضايي 700 الي 800 كيلو گرم در متر مكعب كه حداقل 8 سانتي متر ضخامت داشته با شد به راحتي تا 1270 درجه سانتي گراد را تحمل مي نمايد و اصولا در وزن هاي پائين غير قابل احتراق است .۶- قابل برش بودن :به دليل قابل برش بودن با اره نجاري و ميخ پذير بودن آن . كارهاي سيم كشي و نصب لوازم برقي و تاسيسات خيلي سريع و به راحتي قابل عمل خواهد بود .كاربرد فوم بتن در ساختمان۱- شيب بندي پشت بام : فوم بتن با صرفه ترين و محكم ترين مصالح سبكي است كه مي توان از آن براي پوشش شيب بندي استفاده نمود . نظر به اينكه با دستگاه مخصوص به صورت بتن يكپارچه در محل قابل تهيه و استفاده است مي توان مستقيما روي آن را عايق بندي يا ايزولاسيون نمود .۲- كف بندي طبقات : به دليل سبكي وزن فوم بتن و آسان بودن تهيه آن . مي توان تمامي كف طبقات . محوطه و بالكن ساختمان را بعد از اتمام كارهاي تاسيساتي با آن پوشانده و بلافاصله عمليات بعدي را مستقيما روي آن انجام داد .۳- بلوك هاي غير بار بر سبك : با بلوك هاي تو پر به ابعاد دلخواه مي توان تمامي كار تيغه بندي قسمت هاي جدا كننده ساختمان را با استفاده از ملات يا چسب بتن انجام داد . با اين نوع بلوك ها علاوه بر اينكه از سنگين كردن ساختمان جلوگيري مي شود عمليات حمل و نصب خيلي سريع انجام مي گيرد و دست مزد كمتري هزينه مي شود . پس از اجراي ديوار مي توان مستقيما روي آن را گچ نمود . اين بلوك ها داراي وزن فضايي بين 800 الي 1100 كيلو گرم مي باشند .０- پانل هاي جدا كننده يكپارچه و نرده هاي حصاري جهت محوطه و كاربري در موارد خاص : جهت ساخت ديوارهاي سردخانه ها . گرم خانه ها و سالن هاي ضد صدا مي توان در محل با قالب بندي . فوم بتن را به صورت يك پارچه عمودي ريخت . به دليل ويژگي عمده عايق بودن اين نوع بتن . جهت عيق بندي سردخانه ها . گرم خانه ها . پوشش لوله هاي حرارتي و برودتي و ...... كاربرد مهمي دارد . ضمنا به دليل اينكه عايق صدا مي باشد براي موتورخانه ها و اتاق هاي آكوستيك مورد استفاده وسيع قرار مي گيرد .بتن‌هاي توانمند و ويژهمقدمهسالهاي زيادي است که از بتن بعنوان يک ماده ساختماني مهم و با تحمل فشارهاي بالا جهت ساخت و ساز انواع سازه‌ها استفاده مي‌شود. ضعف اين ماده مهم و پر مصرف ساختماني در مقابل کشش با قرار دادن آرماتور تا حد زيادي جبران شده است. در سالهاي اخير و با بررسي دوام سازه‌هاي بتني مسلح بويژه در مناطق خورنده و سخت براي بتن نظر اکثر کارشناسان و دست ‌اندرکاران کارهاي بتني به اين مسأله جلب شده است که مقاومت به تنهايي نمي‌تواند جوابگوي کليه خواص مربوط به بتن بخصوص دوام آن باشد و لازم است در طراحي بتن براي مناطق مختلف علاوه بر مسأله مقاومت و تحمل بارها در طول مدت بهره‌دهي، پايايي و دوام آن نيز مد نظر قرار گيرد. در حال حاضر با اضافه نمودن مواد مختلف بتن و تغييرات در طرح اختلاط مي‌توان به بتن‌هايي دست يافت که بدون تغيير قابل ملاحظه در مقاومت آنها از نقطه نظر دوام به بتن‌هايي با دوام بالا دست يافت. مسأله محيط زيست و آلودگي آن نيز در سالهاي اخير نظر جهانيان را بخود معطوف ساخته است. کاربرد مواد و مصالحي که در ساخت آن آلودگي کمتري به محيط منتقل گردد و همچنين برداشت مصالح طبيعي که کمتر محيط را تخريب نمايد، مورد توجه خاص قرار دارد. در اين راستا محدوديت کاربرد سنگدانه‌ها، دستيابي به مواد جديد و نيز استفاده از مواد زائد کارخانه‌ها و آلاينده‌هاي محيط زيست در بتن در رأس برنامه‌هاي تحقيقاتي پاره‌اي از کشورهاي جهان قرار گرفته است.علاوه بر خود بتن و مصالح تشکيل‌ دهنده آن در سالهاي اخير بر روي آرماتور مصرفي در سازه‌هاي بتني مسلح نيز تحولاتي صورت گرفته است. بعنوان مثال و براي پرهيز از خطر خوردگي آرماتور، از فولادهاي ضد زنگ و نيز آرماتورهاي ساخته شده با الياف‌ مختلف پلاستيکي و پليمري در محيط‌هاي بسيار خورنده استفاده مي‌شود. کار بر روي عملکرد دراز مدت چنين موادي هنوز ادامه دارد.در مقاله اخير به چند مورد از بتن‌هاي جديد که چند سالي است از آنها در صنعت ساخت و ساز براي سازه‌هاي بتني استفاده مي‌شود اشاره شده و مواد جديد مورد استفاده در بتن که تحقيقات روي آنها هنوز ادامه دارد، نيز بيان خواهد شد. بعنوان مثال بتن‌هاي با مقاومت زياد و بتن‌هاي توانمند و با عملکرد بالا در اين خصوص جايگاه ويژه‌اي دارند. کاربرد الياف و مواد مختلف در بتن براي افزايش نرمي آن و مقاومت در مقابل بارهاي ضربه‌اي و نيروهاي ناشي از زلزله مورد ديگري از بتن‌هاي خاص مي‌باشد. با نگرشي عميق به مسأله دوام بتن و ضمن تأمين مقاومت لازم، کاربرد بتن‌هاي با کارايي بالا که اجراي آن را نيز آسان مي‌سازد در برنامه کار مراکز بسياري قرار گرفته و برخي از اين بتن‌ها با اضافه کردن افزودنيهاي مختلف به آنها، اينک وارد صنعت بتن شده‌اند.بتن با مقاومت زيادامروزه بر اساس تکنولوژي رايج بتن، ساخت بتن‌هاي با مقاومت‌هاي فشاري زياد و دور از انتظار که مي‌تواند براي طراحي سازه‌هاي اجرايي رايج مورد استفاده قرار گيرند، امکان‌پذير مي‌باشد. اگر چه اغلب آيين‌نامه‌هاي بتن هنوز مقاومت بتن مورد استفاده در سازه‌ها را به MPa 60 محدود مي‌کنند، اما آيين‌نا

فولدینگ (Folding)

1. سبک های معماری

   مقدمه
   منظور از هنر و معماری اسلامی، همان هنر و معماری سرزمین‌های‌ - خاورمیانه، آفریقای شمالی، هند شمالی و اسپانیا - است‌ که از آغاز قرن هفتم میلادی تحت حاکمیت مسلمانان قرار گرفتند.
   
   خاستگاه‌ها و ویژگی‌ها
   اهمیت تزیینات خوشنویسی و شکل مسجد، دو ویژگی اصلی هنر و معماری اسلامی هستند که عمیقاً با ایمان اسلامی ارتباط دارند و در همان روزگار آغازین دین پیشرفت کردند. پیامبر [اسلام]، [حضرت] محمد، تاجری ثروتمند در مکه بود که در حدود 40 سالگی مجموعه عمیقی از وحی را دریافت کرد و شروع به تبلیغ دین جدیدی نمود‌. این وحی‌ها که مسلمانان آن‌ها را پیام الهی می‌انگارند، در قرآن - کتاب مقدس مسلمانان - جمع‌آوری شده است. میراث غنی زبانی و ادبیات عرب در احساس احترام عمیق نسبت به قرآن نقش داشت. (1)
   
   مرکزیت قرآن در فرهنگ اسلامی و جذابیت ویژه شکل ‌خط عربی سبب شد از کلام نوشتاری، به ویژه آیات قرآنی به عنوان کتیبه‌های مساجد استفاده گردد و نیز تزیینات خطاطی و شیوه‌های آن در تمام شاخه‌های هنر اسلامی پیشرفت نماید.
   
   در سال 622‌ پس از میلاد، همان سالی که مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت، ‌حضرت محمد به شهر یثرب - که بعداً مدینه نام گرفت، هجرت نمود. در آن‌جا جامعه‌ای از مومنان که در پیرامون خانه محمد به عبادت مشغول بودند، گردهم آمدند. نمازگزاران عادی جامعه جدید در این مکان ساده، شکل مسجد را پایه‌گذاری کردند که عبارت بود از محوطه‌ای محصور و مستطیلی با آلونک‌هایی (‌خانه‌های همسران [حضرت] محمد) که در طول یک ضلع آن قرار گرفته بودند و یک ایوان ناهموار (سایه‌بانی که در اصل برای استفاده از سایه بوده است‌) که در یک طرف برای مسلمین فقیرتر در نظر گرفته شده بود‌. از این رو، تقریباً تمام مساجد نقشه خانه [حضرت] محمد را تکرار می‌کردند و عبارت بودند از ‌یک محوطه محصور (صحن)، ساختمانی در یک طرف برای نماز و طاق‌هایی قوسی (رواق‌ها ) در اطراف محوطه.
   
   اولین پیروان [حضرت] محمد[ص] ‌که از شبه جزیره عربستان بودند در مقایسه با امپراطوری‌هایی که بعداً فتح کرده و ]سبک‌های هنری آن را[ به عنوان سرمشق خود گرفتند‌، هیچ‌گونه سبک هنری بومی و مخصوص به خود نداشتند. با گسترش اسلام، متناسب با شرایط متفاوت اقلیمی و مصالح در دسترس در فتوحات اسلامی و با جذب و اقتباس از شیوه‌های هنرهای بومی‌، انواع هنری آن بالیدن گرفت و نقش‌هایی که در یک ناحیه باب بود، به زودی‌ جهان بزرگ اسلام‌ را فرا گرفت.
   
   بنابراین هنر اسلامی از منابع فراوانی گسترش یافته است. شیوه‌های رومی‌، مسیحیت باستان و بیزانسی در معماری پیشین اسلامی مورد اقتباس قرار گرفت. تاثیر هنر ساسانی – هنر معماری و تزیینی ایرانِ پیش از اسلام در دوران حکومت ساسانیان ـ بر هنر اسلامی‌بالاترین اهمیت را داشت‌. شیوه‌های آسیای مرکزی با تاخت و تازهای تاتار و مغول به هنر اسلامی نفوذ کرد و هنر چینی تأثیر ‌تکوین‌گری بر نقاشی، سفالگری و پارچه‌بافی اسلامی گذاشت.
   
   سیر تاریخی
   سیر تحول هنر اسلامی - از قرن هفتم تا هجدهم میلادی - را در سه دوره می‌توان طبقه‌بندی کرد. دوره شکل‌گیری هنر اسلامی، ‌کمابیش ‌با حاکمیت اولین حاکمان اسلامی یا خلفای بنی امیه (661الی 750م) که اسلام را از دمشق در سوریه تا اسپانیا گسترش دادند، هم‌زمان بود.
   
   دوره میانی‌، عصر خلفای عباسی (750م الی 1258م)‌ که ‌از بغداد در عراق خلافت اسلامی را بر عهده داشتند تا زمان استیلای مغول را در بر می‌گیرد.
   
   دوران خلافت عباسی که در ترویج آموزش و فرهنگ پرآوازه است، تاریخ اسلامی درخشان‌ترین است. در همین دوره میانی است که تأثیر نماهای هنر ایرانی چشمگیر شد.
   
   از استیلای مغول تا قرن هجدهم میلادی را می‌توان برای سهولت، دوره پسین هنر اسلامی نامید.‌‌‌‌‌‌
   
   در این دوره سبک‌های متمایز هنر در ‌بخش‌های مختلف جهان اسلام قا‌بل شناسایی است که با سلسله‌های گوناگون حاکمان ارتباط دارند.
   
   سبک‌های گفته شده در این مقاله در ‌کنار هنر اموی و عباسی، هنر‌های ترکان سلجوقی که ‌از اواسط قرن یازدهم میلادی تا 1157م‌ بر ایران حکم راندند‌، هنر ایلخانیان که مغول تبار بوده و شرق ایران را از از سال 1256م تا 11349 م در تسلط خود داشتند‌، هنر تیموریان که به عنوان بزرگ‌ترین حامیان فرهنگ ایرانی از سال 1378م تا 1502م بر شرق ایران حکومت کردند و هنر صفویه که حاکمان تمامی ایران از سال 1502م تا1736م بودند را نیز شامل می‌شود.
   هنر، تحت حکمرانی ترکان عثمانی که ازسال 1299م تا 1922م حاکمان ترکیه‌ بودند و در قرن 16م ‌امپراطوری خود را تا مصر و سوریه گسترش دادند‌ نیز شکوفا شد.
   
   پیش‌تر در مصر (و سوریه)، سبک‌های خاصی [به وجود آمد که] با حکومت فاطمیین (1171م-909م) و ممالیک که سلطه خود را در1250 پی افکندند ارتباط داشت.
   معماری
   
   ‌مسجد سلیمانیه در سال 1550 در استامبول ساخته شد. معمار این بنا که سنان نام داشت طرح خود را بر اساس کلیساهای بیزانسی و به گونه‌ای ویژه بر اساس ایاصوفیه ‌بنا نهاد.
   
   گنبد بزرگ مرکزی که بر فراز یک چهار پر بنا شده‌، مشرف است بر فضاهایی مشابه که به وسیله نیمه گنبدهایی که خود، پشت بندِ گنبد اصلی‌اند، طاق دار شده‌اند. مناره‌های مخروطی چهارگانه‌ بالکن دار‌، ویژگی‌ معماری مساجد‌ بعدی است.‌
   
   مراسم عبادی اندک و نسبتاً ساده آیین اسلامی باعث رشد یک معماری مذهبی‌ منحصر به فرد شامل مسجد‌، محلی برای نماز و گردهمایی امت‌، و مدرسه مذهبی شد‌.‌
   
   در میان نما‌های گوناگون و شاخص معماری غیر دینی اسلامی‌ اماکن‌، کاروان‌سراها و شهر‌ها دارای اهمیت‌اند ‌که با طرح‌ریزی پیچیده خود بیانگر وجود دغدغه‌ای برای مسأله بسیار مهم دسترسی به آب و تأمین پناهگاهی در برابر گرما هستند.
   
   آرامگاه‌ها نوع سوم ساختمان هستند که در جهان اسلام ‌اهمیت دارند و هم به عنوان مرقدی حقیقی برای یک حاکم یا شخصیتی مقدس و هم به عنوان مظهری از قدرت سیاسی ایفای نقش می‌کنند. تمام این بناها چه دینی و چه غیر دینی در بسیاری از ویژگی‌ها چه بنیادی و چه تزیینی با یکدیکر مشترک هستند.
   
   مساجد
   فایل پیوست 3300
   مساجد متناسب با نماز مسلمانان طرح‌ریزی شده ‌و عموماً در اطراف محوطه‌ای‌ سامان یافته‌اند که یادآور حیاط خانه محمد(ص) می‌باشد، همان خانه‌ای که به عنوان اولین مسجد به کار رفت. مسمانان رو به سمتی که قبله نامیده شده و به طرف شهر مقدس مکه است نماز می‌گذارند. محراب یا طاق نماز‌، قبله را نشان می‌دهد. سالن اصلی نماز در طرف قبله مسجد واقع شده است. نمازگزارانی که با صدای مؤذن از فراز مناره ‌به نماز فراخوانده شده‌اند، ممکن است به خطبه‌ای که از منبری نزدیک به محراب ارائه می‌گردد گوش فرا دهند. ‌مسجدی که‌ تالاری گنبد‌دار یا ایوان در هر طرف صحن آن دارد، ظاهر این مسجد به گونه‌ای است‌ که به عنوان مسجد چهار ایوان شناخته می‌شود.
   
   
   
   مسلمانان جهتی را که به سمت آن نماز می‌خوانند قبله می‌نامند و پیامبر برای 2 سال نخستی که در مدینه بود به سمت اورشلیم نماز گزارد‌. ایشان سپس وحی‌ای را دریافت کرد مبنی بر این که قبله حقیقی در مکه واقع است که از آن پس تا کنون همین شهر قبله بوده است که در نحوه جهت‌گیری و سازماندهی خاص فضا‌ در مساجد سرتاسر جهان شاخصی تعیین‌کننده بوده است. قبله به وسیله یک محراب تزیینی یا طاق مشخص می‌شود.
   ‌
   محراب
   هنگامی که مسلمانان سوریه را در سال 636 فتح کردند‌، بسیاری از کلیساهای باسیلیک ‌که به صورت متروکه رها ‌شده بودند را به عنوان مسجد به کار گرفتند. کلیساهای باسیلیک‌، ساختمان‌هایی طویل و سه قوسی با سقفی مرتفع و محرابی در انتهای شرقی آن بودند. نمازگزاران نوین - مسلمانان - محراب را بر دیوار جنوبی قرار دادند و ورودی‌های جدیدی در دیوار شمالی تعبیه کرد تا نماز جماعت در عرض راهروهای کلیسا‌ برپا گردد.
   
   صحن
   فایل پیوست 3301
   قبه الصخره‌، قدیمی‌ترین بنای اسلامی موجود‌، در اورشلیم بر فراز صخره مقدس واقع شده است، جایی که اعتقاد بر این است که‌ پیامبر [اسلام حضرت] محمد به آسمان صعود کرد. خلیفه عبدالملک این مسجد را در اواخر قرن هفتم ساخت‌. بنیان هشت ضلعی مسجد‌، فضایی مرکزی را در بر می‌گیرد که گنبدی بر بالای آن قرار دارد. تزیینات موزاییکی غنی‌ای دیوارهای بیرونی را پوشانده است.
   
   قبة الصخره در اورشلیم یکی از قدیمی‌ترین کارهای معماری اسلامی‌ برجای مانده است‌. این مسجد توسط عبد‌الملک‌، خلیفه [اموی] ساخته و بین سال‌های 691و 692 تکمیل شد. این بنا به شکل هشت‌ضلعی است و گنبدی طلایی بر فراز آن قرار گرفته است. سطح درونی و بیرونی آن با مرمر و کاشی‌های سرامیک لعاب‌دار با الگو‌های معرق‌کاری تزیین شده است. قبة الصخره که در وسط صحنی بزرگ‌، بر فراز صخره معبد قرار گرفته است یکی از مقدس‌ترین اماکن در اورشلیم به شمار می‌آید.
   
   هنگامی که کلیسای باسیلیک با تعدیلاتی که در آن صورت پذیرفته بود با صحنی که در اضلاع خود دالان‌های طاق‌دار دارد ضمیمه شود‌، تمام ویژگی‌های اساسی خانه پیامبر در مدینه را دارا است. مسجد الاقصی - اولین مسجد در اورشلیم- (قبل از 670 م) به همین صورت از ایوان سلطنتی هرود که یک کلیسای باسیلیک ویران بود، اقتباس شد. در نمونه‌های بعدی راهروهای طولانی‌تری به انتهای صحن اضافه گردید - برای مثال در مسجد بزرگ قرطبه‌، قرن‌های هشتم تا دهم در اسپانیا - و هر گونه همانندی به کلیساها با تاکیدی که بر انتهاهای نوک‌تیز دارند از بین رفت. این توسعه‌ها پاسخی به رشد جمعیت بود‌، اما ‌از جهتی روند توسعه متناظر است با ویژگی اساسی تمام هنرهای اسلامی‌ و آن تکرار پایان‌ناپذیر الگو و نقش‌هاست.
   
   مناره
   
   این مناره حلزونی که روزگاری مؤذن از فراز آن مؤمنین را به نماز فرا می‌خواند، تنها ویژگی بر جای مانده از مسجد عظیم سامرا در عراق است که در زمان بنای آن (852-848) بزرگترین مسجد اسلامی در جهان به شمار می‌رفت.
   در زمان حیات پیامبر‌، در مدینه از پشت‌بام اذان گفته می‌شد که تقلیدی بود از شیوه یهود در دمیدن در شافر (شاخ قوچ) یا مسیحیت قدیم در به کار‌گیری یک تقه‌زن برای گرد هم آوردن عابدان. (2)
   
   به نظر می‌رسد منشأ پیدایش مناره‌، سنتی سوری باشد که گوشه‌های ساختمان را با چهار برجک می‌ساختند. مناره برجی است در گوشه صحن مسجد - یا مانند مسجد سامرا در خارج از مسجد - که بعد از حیات [حضرت] محمد (ص ) اذان گفتن از فراز آن سنت گشت. مسجد اموی یا مسجد جامع ‌در دمشق (15-705) که به دور یک کلیسای باسیلیک ساخته شد، بهترین نمونه به جا مانده از یک مسجد صحن‌دار قدیمی با یک مناره است‌. در بناهای بعدی حرم یا نمازخانه‌، یک گنبد، محراب اصلی را از چهار محراب موجود روی دیوار قبله مشخص می‌نمود.
   
   گنبد
   گنبد به عنوان ویژگی عمده سراسر معماری اسلامی‌، ریشه در معماری ساسانی و مسیحی قدیم دارد. قدیمی‌ترین مسجد بر جای مانده - قبه الصخره (اواخر قرن هفتم) در اورشلیم - ‌یکی از بناهای بزرگ مذهبی در جهان است و محلی است که [حضرت] محمد (ص) بنا به روایات از آن‌جا به آسمان معراج کرد. این مسجد دارای گنبدی ‌بر بالای استوانه‌ای طبل مانند و نیز دارای طرح و پلانی مدور و حلقوی و نیز دو راهرو سرپوشیده یا دهلیز می‌باشد. طرح این بنا از معماری رومی اقتباس شده است که ممکن است در رقابت با کلیسای «آرامگاه مقدس» که آن هم در اورشلیم قرار دارد، بنا شده است. از این رو قبة الصخره با طرح بنیادی مسجد سازگاری ندارد. گنبد آن طلاکاری شده و بقیه سطوح‌ درونی و بیرونی آن تماماً با موزاییک رنگارنگ سرامیکی پوشانده شده است.
   
   در برهه‌ای که اسلام گسترش می‌یافت، تأثیر مردمان ترک‌تبار [بر هنر اسلامی] به گونه‌ای فزاینده احساس می‌شد. به همین خاطر آرامگاه بنا شده در آغاز قرن دهم‌ برای حاکم بخارا ‌در آسیای مرکزی (خاستگاه سلسله سلجوقی) اهمیت ‌ساختمانی ‌دارد. این بنای آجری مربع شکل دارای گنبدی است که به جای قرار گرفتن بر لچک‌های کروی (تاق ضربی‌هایی با ‌بخش‌های مثلثی قوس‌دار [که معمولاً گنبد‌ها بر آن‌ها واقع می‌گردد]) که در عالم بیزانس معمول بود‌، بر سکنج‌ها (تاق‌بندی‌های کوچک که گوشه‌های این مربع را به هم پیوند می‌دهند) قرار گرفته است. بنای سکنج‌ها از ایران ساسانی سرچشمه گرفته است. آن‌ها بسیار ساده‌تر از‌ لچک‌های کروی‌ساخته می‌شوند، به همین خاطر این تدبیر به گسترش مساجد و آرامگاه‌ها و دیگر سازه‌های قبه‌دار در سراسر جهان اسلام انجامید.
   
   مساجد ساخته شده تحت سلطه عثمانی‌ها‌، میراث بیزانسی ترکیه را منعکس می‌کرد‌. مسجد بزرگ سلیمانیه (1574-1569) که آن را معمار بزرگ ترک «سنان» در «ادیرنه» ترکیه ساخت‌، گنبدی بسیار بزرگ دارد که با گنبد‌های مشابه و با نیمه گنبدهایی احاطه شده است. درست به همان ترتیبی که در مسجد «ایاصوفیه» - ‌کلیسایی بیزانسی که بعداً به مسجد تغییر هویت پیدا کرد - در استانبول ترکیه وجود دارد. اگر چه مسجد ادیرنه از نظر وسعت نیز مانند مسجد ایاصوفیه است؛ اما پنجره‌های فراوانی دارد که روشنایی بیشتری را تأمین می‌کند. این شیوه– که «سنان» آن را در دو مسجد معروف استانبول نیز به کار گرفت - طراحی مساجد در سراسر ترکیه‌، سوریه، مصر، عربستان و شمال آفریقا را تحت تاثیر خود قرار داد.
   
   ایوان
   در مساجد عهد عباسی در عراق‌، ایوان ـ تالار یا دالانی فراخ‌، قوس‌دار و دو بخشی - به هر طرف از طاقگان‌های اطراف صحن مسجد افزوده ‌شد. ایوان ریشه در معماری ایران ساسانی دارد.
   
   طاق محرابی
   اگرچه طاق نعل اسبی در معماری اسلامی، به ویژه در نمونه‌های‌ اولیه بیشتر معمول‌ است؛ اما طاق محرابی نیز شناخته شده بود. طاق محرابی که احتمالاً دارای منشأ سوری بوده و توسط امویان تعدیل گشته است، ویژگی مساجد دوره عباسی نیز هست و در قرن‌های نهم و دهم از عراق به مصر راه پیدا کرد. طاق محرابی‌های ساخته شده در مساجد بعدی مصر و تحت حکومت ممالیک (از قرن سیزدهم)، دارای نمای گوتیک می‌باشد که تأثیر درون‌مایه‌های معماری اروپایی را نشان می‌دهد که توسط صلیبی‌ها منتقل شده است.
   
   

    

2. سبک های معماری

   منبر و مقصوره
   اولین کاربرد شناخته شده از منبر، در مسجد مدینه صورت گرفت. منبر که در اصل به عنوان مسند به کار گرفته شد، خیلی زود جایگاه خود را به عنوان یک سکوی تمام عیار برای سخنرانی و تبلیغ پیدا کرد. سامانه معماری دیگری که نه در تمام مساجد، بلکه در برخی از آن‌ها معمول بود، مقصوره است که عبارت است از دیواره یا مکانی بسته دور محراب برای محافظت حاکمان امت در حین انجام خدمت که پس از کشته شدن سه خلیفه اول [عمر، عثمان و حضرت علی(ع)] ساخته شد.
   
   مدرسه
   
   مدرسه محلی برای تحصیل و عبادت است. این نما که به صحن مدرسه چهارباغ ‌در اصفهان باز شده است، مسجد قبه‌دار‌، حوض مرکزی و حجره‌هایی را نشان می‌دهد که به دور صحن آن‌، برای مطالعه و سکونت به کار می‌روند.
   در دوره میانی و تحت حکومت عباسیان گونه‌ی جدیدی از معماری دینی - مدرسه یا حوزه علوم دینی - در شرق ایران باب شد و هیأت آن که بر اساس معماری ساسانی است در گونه‌ی جدیدی از مسجد به کار گرفته شد که خیلی زود در بسیاری از کشورها رواج یافت‌. مدرسه یا مسجد ـ مدرسه دارای ایوان‌هایی در چهار طرف است (ایوان رو به قبله بزرگ‌تر از بقیه است) که با طاقگان‌هایی دو طبقه به یکدیگر متصل شده‌اند. در مدرسه‌ها این طاق‌ها به حجره‌هایی منتهی می‌گردند‌، حال آن که در مساجد طاق‌ها تنها به شکل تورفتگی‌هایی هستند.
   
   در برخی از مدارس بعدی‌، صحن با گنبدی پوشیده می‌شود. مسجد جامع (اصطلاحی عام‌ برای مسجدی که جماعت زیادی از نمازگزاران را در خود جای دهد) اصفهان در ایران نمونه بزرگی از یک مسجد - مدرسه پیشین ‌است. در این بنا مانند دیگر مزارهای این دوره‌، موتیف مقرنس که همان تزیینات قندیل مانند سقف‌های ضربی و قوس‌دار است، گسترش پیدا نمود. مقرنس که ویژگی خاص تزیین اسلامی است، متشکل از تورفتگی‌های با طرح لانه زنبوری همراه با بیرون‌زدگی‌های کوچک است که با هم در داخل یک سقف قوسی یا زیر یک گنبد سامان یافته‌اند.
   
   مسجد شاه با گنبد بلند‌، نوک‌تیز و کاشی شده‌اش که پشت ایوان اصلی واقع شده و سطوح داخلی گنبد و قندیل‌های پوشیده با کاشی‌اش‌ و مسجد «شیخ لطف الله» با گنبدی حتی پیچیده و پر زرق و برق‌تر‌، ‌نمونه‌های بعدی مسجد ـ مدرسه هستند که هر دو در اصفهان و هر دو در قرن 17م بنا شده‌اند.
   
   معماری غیر دینی
   
   صحن شیران‌، الحمراء
   صحن شیران در گوشه‌ای از کاخ الحمراء در گرانادا (قرناطه) اسپانیا واقع است. اطاق‌هایی که صحن را احاطه کرده‌اند به خاطر نقش برجسته‌های روکار پیچیده و مفصل آن‌ها مشهور هستند. این کاخ قلعه اسلامی برای پادشاهان عرب‌تبار اندلس در طول قرن‌های 13 و 14 ساخته شد.
   
   در دوره امویان و اوایل عباسیان‌، شاهزادگانی از دودمان خلیفه، شماری‌ کاخ بیابانی در سوریه و عراق بنا کردند. برخی از این کاخ‌‌ها ‌مانند کاخ‌‌های ساسانیان، دارای شکارگاه بودند ‌یا حمام‌هایی قبه دار برگرفته از ساختمان‌های نوع متأخر رومی داشتند. از این رو این کاخ‌ها آمیزه‌ای از میراث هنری غربی و شرقی را به نمایش می‌گذارند ‌که مشخصات هنر آغازین اسلامی را تصویر می‌کنند و نیز آزادی نسبی آن را در برابر ممنوعیت‌های ‌سنتی هنر پیکرنگاری‌نشان می‌دهند که این ممنوعیت‌ها‌نه در قرآن، بلکه در حدیث که‌ در قرن نهم تدوین شد، آمده بود.
   
   ویژگی کاخ‌های اموی‌، موزاییک‌ها‌، نقاشی‌های دیواری و تمثال‌های ‌نقش برجسته گچی بود که ندیمان، حیوان‌ها و حتی خود خلیفه را نشان می‌داد‌. قسمت زیادی از این آرایه از سنت ساسانی نشأت گرفته بود.
   
   جهان اسلام‌ در دوره میانی، شکوفاترین تمدن شهری که تا آن زمان دیده شده بود را پدید آورد. به هر حال، با آمدن مغول‌ها بسیاری از این گونه شهرها ویران شد یا این که به روستا تنزل پیدا کردند و سیستم‌های آبی که این شهر‌ها به آن وابسته بودند، ویران شد.
   
   در زمان حکومت عباسیان‌، بنای سامرا که یک شهر کاملاً اداری‌ ـ اجرایی بود در صحرای نزدیک بغداد آغاز گردید، اما هرگز به پایان نرسید. درون سامرا ساختمانی عظیم و برج و بارو‌دار ‌به مساحت 175 هکتار (432جریب)‌ و ‌دارای شمار زیادی باغ وجود داشت که خود شهری به شمار می‌رفت و شامل ادارات‌، مسجد‌، حمام‌ها و محله‌های مسکونی‌ بود. برخی از ساختمان‌های مسکونی دارای تزیینات نقاشی پیکرنگاری بودند؛ اما در این میان ‌بهترین کار آذینی‌، گچ‌بری با الگوی سراسر هندسی بر اساس موتیف‌های ترکی (آسیای مرکزی‌) بود‌.‌ شهرهای طراحی شده‌ای مانند سامرا و الفسطاط (شهری در نزدیکی قاهره که با حفاری و خاک‌برداری شناخته شد) به خاطر لوله‌کشی آب و فاضلاب آن‌ها که به گونه کار‌آمدی مهندسی شده بودند، قابل توجه می‌باشند‌، تمام خانه‌ها دارای حمام و توالت‌ بودند. برنامه دیگر شهر‌سازی دوره عباسی، ساخت شهری دایره شکل (762) در بغداد بود که (ویژگی و مشخصات آن) در اصل از متون و توصیفات نوشتاری دانسته می‌شود؛ زیرا محل آن زیر شهر امروزین ]بغداد[ قرار گرفته است‌. این شهر مدوّر از حلقه‌های هم مرکزی تشکیل می‌شد که اقامتگاه‌، مساجد و خانواده خلیفه در حلقه مرکزی قرار داشتند. طرح اولیه این شهر، ریشه‌ای ساسانی‌‌ ـ ایرانی دارد. بعداً مجتمع‌های کاخی شبیه آنچه در سامرا وجود دارد در قاهره‌، مدینه الزهرا (اسپانیا)، ‌شمال آفریقا و در استانبول‌، جایی که عثمانی‌ها در سال 1459 کاخ توپکپی سارایی یا کاخ موزه توپکپی امروزی را بنا کردند، ساخته شد. این سنت در قرن 14م در کاخ الحمراء - متعلق به حاکمان عرب‌تبار اسپانیا - در گرانادای (قرناطه) اسپانیا ‌نیز ادامه پیدا کرد.
   
   آن‌چه به طور ویژه‌ای در اینجا قابل توجه است، صحن شیران با‌فواره آن است که این فواره با شیرهای سنگی آب فشان احاطه شده است.
   
   شیران الحمراء همتایانی در ظروف برنزین و سفالین که شکل حیوان گرفته‌ دارند و اگرچه تمثالی بودن آن‌ها، کارکردشان را در دسته ‌هنر تزیینی قرار می‌دهد.
   
   در ایران‌، آخرین بنا‌های بزرگ آن‌هایی بودند که توسط صفویان بنا شدند. مساعدت صفویان در معماری غیر دینی، شامل می‌شد بر ‌پل‌ها و ‌زمین‌های چوگان ‌و نیز کاخ‌هایی از کوشک‌های چوبین به گونه‌ای که از طریق آن‌ها می‌شد از مشاهده‌ فواره‌های همیشگی‌ بهره برد و مسابقات چوگان را مشاهده نمود‌. بخش دیگری از کاخ، یگ گالری هنری بود که شاه عباس اول آن را برای‌ کلکسیون چینی‌اش در نظر داشت.
   
   کاروانسرا («هان» در ترکی) ره‌آورد ویژه سلجوقیان برای هنر غیر دینی است. این استراحت‌گاه‌ها که برای مسافران در طول‌مسیر کاروان‌ها‌ بنا می‌شد‌، شامل تالاری راهرووار و ‌محوطه‌ای برای حیوانات بود. انواع دیگری از ساختمان‌ها که در تاریخ معماری مهم هستند، عبارت‌اند از حمام‌های عمومی‌، بازارها، باغ‌ها و نیز آلاچیق‌های باغی‌، رباط‌‌ها یا دژهای مرزی که نمونه برجسته آن، هم اکنون تنها در تونس یافت می‌شود.
   
   حرم‌ها و آرامگاه‌ها
   
   آرامگاه امپراطور - جهانگیر - که در قرن 17 در لاهور پاکستان بنا شد به گونه‌ای پیچیده‌ای با انواع طرح‌ها و رنگ‌ها تزئین شده است‌. آن‌چه در این‌جا مشاهده می‌شود، نمای بیرونی دیوار و یکی از چهار مناره‌ای است که باغ شامل آرامگاه امپراطور را احاطه کرده‌اند.
   
   علی‌رغم ممنوعیت‌های اسلامی در ساختن مراقد مجلل، آرامگاه‌ها به عنوان نمادهایی از قدرت رهبران متوفی‌، مهم‌ترین بناهای اسلامی بعد از مساجد و کاخ‌ها هستند. گورستان‌هایی از مقبره‌های قبه‌دار که ‌حاکمان مملوک مصر آن‌ها را در قرن 15 در بیرون مصر ساختند، ‌نمونه‌هایی از این آرامگاه‌ها هستند. تیموریان ‌در سمرقند (اکنون در ازبکستان) گورستانی به نام «ساهی زنده» (قرن 15-16) بنا کردند که عبارت بود از مجموعه شکوهمندی از ساختمان‌ها با آجرکاری طرح‌دار و و زیبا و گنبدهایی کاشی‌، مرتفع و گردن‌دار‌.
   
   در ایران، در عصر فاتحان مغول‌، نوع خاصی از مقبره پدید آمد‌. آرامگاه بزرگ متعلق به قرن چهاردهم در سلطانیه دارای گنبد دو سازه‌ای است که بدون وزن افزوده‌، ارتفاع بسیار بیشتری به گنبد داده است و این گنبد بر روی پایه‌ای هشت‌ضلعی بنا شده است (در اصل با برجی در هر گوشه).
   
   برجسته‌ترین نمونه این شکل‌، «تاج محل» به عنوان یکی از مشهورین آرامگاه‌های اسلامی است‌ که توسط دو معمار ایرانی در نیمه قرن 17 میلادی ‌در «اگره» ‌هند ساخته شد.
   
   تزیینات معماری
   
   کاربرد کاشی رنگی در تزیینات معماری، تاریخ دور و درازی در خاورمیانه دارد. این طرح‌های پیچیده‌ در مقرنس‌های مفصل‌ ورودی یک مدرسه یا حوزه علمیه در اصفهان تنظیم شده‌اند.
   
   گچ‌کاری‌، آجرکاری و کاشی‌کاری، به عنوان رسانه تزیینی‌ در روکاری و توکاری ‌تمام ساختمان‌های اسلامی استفاده شده‌اند. سلجوقیان به این مجموعه، آجر لعاب‌دار و کاشی‌ها را افزودند که بعداً مانند سفالینه‌هایشان صیقلی و منقوش شد. شهر کاشان در ایران به طور تخصصی بر این مسأله تمرکز کرده بود. تمامی نمای محراب‌ها متشکل از نوارهای‌ ستون‌واری ‌از کتیبه‌های قرآنی با کاشی‌های منقوش برّاق ساخته شده بودند که خود شیوه‌ای در سفالینه بود که در‌ کاشی به کار رفت. کاشی‌ها در اشکال گوناگونی همچون ستارگان، در کنار یکدیگر بر پهنه ‌دیوارها جای می‌گرفتند.
   
   ویژگی هنر تیموری این بود که محراب‌ها از قطعه موزاییک‌های درخشان پوشانده‌ می‌شدند، به گونه‌ای که در آن‌ها هر رنگی جدای از دیگر رنگ‌ها پخته می‌شد تا نهایت شدت خویش را بیابد. در قرن 15 کاشی موزاییک‌کارهایی از ایران ‌که هنوز در آن زمان مرکزی مهم در این رشته به حساب می‌آمد‌، تولید قطعه کاشی را در ترکیه بنا نهادند. با گسترش کارگاه‌ها در «ایزنیک»‌، ترک‌ها منابع دست اول خود را از کاشی‌ها در اختیار داشتند.
   
   در ایران دوره صفویه‌، بیشتر ساختمان‌های جدید پوشش باشکوهی از کاشی دریافت نمودند و بسیاری از بناهای قدیمی‌تر دوباره به همین صورت تزیین گشتند‌. این کاشی‌ها‌، کاشی‌هایی به رنگ طلایی و سبز که تا آن زمان سابقه نداشت را‌ شامل می‌شدند؛ رنگ‌های گوناگون با هم در طرح‌ها به کار برده و پخته می‌شدند نه این که مانند گذشته جدای از یگدیگر [و در قطعه‌هایی جدا] باشند؛ اکنون نتیجه متفاوت و درخشندگی هر رنگ کمتر بود.
   
   دیگر تزیینات معماری اسلامی کنده‌کاری روی چوب را شامل می‌شود که گاه همراه با خاتم‌کاری با عاج در مقصوره‌ها‌، منابر‌، پنجره‌ها و در‌ها و عناصر مختلف ساختمانی استفاده می‌شد‌. برجسته‌کاری روی سنگ و مرصع‌کاری مرمرین در بنا‌هایی در اسپانیا‌، ترکیه و مصر (از دوره مملوک) به چشم می‌خورد.
   
   چراغ‌های مساجد و قالی‌های رنگارنگ نماز - اگرچه خود بخشی از ساختمان نیستند - می‌توانند تزیینات معماری به حساب آیند که ساختمان را می‌پوشند و با فراهم نمودن نور و رنگ آن را دگرگون می‌نمایند.
   
   پانوشت:
   1 – هر انسان عاقل‌، باوجدان و بی‌غرض که در قرآن اندیشه کند آن را کلام خدا خواهد یافت و صادر شدن این کتاب عمیق و دقیق را از شخصی درس ناخوانده ناممکن خواهد شمرد و این انگاره به مسلمانان محدود نمی‌شود، نظرات دانشمندان غیر مسلمان در باره قرآن که در کتاب‌ها و مجموعه‌های مختلف جمع‌آوری شده است مویدی بر این مدعا است. مترجم
   
   2 – خواننده خود واقف است که هیچ‌گونه شباهتی بین اذان و شیوه‌های یهود و مسیحیت در گردآوری عابدان وجود ندارد که بخواهد تقلیدی از آن‌ها باشد. مترجم

   
   

    

3. بازار

    ستون فقرات شهر اسلامي است
    در زبان پهلوي در قالب دو اصطلاح ”واكار“ و ” وازار“آمده
    انواع معماري آن شامل سراها، تيمچه ها، راسته بازارها و ...
    سابقه معماري بازار به دوره اشكاني بر مي گردد
    معماری بازارهای سده های نخستین اسلامی- به ویژه از نظر سازه های طاقی- متأثر از معماری دوره ساسانی است
    با توجه به آب و هوای ایران- شدت گرما و سرما و دیگر عوامل نامساعد جوی- ساخت بازارهای سرپوشیده، بدان صورت که امروزه شاهدیم، راه حل بسیار شایسته ای برای ایجاد جوی مناسب جهت داد و ستد بوده است
    مجموعه بازار در شهرهای قدیمی ایران علاوه بر کارکردهای اقتصادی و تجاری، در زمینه های مختلف اجتماعی، مذهبی و سیاسی نقش غیر قابل انکاری داشته
    بازار به همراه مساجد جامع، بخش مهم و مرکزی بافت شهرهای قدیم را به وجود می آورده است
    بازارها در شهرهای کهن اغلب در ارتباط با راه های ارتباطی و دروازه شهر، مسجد جامع و میدان اصلی شکل گرفته و به تدریج گسترش می یافت
    وضعیت، وسعت و رونق هر بازار نیز در ارتباط مستقیم با وضعیت، وسعت و رونق شهر قرار داشت
    با گسترش بازار، نیازهای جدیدی به وجود می آمد که منجر به پیدایش فضاها و بناهای وابسته ای در مجموعه بازار می گردید؛ از جمله سرای ، تیمچه ، بناهای حکومتی مرتبط با بازار (ضرابخانه و تشکیلات انتظامی)،کارگاههای تولیدی و خدماتی و بناهای عمومی دیگری همچون مسجد، حسینیه، آب انبار، حمام و قهوه خانه و ...
    بازارهای اولیه بیشتر متشکل از یک راسته اصلی و یا دو راسته عمود بر هم با بناهای مجاور بود که به تدریج در محور طولی و گاه در همه جهات گسترش می یافت
   
   انواع بازارها
   
    بازارهای خطی یا طولی
    بازارهای چند محوری
    بازارهای منظومه ای
    بازارهای صلیبی یا چلیپائی
   
   بازارهای طولی یا خطی
   
    بازارهائی است که در جهت طولی رشد کرده و در دو سوی آن حجره ها و کاروانسرا
    این بازارها از یک دروازه شهر شروع و به دروازه دیگر شهر ختم می شود
    این بازارها بدون طرح و نقشه قبلی بوجود آمده و به صورت ارگانیک رشد کرده
    توسعه و ایجاد مشاغل جدید موجب رشد بازار در جهت طولی بوده
    محلات شهر از طریق راسته های بازار به بازار راه می یافتند
    این بازارها دارای تیمچه و چهارسوق نمی باش
    نمونه خوب در این مورد بازار نائین می باشد
   
   بازارهای چند محوری
   
    دارای راسته های موازی و متقاطع می باشد که در اطراف آن سراها، کاروانسراها، حجره ها، دالان ها و تیمچه ها قرار دارد
    دارای طرحی از قبل و یا بدون طرح می باشد
    گسترش آن هم در جهت طولی و هم در جهت عرضی می باشد
    تحرک، جاذبه و تنوع این بازارها، از بازارهای خطی بیشتر می باشد
    هر راسته عملکرد مخصوص به خود دارد مانند : راسته مسگرها، راسته عطارها و ...
   
    نمونه های خوب در این مورد بازار تبریز، کرمان، تهران، اصفهان، ملایر و ...
   __________________

    

4. بازار

   بازارهای منظومه ای
   
    این بازارها از محوطه مرکزی وسیعی شکل گرفته که دور تا دور آن را حجرات، کاروانسراها و ... فرا گرفته
    این نوع بازار بیشتر جنبه خرده فروشی داشته
    نمونه آن : سبزه میدان تهران و ...
   
   
   بازارهای چلیپائی( صلیبی)
    دارای دو راسته عمود بر هم بوده که در محل تقاطع آنها چهارسوق وجود دارد
    این راسته ها در دو جهت شمالی-جنوبی و شرقی-غربی گسترده شده است
    دارای طرح و نقشه از قبل می باشد
    حجرات، کاروانسراها، راسته ها و ... در امتداد دو راسته اصلی بوجود آمده و از این طریق رشد و توسعه یافته اند
    نمونه ها: بازار وکیل شیراز، بازار لار و ...
   مفهوم سکونت در محله سنتی
   
   ما زفلک بوده ایم ، یار ملک بوده ایم
   باز همانجا رویم جمله ،که آن شهر ماست
   خود زفلک برتریم ،وز ملک افزونتریم
   زین دو چرا نگذریم ؟ منزل ما کبریاست
   (دیوان شمس)
   شهردار تهران : محله محوری تنها عامل نجات تهران است
   اهل کجائید . اولین پرسش در تهران
   محله محوری پلی در جهت بازگشت به هویت شهرایرانی
   عامل بی هویتی
   ضابطه (دکتر حجت)
   دانشگاه (دکتر زرگر)
   ساخت و ساز گراها (دکتر گلکار)
   ترجمه نسخه غربی در کالبد و روح شهر ایرانی ( دکتر نقی زاده
   انسان (نصر)
   
   مفهوم محله
   
   در لغت نامه دهخدا به معنای" کوی، برزن، یک قسمت ازچندین قسمت شه
   Quarter, District و Neibrouhood در فرهنگ غربی معادل هائی مانند
   محله قسمت نسبتا بزرگی از شهر است که واجد خصوصیات یکدست و مشابه باشد و ناظر عملا بتواند به آن وارد شود (لینچ 1990)
   هر کسی، با هر فرهنگ، در هر محدوده جغرافیائی و در هر زمانی، در مورد محله و مفهوم آن بررسی و اظهار نظر کند، ناچار به پذیرش فرضیاتی است که بدیهی ترین آنها اطلاق مفهوم مکان به "محله" است "(نقی زاده 1387).
   (جیکوبز)
   محله به مثابه خانه اجتماع
   

    

5. 

   عوامل موثر برساختار محله های سنتی:
   
   قوانین شرعی و اجتماعی
   فرهنگ
   سنت و اعتقادات
   روابط بین افراد
   رابطه افراد با محیط
   ساختارهای اجتماعی
   امنیت
   اقلیم
   نیازهای اقتصادی کاربری زمین
   نحوه مالکیت
   مرز بین محلات
   وقف
   مدیریت محله
   
   
   شکل گیری واحدهای همسایگی بر پایه شعاع نفوذ یک مسجد
   تفکیک مرز محلات بر اساس مالکیت
   (معبر عامل وصل)
   
   محله در شهرهای گذشته
   مکا ن های تشکیل شبکه های اجتماعی اند و چنین فضاههائی بیش از آنکه تنها یک فضا باشند یک تجربه اند
   اجزاء شهر
   
   شکل گیری واحدهای همسایگی بر اساس الگوی باغ شهر
   (رادبرن)
   
   شکل گیری واحدهای همسایگی بر پایه شعاع نفوذ یک دبستان
   (کلارنس پری)
   
   تغییر شکل ناشی از:
   
   تغییر دیدگاه زندگی ( دیدگاه مادی به حیات)
   - ورود تکنولوژی و ماشین به عرصه زندگی بشری
   - هجوم اطلاعات
   - گسترش جمعیت
   - جهانی شدن
   - گسترش ارتباطات
   - نفوذ فرهنگ های مختلف
   - گسترش شهرها

   
   

6. تغییر شکل کالبدی در:
   سازمان فضائی
   مکان استقرار
   بدنه
   سبک و هندسه ساخت
   دسترسی
   نظام پر و خالی
   تفکیک عرصه ها
   محصوریت
   مصالح
   خط آسمان
   فرم
   رنگ و بافت
   لبه
   عناصر مصنوع
   گره
   راه
   
   ورود مدرنیزم به عرصه شهرسازی ( الگوی شبک

1. اکسپرسيونيسم و معماری

   اکسپرسیونیسم عبارت است از شیوه ای که در آن برای بهتر بیان کردن حالتهای درونی از اغراق در رنگها و شکلها استفاده می شود, به عبارت دیگر اکسپرسیونیسم شیوه ای است عاری از طبیعت گرایی که می خواهد حالات عاطفی را هر چه روشن تر بنماید.
   
   اين اصطلاح در مورد هنرمندي مصداق داشت كه براي انتقال مستقيم احساس خويش از اصول تعادل طرح و مفاهيم سنتي زيبايي پيروي نمي‌كرد از اين اغراق در صور طبيعي و توجه به امكانات بياني خط – شكل و رنگ مشخصه كار چنين هنرمندي مي‌بود.
   
   مبانی فلسفی این جنبش :
   نفی تاریخ و نفی وضعیت موجود
   اعتقاد به اصالت فرد
   تقدس ادراکات حسی
   انتظار ظهور انسان جدید
   بالاخره آفرینش و خلاقیت به عنوان تظاهر الهامات متعالی
   
   
   معماری اکسپرسیونیستی از منابع بسیار گوناگون الهام گرفته است که به طور خلاصه می توان چنین بیان کرد:
   
   معماری های بیگانه، همان طور که قبلاً , قرن نوزده ظهور کردند, طرحهایی که بر هنر نو(آرنوو) تأثیر گذاشته بودند، اکسپرسیونیستها را نیز به وجد آوردند.
   
   طرحهای معماری مبتنی بر عقاید ماورایی، همراه با شکلهای انتزاعی مذهبی آن زمان، مورد توجه قرار گرفتند. اکسپرسیونیسم در مراحل اولیه مشتاق فرم های واضح و حجیم معماری اولیه مصر بود و بعدها متوجه بناهای آسیا و به ویژه معابد باستانی هند شد. در هر صورت هیچ نوع عناصر خاص ساختمانی اتخاذ نشد، بلکه نوعی کثرت همه جانبه ظهور کرد.
   
   هنر نو یا آرتوو بیش از آن که منبع الهام باشد، ماده اولیه این جنبش بود.
   
   معماران اکسپرسیونیست
   
   گائودی
   اریک مندلسون
   اکسپرسیونیسم در معماری از نوع گرایش های شخصی شمرده میشد که خیلی سریع به خاموشی گرایید. اکسپرسیونیسم معماری بسیار نزدیک به هنر نو بود که به پیشگامی ویکتورهورتا شکل گرفت، از معماران آن می توان از آنتونی گائودی نام برد. آنتونی گائودی فراتز از هنر نو بود ، او خانه مسکونی کازامیلا را که ترکیب نئوگوتیک و نئوباروک بود طراحی کرد و مهمترین اثر اکسپرسیونیستی کلیسای ساکرادا فامیلیا( خانواده مقدس) 1884 است که به هیچ قرنی تعلق ندارد و یک معماری افسانه ای است. لئوناردو بنه ولو درباره کارهای اکسپرسیونیستی گائودی می گوید: «کارهای او حالت خودکامه داشته و اختصاصی بود، او دشمنانی داشت که نتوانست طرح هایش را ادامه دهد و توسط بقیه معماران انجام گیرد، اما کارهای او هم چون رویداد حباب گونه ای است که عمری ندارد.» از دیگر معماران اکسپرسیونیست اریک مندلسون است که کارهای او دارای پرسپکتیوهای گوناگون است. کارهای او نمایشگاه کارهای 4 معمار گمنام در برلین 1917 و هم چنین طرح برای یک استودیو و برج انیشتین در پوتسدام آلمان 1920 است.
   

    

2. 

   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   

1. معماری چین 

   موقعیت جغرافیایی
   سرزمین چین در دورترین قسمت شرقی آسیا قرار گرفته و از هندوستان بوسیله كوهستانهای بلند جدا گردیده است . حاصلخیزترین بخش چین در نواحی جلگه ای آن بیشتـر در شمال شرقی قرار گرفته و مناطق مسكونی و پر جمعیت آن را به وجود آورده است]چینی ها از نژاد مغول بوده و از جمله اقوام نادری هستند كه از همان ابتدا در سرزمین خود ساكن بوده اند و سرزمین خود را به جای چین تی ین هو (یعنی زیر آسمانها نام نهاده اند)
   
   جامعه چین از روزگار كهن جامعـــــه ای طبقاتی بوده است و بیشتر شهروندان را دهقانان فقیر تشكیل داده اند . سلسله های پادشاهی ( امپراطوری ) چین به ترتیب عبـــارتند از : هیا ، شانگ ، جو ، چین ، هن .
   در دوره دودمان جو ( ۱۱۲۳تا ۲۲۱ ق . م ) فئودالیسم در چین بنیاد نهاده شد و قدرت سیاسی بین شمار زیادی از زمین داران بزرگ تقسیم شد]یكی از درخشان ترین دوره های چین ظهـــور سلسله تانگ ( ۹۰۷تا ۶۱۸ میلادی )‌بود كه كشـــور را به صورت مركز سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی آسیا در آورد]مغولان در قرن ۱۳ میلادی ضمن عبـور از دیوار چین و شهر پكن را تصرف كردند . قوبیلای خان آنجا را پایتخت خویش نمود . ماركوپولو هم از این كشور در زمان مغولان دیدن نمود]آئین های چین باستان]در چین ادیان و فلسفه های گوناگونی رواج داشت كه مهمتـــرین آنها اندیشه های كنفوسیوسی ، دائوئی ( تائوئی )‌، و بودایی بود . كنفوسیــوس ( ۴۰۷ /۵۵۱ ق.م )‌مبلغ وفاداری و نظم و احترام بود . فلسفـــه او بر بنیان ذن یعنی عواطف و مهر و محبت انســـانی قرار داشت . عشق به ابا و گذشتگان در اندیشه كنفوسیوس جایگاهی ارجمند داشت
   
   لائوزی ( قرن شش ق . م ) بنیانگذار دائوئیسم بود . به عقیده او انســان در حقیقت جزئی از كاینات است و باید به طــــور تام و تمام با آن همساز و همنـــوا باشد . كاینات تابع اصول یین و یانگ است . یین نیروی مؤنث و یانگ نیروی مذكر است . نماد دائوئیسم بیانگر اتحاد یین و یانگ است . آئین بودایی در حدود قرن دوم میلادی از طریق جاده ابریشم كــــه راهی بازرگانی بود ، از هند به چین رسید . بخشی از معماری معابد چین مربوط به آیین بودایی است[]معماری چین[]معماری چین نیز همانند سایر هنرهــــای آن از گستردگی و تنـوع فراوان برخوردار است ، هر چند آثار معماری آنـــان گاه به علت استفاده از مصالح كم دوام از بین رفته اند ، ولیكن آنچـــه از این آثار باقیمانده ، گویای این حقیقت است كه آثار چین در حد معماریهای مصر و بین النهـــرین و ایران باستان است . به طور كلی معماری چین شامل معابد ( كنفوسیوسی ، لائوتسه ، بودایی ) پاگودا ، قصر ، دیوار بزرگ چین ، خانه و دیرها ، آرامگاهها و معابد صخره ای (‌غارها ) است]خانه چینی]اولین سكونتگاههای چینی گودالهایی هستند كه به صورت دایره ساخته شده اند و روی آن را با شاخ و برگ درختان پوشانده اند از نظر تزئینی نمونـــه های خانه گلی دوره هان كاملا شبیه سبك های موجــــود در چین است . مدخل اصلی در داخل توسط مانع ارواح ( دیواری در مقابل مدخل ) حفاظت می شود ، به طوریكه حیاط از داخل خانه از نظر پنهــــان است . بر اساس عقاید چینی ، شیاطین و ارواح پلید در خط مستقیم حركت می كردند و این دیوارها در مقابل مدخل مانع ورود آنها به داخل خانه می شدند[]ساختمان معماری خانه امروز چین دقیقا به نمونه اولیه خویش در هزار سال پیش شباهت دارد . اجزای ضروری این ساختمانهــــا عبارتند از : یك تالار چهار گوشه زیر یك بــــام نوك تیز با قرنیزهای بر آمده ، بر روی یك شبكه نگاهدارنده و ستونهــای چوبی ، كه دیوارها هیچ نقشی در نگاهـداری از سقف ندارند بلكه در حكم پرده ها و تیغه های جدا كننده می باشند . معماری چین در چهارچوب این فرمول محـدود ، توجهش را بر نمای ساختمــان متمركز می كند . كارایی ساختمان غالبا تابع تزئینات آن بود . جالب توجه است كه در طی چند قرن جهت همه ساختمانها شمالی ـ جنـــوبی بوده است . در معابد یا منازل چینی بام بسیـار اهمیت دارد ، جنس آن از آجر و كاشی است و اگر بر سریرهای سلطنتی سایه افكند زرد و گرنه سبز ، ارغـــوانی ، سرخ یا آبی است
   
   معابد چینی :
   ]در معماری هر كشوری پرستشگاههــا از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردارند . مجموعه معابد به جای مانده در كشور چین با توجه به تعدد و تنوع ادیان مورد قبول در آن بسیــار متنوع می باشند . كه این معابد عبارتند از :
   
   معابد بودایی : به این معابد راههــای طبیعی بسیار زیادی منتهی می شود ، كه معمولا بر سرازیر های پیچ در پیچ كشیده شده و با دروازه های آراسته ای بنام پای لوش مشخص گردیده است . بـرای رهانیدن شیطان در برخی مدخلهـا ، پیكره های كراهت انگیزی گذاشته شده است . رواج آئین بودایی ظاهرا تغییر مهمی در طــرح معابد چینی بوجود نیاورد ، چون معابد تائویی و بودایی را از روی یك نقشـه می ساختند كه در واقع همـــــان نقشه خانه چینیان بود و آن را برای مقـــاصد مذهبی آماده می كردند . ترتیب حیاط سازی ، با تالارهای مجـاور ، شبیه خانه های مسكونی بود . تالارهای واقع در حیاطهای جلو اختصــاص به پرستش خدایان یا بودا داشت ، در صـــورتی كه نقاط مسكونی در پشت معبد محل اقامت راهبان بود . عمده مصالح معابد بودایی چـوب و سنگ است . سقف شیـــروانی است و از پوشش سفـــالی یا چوبی ساخته شده است . در بیشتر معـــابد روی سقف بنایی به شكل كشتی قرار دارد كه از نظــر هنر بودایی سمبلیك است و به طـــــور كلی سقف این بناها دارای تزئینات پر كــاری است . در معبد رنگ مسلط بر مجموعه بنا رنگ قرمز است .

   
   

2. ● معابد كنفوسیوسی : دلاویزترین معـــــابد چینی آنهایی است كه در پكن به دین ملی و رسمـــی آن كشور اختصاص داده شده است . معبد كنفوسیوس دارای طاقهـــای باشكوهی است كه با ظرافت بسیار كنــده كاری شده ، ولی خود معبد بیشتر نمودار حالت فلسفی دارد تا هنــــری . به طور كلی ستونهـای معابد ، چوبی و سنگی است و غالبا به صـــورت ستون پیكره ای از اژدها و سیمرغ كه در روبروی مدخل معبد قرار داده شده است .
   ● پاگودا :
   از آثار برجسته و شاخص هنر معماری خاور دور بویژه چین پاگودا است . این بناهای چتری شكل . چند طبقه اند كه تعداد طبقات آنهـا فرد است چون عدد زوج در نزد چینی ها نحس است . پاگودا از درون دارای پله های مارپیچی و گردان است . هر چتر به ایـــوان گردی ختم می شود كه ماموران حكومتی در این ایوانها مسائل مملكتی را را بررسی می كردند ، دومین كاركرد این بناهـــا جهت دعا و نیایش بوده و سوم پیشگویان چین در آن بخش طالع بینی می كردند و از طرفی جهت وزش باد را مشخص می نمود .
   
   پاگودا نوعی از ساختمان سازی و معماری بودایی است كه به نماد كشور چین تبدیل شده است ، این بناها كه بیشتر در روستـــاها برافراشته شده اند و جزء طبیعی آن نقاط به نظر می رسند و از استوپای هندی تقلید شده اند ، با این تفاوت كه چینیها به جـــای نقشه گرد ، نقشه چهار ، شش یا هشت ضلعی را ترجیح می دادند و طبقات را تا ارتفاع حداكثر ۹۰متر روی یكدیگر می انباشتند .
   
   
   ● دیوار چین :
   ]مهمترین آثار چینی ها دیوار چین است كه تا به امروز پا برجاست . این دیوار از شمال شرق چین به سمت شمال غرب امتـــداد دارد كه طول آن ۶۴۰۰ كیلو متر و ارتفاع دیــوار ۷ الی ۵/۷ متر است ، عرض دیوار هم حدودا ۵/۷ متر است ، به فاصلــه هر چند متر برجهای دیده بانی در دیوار بزرگ تعبیه گردیده است . دیوار دارای چهار دروازه بزرگ است ، مصالح این دیوار از آجر و سنگ است ، سازنده این دیوار “ شی هوانگ دی ” خاقــان “ بنیانگذار سلسله چین ” بود . این دیوار جهت حفاظت چین از هجـــوم اقوام بیابانگرد زرد پوست به نام “ هونها ” بوده است . این دیوار از قرن ۴ ق.م به صورت دیوارهای بریده از چینه و گل وجود داشته است ولی در زمان امپراطوری شی هوانگ دی ، این دیوارهای مجــزا به یكدیگر متصل شد و از مصالح سنگ و آجر در ان استفاده كرد .
   
   ● سبك های معماری چینی ( شمالی و جنوبی ) :
   در ساختمانهای مذهبی اعم از پاگوداهـــا و معبدها می توان دو سبك مشخص معمـــاری چینی را مشاهده كرد . این دو سبك معمولا شمالی و جنوبی خوانده می شود .
   
   تفاوت عمده میان این دو سبك عبارتنـــد از : انحنای شیب سقف و مقدار تزئینـات لبه بامها و پیش آمدگی آنهاست . در سبك جنوبی ، سقفها به اندازه ای انحنـا پیدا كرده اند كه گوشه های آنها ، مثل شاخ گاو به طرف بالا متمایل می شود .
   
   سبك شمالی را غالبا سبك قصـــری می نامند ، زیرا كه بهتــرین نمونه های این نوع معماری را در عمارات با شكوه شهر ممنوع و آرامگاههای خاقانهای سلسله های منگ و منچو می تــوان دید . در سبك قصــری ، انحنای بام نرم است و به شیب و سقف چادر شبیه شده است ، تزئینات نیز كمتر و محدودتر است . مجسمه فقط در گوشه های بامها دیده می شود .
   
   شایان ذكر است كه درباره معماری چین ، كمتر سخنی گفته یا مطلبی نوشته شده است ، شاید به این دلیل باشد كه ساختمانهای انـــدكی از روزگاران گذشته بر جای مانده اند یا سبك معماری چین در سده های گذشته دستخـــوش تحولات چشمگیر نشده است ، ساختمان در چین امروز دقیقــــا به نمونه اولیه خویش در هزار سال پیش شباهت دارد

طراحي پايدار (طراحي سبز)

1. معماری یونان

   شیوه های معماری یونان
   
   وضعيت طبيعی و جغرافيايی يونان: سرزمينی که تمدن و فرهنگ يونان باستان در آن شکل گرفت, از يونان و جزاير تشکيل شده بود، که عبارت بودند از: يونان شمالی، مرکزی و جنوبی (پلوپرنز) و همچنين جزايری که در سواحل شمالی (تراس) و شرقی (آسيای صغير) دريای اژه قرار دارند. به عبارت ديگر می توان چنين گفت که: شبه جزيره بالکان در جنوب اروپا قرار دارد که قسمت بزرگی از آن در دريای مديترانه پيش رفته و در همين قسمت کشور يونان قرار گرفته است, بخش اعظم اين شبه جزيره را کوههای سخره ای و پر شيب فرا گرفته که تنها در ميان جلگه هايی که وسط اين کوههاقرا دارند, اراضی حاصلخيزی جهت کشاورزی وجود دارد.

   
   

   موقعيت جغرافيايی و طبيعی, در شکل دادن به اوضاع سياسی اقتصادی و فرهنگی يونان نقش بسيار مهمی داشته است. زيرا همين وضعيت طبيعی موجب شده که در بخشهای مختلف يونان, دولت شهر های کوچک مستقل تشکيل گردند که شرايط خاص طبيعی, يعنی از يک سو به دريا و از سوی ديگر کوهستانهای صعب العبور مانع از آن بودند, که تا اين دولت شهر ها مورد تهاجم قرار گيرند.
   پيشينه تاريخی يونان: بطوريکه قبلاً اشاره شد. سرزمين اصلی يونان پيش از حمله اقوام شمالی (دورين ها) دارای تمدنی پيشرفته بودنددر بخش شمالی شبه جزيره يونان اقوامی از شاخه های آريا- اروپايی زندگی می کردند که طی سده ها از استب های جنوب روسيه به اين قسمت ها مهاجرت کرده بودند. اين قبايل که «دورين» ناميده می شدند, از نظر فرهنگی در سطحی پايين تر از ميسنی ها يا ساکنان اصلی يونان بودند. در اواخر هزاره دوم پيش از ميلاد اين قبيله ها از شمال به سوی جنوب سرازير شدند و سرانجام «پلوپونزه»,دژهای مستحکم «مسين» را ويران نمودند. و بدين ترتيب تمدن مسين پايان يافت.
   ساکنان يونان در همه جای شبه جزيره يا به اطاعت «دورين ها» در آمدند و يا به جزاژر اژه و سواحل غربی آسيای صغير کوچ نمودند. پس از اين اتفاق در يونان جند قرن رکود هنری حکمفرما بود و حتی خط اوليه يونانی ها نيز به فراموشی سپرده شد. سپس در اواخر «دوره هرمز», يونانی ها با نوع نگارشی جديد که از «فينقی ها» کسب کردند, آشنا شدند. يونانيها حروف صدادار را به اين حروف افزوده و الفبای خود را که مرکب از 24 حرف بود پديد آوردند.
   تداوم تمدن يونان در واقع با تولد «دولت شهرها» يا «پليس» ها آغاز گرديد. شرايط خاص جغرافيايی يونان, هر طايفه از اقوام «دوری» را به گونه مستقلی تقسيم نمود, در سواحل اين کشورکه موانع طبيعی بزرگترين عامل استقلال دولت شهر ها بودند, رفته رفته تمدن باستانی يونان شکل گرفت. ارتباطات که صرفاً از طريق دريا امکان پذير بود, اين دولت شهرها را با فرهنگ و تمدن ديگر جزاير و کشورهای حاشيه مديترانه آشنا نمود, و از اين طريق زمينه های اقتصادی تجاری, ايجاد گرديد. در برخورد با اين تمدنها و رونق اقتصادی, زمينه های رشد هنر طبيعت گرايی يونان روح و قوت گرفت.
   بطور کلی تمدن يونان در سه عنصر ثابت خلاصه می شود که عبارتند از: انسان, طبيعت, عقل. شناخت تمدن يونان, شناخت بخشی از تمدن جديد غرب است و شناخت اين تمدن بدون آشنايی با تمدن شرق مديترانه امکان پذير نيست. زيرا بطوريکه اشاره گرديد, اين تمدن سهم بزرگی در ايجاد تمدن و هنر يونانی داشته است.
   کشف تئوری انسانی, يا انسانی که تفکر در هر موضوعی او را به شناخت و معرفت می رساند, موجب گرديد که يونانی از تفکرات جادويی و افسانه ای گذر نموده و به تفکر عقلانی گام نهد, و در اين زمان بود که فلسفه و تاريخ نويسی و علم جانشين تفکرات قديمی گرديد. شناخت فرد به دنبال آن ارزش دادن به مقام او, آزاديهای فردی را پديد آورد. دمکراسی که پايه جمهوری يونان در پنج قرن شناخته شده بود, تنها فرم حکومتی بوده, که در طول تاريخ تا انقلاب کبير فرانسه به عنوان دمکراسی مستقيم و تصميم گيری با وجود تمام محدوديتهای آن شناخته شده است. در جهان بينی اومانيستی (انسان گرايی) يونان آنچه اهميت داشته, انسان بوده و انسان محور مقياس همه چيز بوده است. علاوه بر همه اين ها, آنچه که در تفکرات يونانی, انسان را از ساير موجودات متمايز کرده عقل اوست. طبيعت و زيبايی نيز در تمدن يونانی جايگاه خاصی داشته است. عوامل طبيعی و وجود طبيعت خاص يونان در شکل گيری آثار معماری و ساير هنرها نقش اساسی و تعيين کننده ای را بازی کرده است.
   شيوه های معماری يونان:
   به طور کلی آثار معماری يونانی براساس شيوه های خاص ساختمانی بنياد شده اند. کهن ترين شيوه های قابل تقسيم بندی در معماری يونانی عبارتند از : شيوه دوريک ، ايوني: (ايونيايی) و شيوه کرنتی ، شيوه هايی (سبک هايی) که معماران يونانی پديد آورند، تا حدودی بر حسب جزئيات، ولی عمدتاً براساس تناسبهای اجزاء از يکديگر متمايز می شوند . هر سبکی برای هدف خاصی بکار گرفته می شد و هر يک مفاهيم متفاوتی را مجسم می کرد. لذا بر همين اساس هر يک از شيوه های معماری يونان دارای ويژگيهای خاصی هستند.
   
   
   به طور کلی آثار معماری يونانی براساس شيوه های خاص ساختمانی بنياد شده اند. کهن ترين شيوه های قابل تقسيم بندی در معماری يونانی عبارتند از : شيوه دوريک ، ايوني: (ايونيايی) و شيوه کرنتی ، شيوه هايی (سبک هايی) که معماران يونانی پديد آورند، تا حدودی بر حسب جزئيات، ولی عمدتاً براساس تناسبهای اجزاء از يکديگر متمايز می شوند . هر سبکی برای هدف خاصی بکار گرفته می شد و هر يک مفاهيم متفاوتی را مجسم می کرد. لذا بر همين اساس هر يک از شيوه های معماری يونان دارای ويژگيهای خاصی هستند.
   
   در اينجا پيش از پرداختن به شيوه های فوق الذکر بايد تصريح نمود که اصطلاح شيوه يا سبک معماری که درباره ی يونان اطلاق می شود، و اين کاملاً رواست زيرا بناهای يونانی از ثبات و کمال لازم برخوردارند.
   همان طوری که در اکثر پيکره های يونانی اين مسئله مشهود است. مثلاً معبد دوريک نيز مانند پيکره «جوان يونانی» مظهری از قرار و پايداری درونی و سازگاری متقابل اجزای بيرونی است که به آنها ويژگي منحصر به فرد و وحدتی خاص موجودات زنده می بخشد.
   الف) شيوه ی دوريک: شيوه دوريک يا دوريسی که نام خود را از سرزمين مرکزی يونان گرفته است، اصلی ترين شيوه معماری يونان است . زيرا هم قديمی تر و هم مشخصتر از ساير شيوه های يونانی است. ستون دوريک مشتمل بر بدنه ستون که از قاعده دايره برخوردار است و از پايين به بالا از قطر دايره کاسته می شود.
   سطح بدنه ستون با شيارهای کم عمق عمودی به نام «قاشقيها» تزيين شده است. در انتها بخش بدنه با يک خط افقی معروف به «گلوبند» يا گلويی به سر ستون متصل می شود. سر ستون از بالشتگی و تاوه چهار گوش واقع بر روی آن تشکيل يافته است. اسپر از دو بخش اصلی ديگر مختلط تر و اجزاء آن عبارتند از: فرسب (رديف سنگهای صيقل خورد ، و افقی که مستقيماً بر روی سر ستونها تکيه دارد) و افريز با سه ترکيها و چهار گوشيهای تزئينی اش و طره به صورت مثلثی در می آيد، و با لبه ی برجسته به بيرون خود سطح سنتوری را احاطه می کند.
   همه بخشهای بنا از سنگهايی تراشيده شده که بدون ملات بر روی هم قرار گرفته اند. و بديهی است که در نهات استادی ساخته و پرداخته شده اند. نسبت ارتفاع به قاعده در ستون دوريک در اغاز 4 به 1 بوده ولی در دوره کلاسيک اين نسبت به پنج و يک دوم و پنج و سه چهارم می رسد. در دوره ی هلنی نسبت 7 به1 می شود .
   ب) شيوه ايونيک (ايونيايي): اين شيوه معماری به سرزمين ايونيا واقع در ساحل آسيای صغير (ترکيه) منسوب بوده و کمتر از شيوه دوريک صلابت و استواری و رسميت دارد و خاستگاه آن نيز همچون دوريک ناشناخته مانده است. نخستين بقايای معماری شيوه ايونيک از پرستشگاههايی است که متعلق به قرن ششم ق م است از ويژگيهای اين شيوه ستون باريک و بلند با سر ستون پيچ خورده (حلزونی شکل) است طرح ستون اين شيوه به بيننده از هر طرف ديد مشابهی می دهد. نسبت ارتباع به قاعده ستون در اين شيوه 9 به 1 و 10 به 1 يعنی نسبت به ستون دوريک بلندتر است و تعداد شيارهای روی بدنه ستون نيز 24 عدد است.
   مهمترين عنصری که شيوه ايونيک را از نظام دوريک مجزا می کند، تغير شکل سر ستونها است. ستون سنگی در شيوه ايونيک به جای اينکه مستقيماً روی سکوی پله دار (استيلوبات) قرار گيرد بر روی پايه ستون دايره شکلی که از سنگ يک پارچه تراشيده شده و دارای فرو رفتگيهايی نيز می باشد، قرار می گيرد. اين سنگ حجاری شده روی يک لوحه سنگی مربع شکل قرار دارد که به اين نوع پايه ستون در شيوه ايونيک «توروس» گفته می شود. سطح جانبی شيارهای قاشقی بدون گوشه سبک ايونيک بخش پايينی «آتنا» که به شکل مربع در انتهای ديوارهای مقصوره ديده می شود. در صورتی که در شيوه دوريک ساده رها می گردد. معابد بسياری در يونان و سرزمينهای تابعه آن به شيوه ايونيک بر پا شده اند که می توان به معبدار ختئوم (ارختئون) در آتن و معبد آرتميس در افسوس و ... اشاره کرد.
   ج) شيوه کرنتی (قرنتی):
   شيوه ی کرنتی در اواخر سده پنجم ق . م توسط معمای بنام «کاليماخوس» ابداع و به کار گرفته شده و به ناحيه کرنيت واقع در جنوب شرقی بخش مرکزی يونان منسوب است. برای نخستين بار از ستون کرنتی در داخل معابد استفاده گرديد، ولی اوج گسترش اين شيوه در معماری از حدود سال 300 ق.م به بعد است که در ستونهای بيرونی ساختمان ها مورد استفاده قرار گرفته است.
   ويژگی آن: سر ستونی به شکل کاسه ی زنگ رو به بالا، با آرايش برگ کنگری به گرد آن است. بدنه ستونی کرنتی هم از بدنه ی ستون دوريک باريکتر و بلندتر است. ولی قطر آن، مانند بدنه ستون ايونيک، از روی پايه ستونی به يک ميزان بالا می رود. بهترين نمونه معبدی که به اين شيوه ساخته شده، معبد زئوس (سده دوم ق م) در شهر آتن است. سر ستون کرنتی با ظرافت بسيار تزئينی اش بيشتر به عنوان يک آلمان تزئينی مورد توجه بوده و دقت بسيار زيادی که در حجاری های پيکره ها بکار رفته، در سر ستونهای اين شيوه نيز ديده می شوند.
   سر ستون کرنتی در حقيقت کمال مطلوب يونانيان بود، چون در مورد ستون ايونيک مسئله ديد در گوشه ها برای معماران معابد مشکلی بود و با بکار گيری سر ستون ايونيک در زوايا با ديد دوجانبه آن مشکل ديد کنج ها لاينحل مانده بود، با ابداع شيوه ی کرنتی که سر ستون تزئينی آن از تمام جوانب ديد يکسان داشت؛ همين امر موجب گرديد تا يونانيان در رسيدن به کمال مطلوب مورد نظرشان توفيق حاصل کنند.
   

   
   

2. آكروپوليس ( Acropolis ؛ به یونانی قدیم: بلندشهر یا دژشهر)
   
   در شمال شرقی پارتنون در آتن پایتخت یییییونان در مرتفع ترين نقطه دشت و ۱۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. مجموعه تاريخى ‌آكروپولیس براى مردم يونان يك نماد ملى است بر همین اساس هر شهر یونان باستان داراى آكروپوليس معادل دژ يا قلعه مستحكم بوده است. اين مجموعه با دقت و ظرافت بسيار دقيق هندسى و رياضى ساخته شده است.
   آکروپلیس آتن معروف به آکروپلیس، به معنای شهر مرتفع یا صخره مقدس که در یونان و تمام دنیا فراوان است. اگر چه آکروپلیس های دیگری در یونان قرار دارد، اهمیت این آکروپلیس آنقدر زیاد است که نام آکروپلیس به عنوان اسم خاص مربوط به همین مکان است. آکروپلیس رسما به عنوان بنای برجسته در میراث فرهنگی اروپا در 26 مارس 2007 (6فروردین 1386) به ثبت رسیده است. آکروپلیس بر روی يك تپه سنگی صاف که دارای 150متر ارتفاع از سطح دریاست در داخل شهر آتن یونان بنا گردیده است. قبلا این بنا به نام "سکروپیا" مشتق از نام افسانه ای مرد ماری، به نام ککروپس یا سکروپس اولین پادشاه آتن نامیده می‌شد
   اولین دست ساخته بشر مربوط به بخش میانی دوران نو سنگی در بالای این تپه است، مدارکی نیز درباره امکان وجود ساکنینی در بنای آتیک (اتاق کوچک زیر شیروانی) وجود دارد مه مربوط به آغاز دوران نوسنگی ـ هزاره ششم پیش از میلاد می‌باشد. اطلاعات مشکوکی نیز حکایت کننده آن است که یکی از اهالی "مای سنی" که با ایجاد بناهای پادشاهی برای خود و خانواده و پایه گذاری آیین دینی و ايجاد معابد، تعدادی کارگاه و سکونت دادن به گروهی از مردم عادی در این مکان یعنی بالای این تپه تشكيلاتي راه انداخته است. این مجموعه با دیواره‌ای قطر 4.5 تا 6 متر محصور گردیده بود که دروازه مایل با جان‌پناه و برخی را که از دست راست وارد شوندگان غریبه را آویزان می‌نمود و بنابراین وسایلی برای دفاع به شمار می‌رفت. در بخش شمالی دو راه‌ پله ای تنگ با شیب زیاد بود که در بین صخره ایجاد شده بود. هومر مورخ یونانی به این محکم سازی ساختمانی به نام "خانه ای قوی ارچ توس" اشاره می‌نماید. این در زمانی بود که زلزله در ضلع شمال شرقی شكافي ایجاد کرد که تا بخش خاکی زمین ادامه یافت و در آن آب جمع می‌شد. در این بخش پله‌هایی استادانه ساخته شد و به عنوان بخش محافظت شده آب آشامیدنی در دوران مای سنین استفاده می‌شد که در اعصار بعد از ارزشی برخوردار نبوداحتمال می‌رود که آکروپلیس مؤثر از انهدام قصرهای ماي سني‌ها باشد ، زیرا در این بنا هیچ اثری از آتش‌سوزی و تخریب عمده يك بنای ساخته آن زمان وجود ندارد. بر اساس عقیده ساکنین آتن این منطقه در مقابل تهاجم "دوریان" ها با موفقيت دفاع کرد. اطلاعات باستاني زیادی در مورد موقعیت ساختمان روی این صخره وجود ندارد، غير از آن که آکروپلیس یک بار توسط کایلون در شورش کایلونی‌ها و دو بار توسط پیسی استراتوس فتح شد که این عملیات طی سلطه یافتن با کودتا محقق گردید. معهذا به نظر می‌رسد که دیوار 9 دروازه‌ای یا "انه آپیلون" در اطراف بزرگترین چشمه یعنی "کلپسیدرا" در پای شمال غربی ساخته شده بود. در آغاز همان "پیسی استراتوس" بود که مرزی را برای آرتمیس (الهه ماه و شکار) بنا نمود.
   

   
   

3. مجسمه زئوس
   
   در یکصد و پنجاه کیلومتری غرب آتن در یونان، شهری تاریخی بنام المپیا (Olympia) قرار دارد، شهری که جایگاه اولیه بازیهای المپیک بوده و اصلا" نام این بازیها از آن گرفته شده است. در ارزش و مقام بازیهای المپیک در ایام باستان همین بس که در مدت بازیها جنگها متوقف می شد و ورزشکاران از آسیا صغیر، سوریه، مصر و ... برای مسابقه و پرستش زئوس (Zeus) به شهر المپیا می آمدند .
   تحقیقات تاریخی نشان میدهد که بازی های المپیک از سال 776 قبل از میلاد آغاز شده است و بعدها در سال 450 قبل از میلاد معبد زئوس توسط معماری بنام لیبون (Libon) ساخته شد. معبد زئوس بسیار ساده و با معماری معمولی یونان ساخته شد لذا لازم بود تا به نوعی عظمت و بزرگی زئوس در معبد ترسیم شود. راه حل چیزی نبود جز یک مجسمه با عظمت از زئوس، مجسمه سازی بنام فی دیاس (Pheidias) مسئول ساخت این مجسمه با شکوه شد .
   
   فی دیاس تجربه ساخت مجسمه های بزرگ از طلا و عاج را داشت. کارگاه مجسمه سازی او هنوز در المپیا موجود است، او در آنجا قطعات مجسمه زئوس را ساخت و پس از پایان ساخت قطعات در معبد آنها را روی هم سوار کرد .
   
   برای سالها معبد زئوس محل جذب ورزشکاران و بازدیدکنندگان از سراسر دنیا بود. در قرن اول میلاد یکی از امپراتورهای روم بنام گالیگولا (Galigula) قصد آنرا داشت که این مجسمه زیبا را به رم ببرد. اما در میان راه چهارچوب هایی که برای حمل مجسمه ساخته بودند شکست و خساراتی هم به مجسمه وارد شد بعدها این معبد و مجسمه زئوس در قرن دوم میلادی توسط یونانیان مرمت و باز سازی شد .
   
   در سال 391 پس از میلاد امپراتور یونان تئودسیوس اول (Theodosius I) بازی های المپیک را ممنوع کرد و درب های معبد زئوس را به روی همه بست. او بازی های المپیک را تمریناتی برای کفر و شرک می دانست. پس از آن باران، زلزله و ... آسیبهای جدی به معبد زئوس وارد کرد تا اینکه قبل از قرن پنجم میلادی یکی از ثروتمندان یونان مجسمه زئوس را از معبد به شهری بنام کنستانتینوپل (Constantinople) - که امروز جزو خاک ترکیه و حوالی استانبول است - برد .
   
   مجسمه زئوس در این شهر تا سال 462 سالم نگهداری شد تا اینکه در این سال در یک آتش سوزی بسیار بزرگ تخریب شد. در نوشته های به جا مانده از یونان باستان آمده است که "با وجود آنکه معبد زئوس بسیار بزرگ است و با اینکه مجسمه، زئوس را در حالت نشسته نمایش می دهد اما سر مجسمه تقریبآ به سقف چسبیده است. ما نگران هستیم اگر چنانچه روزی زئوس بخواهد بایستد، سقف درهم خواهد شکست !"
   
   ارتفاع مجسمه زئوس حدود 13 متر بود و سطح مجسه به ابعاد 6.5 در 1 متر جای داده می شد، یونانیان باستان مجسمه زئوس را در مراسم مختلف با زیورآلات خاصی آرایش می کردند

هنر و معماری مصر

1. سیری گذرا در ساختار و شکل گیری فضای نمایش در یونان و روم باستان

   فضاهای اختصاص یافته به نمایش یکی از مهمترین فضاهای عمومی در شهرهای یونان
   باستان بود. این بناها هم کارکرد آیینی داشته و هم اجتماعی در مورد نمایش
   نظریه هایی متفاوت وجود دارد. ولی عقیده ی کلی بر این است که به وجود آمدنش
   جنبه ای مذهبی داشته و آن مربوط می شود به خواندن آوازهای دسته جمعی در
   مراسم مذهبی. نمایش در یونان باستان، عبادت محسوب می شد، منتها عبادت
   خدایانی که طالب به کار افتادن عقل بشر بودند و نه صرفاً تکرار اعمال عبادی
   سنتی، از اینها مهمتر نمایش وسیله ای بوده است برای ایجاد وحدت میان مردم
   شهر، عاملی برای وفاداری آنان به نهادهای جدیدی جامعه ی دولت شهری.
   
   از تئاترهای یونان می توان نام دو تئاتر افسوس (Ephesos) و اپیداؤروس
   (Epidauros) را بر شمرد که هر یک گنجایش 20 هزار نفر تماشاگر را داشتند.
   البته آمفی تئاتر دلفی (Delphi) نیز با گنجایش 5 هزار نفر پر آوازه بوده
   است. عناصر و فرم معماری تئاترهای یونان باستان عمدتاً ثابت بود، و متناسب
   با موقعیت قرارگیری آن در محل معماری آن خود را با سایت هماهنگ می نمود. در
   میان تئاتر های یونان باستان اپیداؤروس به طراحی پولوکلیتوس (polykleitos)
   بیش از سایر تئاترها از گزند ایام مصون مانده است.
   
   معماران و باستان شناسان معروف جهان به اتفاق تئاتر اپیداؤروس را زیباترین
   و متناسب ترین بنایی می دانند که برای این منظور در یونان ساخته شده است.
   آن چه که این تئاتر را نسبت به سایر تئاترهای یونانی بارز می کند، می توان
   چنین بر شمرد: این بنا در دامنه ی کوه و با سنگ چندان بزرگ ساخته شده که
   گنجایش پذیرش 14 تا 20 هزار تماشاگر را داشته است. تاریخ بنای این تئاتر به
   اواسط قرن چهارم پیش از میلاد می رسد. قطر دایره ی صحنه ی نمایش آن 3/20
   متر است و در مرکز آن قطعه سنگی قرار گرفته که در واقع نمایان گر قبله ی
   بازیگران به هنگام انجام آیین قربانی و نیز تشریفات مذهبی بوده است.
   تماشاگران پیرامون این دایره که به صورت پلکانی رفیع ساخته شده بود جای می
   گرفتند. برای آشنایی بیش تر با این تئاتر سایر ویژگی های آن را بر می
   شماریم. در تئاتر اپیداؤروس 55 ردیف پله ی سنگی ساخته شده است که به دو بخش
   افقی تقسیم می شوند. در بخش پایینی 12 و در بالایی 22 ردیف پله بنا شده
   است. در حد فاصل این دو بخش نیز راهرویی نسبتاً پهن ساخته شده که رفت و آمد
   تماشاگران به درون تالار نمایش را آسان می کرده است. ارتفاع سکوهای بخش
   پایین 10 سانتی متر کوتاه تر از سکوهای قسمت بالایی گرفته شده است تا بدین
   ترتیب تماشاگران ردیف های بالاتر صحنه را بهتر ببینند. پایین پله ها، مخصوص
   اعیان و اشراف بوده است. از آنجا که سکوهای ردیف های بالا مرتفع ترند.
   تماشاگر را بر صحنه ی نمایش مسلط تر می کنند تا هنرنمایی بازیگران را بهتر
   ببینند. اگر ادعا کنیم مطلوب بودن شرایط آکوستیکی در این بنا نیز به همین
   امر وابسته است. چندان بی راه نگفته ایم. در میان این سکوهای سنگی نیز از
   پایین به بالا راهروهایی برای عبور تماشاگران در نظر گرفته شده است. در
   مقابل بخش مرکزی جایگاه تماشاگران به فاصله ی کمی از صحنه ی نمایش پایه ها
   و پی عمارتی که در واقع نمای صحنه محسوب می شده، تقریباً محفوظ مانده که
   هنوز هم پا بر جاست. این بخش عبارت است از ستون ها درگاه ها و کتیبه هایی
   که بازیگر بر بام آن بازی می کرده اند و آن را لژ (Loge) می نامیدند.

2. در پشت آن هم ساختمان دو طبقه ای بنا شده بود که در نقشه ی اصلی تئاتر
   موجود نبوده و احتمالاً از بناهایی است که بعد ها به آن افزوده شده است.
   
   ساماندهی فضاهای تئاترهای یونانی در هماهنگی کامل با مصالح و تکنولوژی ساخت
   رومی متحول شد و به صورتی زیبا و مقتدرانه در تئاتر ها و آمفی تئاتر های
   رومی آشکار گردید. از آن جای که تئاترهای یونانی در دامنه ی تپه ها ساخته
   می شدند. ساختمان های آزادی نبودند. رومیان توانستند مبتکرانه ردیف های
   پلکانی قوس هایی از بتن را به عنوان تکیه گاه سکوهای تالار جانشین شیب تپه
   کنند. از این رو تئاترهای آنان ساختمان های آزاد مستقلی بودند و می
   توانستند در هر جایی حتی در هموارترین دشت ها ساخته شوند.
   
   تئاترهای رومی معمولاً از دایره ای تشکیل می شدند که قطر آن بخش تماشاگران
   را از ساختمان صحنه جدا می کرد. بخش ویژه ی نشستن تماشاگران را «کاوه
   آ»(Cavea) می گفتند. و صحنه در آن سوی قطر دایره بنا می شد. کاوه آ معمولاً
   دارای کوریدور (corridor) و میتوریا (Vomitaia) و نیز بخشی به نام ارکسترا
   (ارخسترا)(Orchestra) در سطح زمین بود که برای نشستن اشخاص ویژه و مقامات
   مهم به کار می رفت.
   
   کاوه آ در واقع عبارت بود از چند ردیف پله ی نیم دایره که در میان راهروهای
   عبور تماشاگران قرار می گرفت و میتوریا نیز عبارت بود از دو پلکان ورودی در
   دو سمت راست و چپ صحنه. ساختمان صحنه ی اصلی با سه در ورودی ساخته می شد.
   در بخش جلو، صحنه ی اصلی با سه در ورودی ساخته می شد و از نظر صحنه آرایی
   نیز بر حسب مد آن روز از بنای ستون ها و مجسمه های مرمر و برنز نصب صحنه
   های نقاشی شده و ساختن فواره های آب معطر در پشت ساختمان صحنه با دیوار
   خارجی تزیین شده استفاده می کردند. به تدریج به آن درهایی افزودند و
   ساختمان هایی دیگری نیز بر پا کردند. در این ساختمان ها اشیائی را انبار می
   کردند که بازیگران از آنها بهره می بردند. رومیان برای نگهداری از تزئینات
   و محافظت تماشاگران از عوامل نامناسب طبیعی، طاقی بر فراز صحنه زدند این
   کار بدعتی شد که در نهایت تئاتر را به صورت مجموعه ای واحد در آورد.
   
   صحنه ی تئاتر های رومی در حدود 150 سانتی متر نسبت به سطح زمین ارتفاع داشت
   و زمینه ی پر و کار آمدی را به معرض تماشا می گذاشت. رومیان برای رسا بودن
   صدای بازیگران در تمام فضای جایگاه تماشاگران به روش های جالبی دست یافته
   بودند. چنان که مثلاً برای تقویت صداها یا آواز همسرایان در کف صحنه یا
   دیوارهای آن کوزه های کار گذاشته بودند آن ها برای خنک کردن تالار نمایش از
   جوی های آب سرد استفاده می کردند و گاه از این هم فراتر می رفتند و مخروطی
   از آب و عصاره های معطر گیاهان را به وسیله ی لوله هایی تا بالاترین ردیف
   جایگاه تماشاگران می رساندند و از آن جا به صورت غبار مه در فضا و بر سر
   تماشاگران می پاشیدند. چشم انداز کلی صحنه ی تئاترهای رومی معمولاً دارای
   سقف و دو ستون بلند و قطور در انتهای صحنه بود. که میان آن ها ستون دیگری
   نیز قرار می گرفت تا سقف صحنه بود. که میان آن ها ستون دیگری نیز قرار می
   گرفت تا سقف صحنه بر آن تکیه کند. دو طرف صحنه نیز دو راه ورود و خروج وجود
   داشت. برای وصل کردن صحنه ی نمایش به ارکسترا نیز گاهی از پله هایی استفاده
   می کردند که هنوز بقایای این پله ها را در تئاترهای رومی واقع در شمال
   آفریقا می توان دید.
   

3. 
   هر چند که رومیان سبک معماری و شکل ساختمان های خود را از یونانیان اقتباس
   کرده بودند. ولی تفاوت هایی نیز میان آن ها هست. که مهمترین آن ها عبارتند
   از یونانیان ساختمان تئاترهای خود را بر دامنه ی تپه ها می ساختند و از شیب
   تپه برای ساختن پله ها استفاده می کردند. در حالی که رومیان ساختمان
   تئاترهای خود را روی زمین مسطح بنا می کردند ارکسترا در تئاترهای یونانی به
   شکل دایره ی کامل بود. در حالی که ارکسترای رومیان به نیم دایره تبدیل شد
   راهروهای ورودی خروجی تئاترهای یونانیان که به صورت مایل متوجه مرکز
   ارکسترا می شدند. در تئاتر رومیان به راهروهای پهن تر و مستقیم و هم سطح
   ارکسترا تبدیل شدند. صحنه ی تئاترهای رومیان گسترده بود. چنان که امکانات
   بسیاری به تماشا گذاشته می شد. صحنه ی تئاترهای رومیان دارای سقف بود. پرده
   نیز بعدها به صحنه افزوده شد ولی تفاوت آن با صحنه ی تئاترهای یونانی در
   این جا بود که پرده ی صحنه ی رومیان از بالا به پایین نمی افتاد بلکه در
   داخل یک شیار در جلو و پایین صحنه جمع می شد و در انتهای نمایش بالا می
   رفت. در تئاتر رومی سه در به پشت صحنه و دو در به طرفین صحنه باز می شد و
   در نهایت تئاتر رومی دارای درگاه ها و ورودی هایی بود که تماشاگران می
   توانستند برای استراحت و قدم زدن از آن ها استفاده کنند.
   
   تئاتر مارکلوس (Marcellus) یکی از مهمترین تئاترهای روم باستان بود. هنوز
   هم بعد از گذشت سالها بقایای این تئاترگویای عظمت اولیه ی آن است بنای این
   تئاتر در دوره ی آؤگوستوس به پایان رسید. این تئاتر به صورت سه طبقه و با
   استفاده از طرح های گوناگون معماری آن زمان ساخته شد. نمای خارجی آن به این
   شرح است. طبقه اول دارای 42 ستون دوریک و 43 طاق قوسی شکل است. قطر هر ستون
   در حدود 100 سانتی متر و بلدی آن 780 سانتی متر است. بین هر دو ستون یک طاق
   زده شده که پهنای ورودی هر طاق 280 و درازای آن 680 سانتی متر است.
   
   ارتفاع این طبقه جمعاً حدود 10 متر است. تعداد طبقه ی دوم به تعداد ستون های
   طبقه ی اول است. ولی برای شکل ظاهر آن ها به جای سبک دوریک از سبک یونیک
   سود جسته اند. بر این طبقه نیز به همان تعداد طاق زده شده است ولی ارتفاع
   ستون ها 720 سانتی متر و قطر آن ها کمتر از قطر ستون های طبقه اول است.
   بلندی هر طاق 600 سانتی متر و کل ارتفاه طبقه ی دوم 5/10 متر است طبقه سوم
   تعداد ستون های این طبقه نیز به اندازه ی طبقه های اول و دوم است اما به
   سبک کرنتی ساخته شده اند که با دو سبک دیگر تفاوت دارد . کل ارتفاع این
   طبقه به 12 متر می رسد نمای داخلی این تئاتر از دو بخش تشکیل شده است بخش
   اول به نام کاوه آ نیم دایره ی و مخصوص نشستن تماشاگران و بخش دوم ساختمان
   صحنه و جایگاه نمایش نیز دایره ای و در میان این دو بخش واقع شده است.
   
   بنای آمفی تئاتر محصول معماری رومی است رومیان توانستند شکل جدیدی از
   معماری خلق کنند. اختراع آن ها یک بارقه ی ساده ی نبوغ بود. دو تئاتر را
   پشت به پشت قرار دادند و دیوارها را حذف کردند. نتیجه ی میدان گاه بیضوی
   گودی در وسط حلقه ی بیضوی سکوها بود. نه تئاتر بلکه آمفی تئاتر.
   
   یکی از مهمترین آمفی تئاترهای روم، آمفی تئاتر کولوسئوم (Colosseum) بود.
   بنای این ساختمان در زمان وسپاسیانوس (Veapasian) در سال 72 آغاز و در
   دوران حکومت تیتوس (Titus) هبه سال 80 به پایان رسید. فرم معماری این بنا
   یک بیضی بزرگ به ابعاد حدود 155 × 188 متر بود. که امکان گنجایش 50000 نفر
   را فراهم می کرد که هر یک از آن ها با بلیتی با شماره ی ورودی مخصوص وارد
   میدان می شدند. نمای بیرونی متشکل از بلوک های تراورتن بود که چهار طبقه
   داشت و بلندی آن به حدود 47 متر می رسید. برای ساختن این تئاتر طبقات به
   ترتیب از ستون های سبک توسکان (Tuscan) یونیک و کرنتی استفاده شده بود. و
   بر فراز سومین طبقه نیز دیواری بلند قرار داشت که در آن ستون های به کار
   رفته در نمای بنا کار برد نمادین داشته و هیچ کدام نقش ساختاری نداشتند

معماری های تک

معرفی20 سبک معماری